Σάββατο 16 Νοεμβρίου