Υάκινθος ο μύθος-Ὑακινθία-γιορτή του μήνα Εκατομβέως

Ο Υάκινθος ήταν ακόμη μια βλαστική θεότητα,

( ο μύθος μιλά για την φύση που συνεχώς αναγεννάται, μια ανάσταση, όπως θα λέγαμε σήμερα).

Ένα λουλούδι που βλάστησε μετά τον θάνατο της βλαστικής θεότητας που ταυτίστηκε με τον Απόλλωνα τον Αμυκλαίο.

Υακίνθια ή Ὑακινθία· ήταν γιορτή που τελούνταν κάθε χρόνο από τους Αμυκλαίους και τους Σπαρτιάτες.

Οι συγγραφείς δε συμφωνούν για το όνομα της θεότητας προς τιμήν της οποίας τελούνταν η γιορτή.

Άλλοι την αναφέρουν ως γιορτή προς τιμήν του Αμυκλαίου ή του Καρνείου Απόλλωνος, ενώ άλλοι την αναφέρουν ως γιορτή αφιερωμένη στον ήρωα Υάκινθο.

Ως τρίτη και πιθανότερη μαρτυρία αναφέρεται η γιορτή του Αμυκλαίου Απόλλωνος και του Υακίνθου. Ακόμη και το μνήμα του Υακίνθου βρίσκονταν κάτω από άγαλμα του Απόλλωνα:

καὶ Ὑακίνθου μνῆμά ἐστιν ἐν Ἀμύκλαις ὑπὸ τὸ ἄγαλμα τοῦ Ἀπόλλωνος.

Ο Αμυκλαίος Απόλλων με τον οποίο ταυτίστηκε στους νεότερους χρόνους ο Υάκινθος, προφανώς ήταν άλλη θεότητα από την εθνική θεότητα των Δωριέων.

Τα Υακίνθια οφείλουν το όνομα τους στο νεαρό ήρωα Υάκινθο, όνομα που είναι όμοιο με το άνθος υάκινθο, το γνωστό μας ζουμπούλι, γιούλι, το οποίο για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο θανάτου.

Ο μύθος θέλει τον Υάκινθο γιο του Αμύκλου και της νύμφης Διομήδης.

Ἀμύκλα δὲ καὶ Διομήδης τῆς Λαπίθου Κυνόρτης καὶ Ὑάκινθος.

(Σύμφωνα με άλλο μύθο μητέρα του Υάκινθου ήταν η Κλειώ η κόρη του Πιέρου του Μάγνητος)

Ο τριπόθητος, πανέμορφος νεαρός Υάκινθος ήταν εγκάρδιος φίλος του Απόλλωνα, μαθητής του και ερωμένος του με την παιδαγωγική έννοια του όρου.

(Δηλαδή ο μαθητής θαυμάζει το δάσκαλο, τον αγαπάει πολύ, και θέλει να του μοιάσει σε όλα, τον έχει δηλαδή ως πρότυπο. Αντίστοιχα ο δάσκαλος ανακαλύπτει έναν μαθητή με ιδιαίτερο ταλέντο, που αξίζει να του προσφέρει τις γνώσεις του απλόχερα.)

Βλέποντας λοιπόν ο Απόλλωνας τα πολυποίκιλα ταλέντα του νεαρού Υάκινθου, του δίδαξε την τοξευτική τέχνη (να τοξεύει), τη μαντική και την πάλη.

Κύριο μέλημα του θεού ήταν να του διδάξει τη μουσική, έτσι με τη λύρα του, του δίδαξε να είναι καλλίφωνος. Ο Υάκινθος είχε μεγάλη κλίση στη μουσική και με τη λύρα του συνεχώς υμνούσε το δάσκαλο του Απόλλωνα.

Ο Απόλλων χάρισε στον Υάκινθο κύκνους, τα αγαπημένα πουλιά του θεού, ώστε να ανεβαίνει στη ράχη τους και να περιπολεί τους κεραυνόβλητους, δηλαδή τους αγαπημένους ιερούς τόπους του θεού (τα ενηλύσια χωρία).

Παράλληλα με τον Απόλλωνα όμως τη χάρη και το ταλέντο του νεαρού Υάκινθου, θαύμαζε και ο θεός Ζέφυρος, ο άνεμος, δίχως όμως να λαμβάνει και τον αντίστοιχο θαυμασμό του νεαρού, ο οποίος δεχόταν πάντοτε την φιλία του θεού, διασκέδαζε μαζί του, έπαιζαν και ασκούνταν, αλλά ο θαυμασμός του Υάκινθου για τον Απόλλωνα ήταν εμφανής.

Ὑάκινθος Ἀμυκλαῖον ἦν μειράκιον καὶ καλόν· εἰς
τοῦτον εἶδε μὲν ὁ Ἀπόλλων, εἶδε δὲ καὶ ὁ Ζέφυ-
ρος· καὶ ἄμφω κατείχοντο τῇ μορφῇ, καὶ φιλότιμος
ἦν ἀφ' ὧν εἶχεν ἑκάτερος.

Έτσι ζήλεψε παράφορα ο Ζέφυρος κατάστρωσε ένα πανούργο σχέδιο και περίμενε την κατάλληλη στιγμή να το εφαρμόσει.

Έτσι μια μέρα στις όχθες του Ευρώτα ποταμού, όταν ο Απόλλωνας και ο Υάκινθος ασχολούνταν με το άθλημα του δίσκου, ο Ζέφυρος φύσηξε δυνατά από την πλευρά του Ταΰγετου,  κι ο δίσκος που πέταξε ο Απόλλωνας άλλαξε πορεία και χτύπησε στο κεφάλι τον νεαρό Υάκινθο. 

Πηκτό αίμα κάλυψε τα μελαχρινά μαλλιά του και έπεσε στη γη.

Το αίμα του πότισε τη γη.

Με μεγάλη θλίψη και οδύνη ο Απόλλωνας έθαψε το σώμα του νεαρού στη γη.

Η μάνα Γη δεν άντεξε την οδύνη του θεού και στη θέση του θαμμένου σώματος του Υάκινθου, βλάστησε πανέμορφο λουλούδι,

ἡ δὲ Γῆ ἐλεεῖ τὸ πάθος καὶ ἀνῆκε τὸ ἄνθος.

που στα φύλλα του ήταν γραμμένος ο ύμνος που αφιερώθηκε στη μνήμη του,
(ἐπαιάζοντα-ἐπιθρηνοῦντα*], λέγεται γὰρ ἐν τοῖς φύλλοις τῶν ὑακίνθων ἐπιγεγράφθαι τὸ πρῶτον γράμμα τοῦ Ὑακίνθου).

για να δηλώνει στα βάθη των αιώνων τα φιλικά αισθήματα της μάνας Γης και τη συμπαράσταση της προς το θεό που θρηνούσε.

καὶ ὁ μὲν ἐτεθνήκει, τὴν Γῆν δὲ οὐκ ἦν
ἔρημον ὑπομνήματος ἀφεῖναι τὴν συμφοράν, ἀλλὰ τὸ
ἄνθος ἀντὶ τοῦ μειρακίου γίνεται καὶ τοὔνομα δέχεται.
λέγουσι δ' ὅτι καὶ τῆς προσηγορίας ἐν φύλλοις ἐπι-
γέγραπται τὸ προοίμιον.


Τα Υακίνθια διαρκούσαν τρεις ημέρες, αρχίζοντας από τη μεγίστη ημέρα του Σπαρτιατικού Εκατομβέως (Αττικού Εκατομβαιώνος), όταν πια τα χειμερινά-εαρινά τρυφερά άνθη, επηρεάζονται από τη θερμότητα του ήλιου και μαραίνονται πλήρως.
Τότε απομένουν μόνο οι βολβοί τους θαμμένοι στη γη, σύμβολο ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ, σήμερα θα λέγαμε ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ.
Την 1η και 3η ημέρα, προσέφεραν θυσίες αφιερωμένες στους νεκρούς και θρηνούσαν το θάνατο του Υακίνθου.
Μια γιορτή θρήνου για το θάνατο και χαράς για την ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ-ΑΝΑΣΤΑΣΗ, καθώς η μάνα γη θα φυλάξει στα σπλάχνα της το νεκρό θεό-ήρωα, βολβό, που την επόμενη χρονιά θα βλαστήσει και πάλι ως άνθος.

Η αρχέγονη λατρεία της φύσης σιγά-σιγά στη συνείδηση των ανθρώπων ταυτίζεται με τα μυστήρια του θανάτου και την ελπίδα για νέα ζωή, πνευματική, πιο κοντά στο ΘΕΙΟ.
Στη θεολογία ο υάκινθος μιμούμενος το σώμα του ουρανού, δηλώνει την ψυχή που ενδεδυμένη το ουράνιο χρώμα, απαλλάσσεται από τη γήινη υπόσταση της, μετεωρίζεται μέχρι να βρει το δρόμο της προς το θείο.
Τα δάκρυα για τον Υάκινθο δε δηλώνουν απλά θρήνο για το νεκρό, αλλά θρήνο για όσους έμειναν πίσω από το θάνατο, ανίκανοι να γνωρίσουν ό,τι συμβαίνει μετά το σωματικό θάνατο.
Ακόμη και στο Χριστιανισμό επικράτησε ο ίδιος ακριβώς συμβολισμός.
Ο ΥΑΚΙΝΘΟΣ είναι σύμβολο παντός βίου.
Ἔστι δὲ καὶ τοῦ παντὸς βίου σύμβολον.

Για το θάνατο του ήρωα, στη θυσία της γιορτής, απέφευγαν να τρώνε άρτο και δε στεφάνωναν τα κεφάλια τους, διότι από υάκινθο και ία είχαν φτιαχτεί τα πρώτα στεφάνια
(τὰ πρῶτα λέγοντι: ἐν τοῖς στεφάνοις τὸ ἴον καὶ τὴν ὑάκινθον).

Δεν τραγουδούσαν παιάνες και απέφευγαν οτιδήποτε ευχάριστο, απλά με μεγάλη τάξη δειπνούσαν και απέρχονταν από τα δείπνα.

ὅτι τὴν μὲν τῶν Ὑακινθίων θυσίαν οἱ
Λάκωνες ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας συντελοῦσι, καὶ διὰ τὸ πέν-
θος τὸ γενόμενον περὶ τὸν Ὑάκινθον οὔτε στεφανοῦνται
ἐπὶ τοῖς δείπνοις οὔτε ἄρτον εἰσφέρουσιν, ἀλλὰ πέμματα
καὶ τὰ τούτοις ἀκόλουθα διδόασι, καὶ τὸν εἰς τὸν θεὸν
παιᾶνα οὐκ ᾄδουσιν, οὔτ' ἄλλο τι τοιοῦτον εἰσάγουσιν
οὐδὲν, καθάπερ ἐν ταῖς ἄλλαις θυσίαις ποιοῦσιν· ἀλλὰ
μετ' εὐταξίας πολλῆς δειπνήσαντες ἀπέρχονται.

Τη δεύτερη μέρα όμως γινόταν μεγάλη και αξιόλογη πανήγυρις.
Κανένας δεν έλειπε από τις θυσίες, άδειαζε η πόλη, ώστε όλοι να παρακολουθήσουν τη γιορτή, ακόμη και οι δούλοι.
Η σπουδαιότητα που απέδιδαν οι Αμυκλαίοι και οι Σπαρτιάτες στη γιορτή φαίνεται καθαρά από το γεγονός πως ακόμη κι όταν βρίσκονταν σε εκστρατεία, επέστρεφαν για να γιορτάσουν και να μετάσχουν στην τελετή, ή αν βρίσκονταν μακριά από την πατρίδα τους γιόρταζαν τη γιορτή στα στρατόπεδα τους.
Στη συνθήκη Αθήνας-Σπάρτης (421π.Χ), οι Αθηναίοι για να δείξουν την ευμένεια τους προς τους Σπαρτιάτες, υποσχέθηκαν να προσέρχονται κάθε χρόνο στη Λακεδαίμονα και να παρακολουθούν τα Υακίνθια.


[Ο υάκινθος ως φυτό αναφέρεται στα Ομηρικά έπη, στην Ιλιάδα

…καὶ τῷ Διῒ Γῆ “νεοθηλέα ποίην” ἀναδίδωσι


“λωτόν τ' ἐρσήεντα ἠδὲ κρόκον ἠδ' ὑάκινθον” ….



Είπε, κι' αρπάει το τέρι του στην αγκαλιά του ο Δίας.
Κι' η Γης τους βγάζει νιόβλαστο και μαλακό χορτάρι,
γιούλια τους βγάζει ολόδροσα βασιλικούς και κρίνους
πυκνούς, που έτσι αψηλά απ' της γης το χώμα τους κρατούσαν….
(Μετάφραση: Αλέξανδρος Πάλλης)

Όπου αναφέρει ο Όμηρος ότι για να ξαπλώσει ο Δίας με την Ήρα βλάστησε η γη πρώτα τον λωτό τον κρόκο τον υάκινθο, πάνω σε μαλακό χορτάρι…. Κι έφτιαξε ο Δίας ένα άνθινο στρώμα ως νυφικό κρεβάτι, για να κοιμηθεί με την ποθητή ΉΡΑ.


Γι’ αυτό μέχρι σήμερα στολίζουμε με άνθη το νυφικό κρεβάτι και τα άνθη παίζουν πρώτο ρόλο στους γάμους.


Με αυτά τα ίδια λουλούδια τον κοίμισε η ΉΡΑ στην Ιλιάδα για να τον ξεγελάσει.]




Η γιορτή Υακίνθια είναι ακόμη μια γιορτή αφιερωμένη στις τροπές του
ΗΛΙΟΥ-ΑΠΟΛΛΩΝΑ.
Μήνυμα αισιοδοξίας, ότι πεθαίνει αναγεννάται-ανασταίνεται!!!



Αυτή η εργασία χορηγείται μόνον με άδεια

Creative Commons Αναφορά προέλευσης-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο.

Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.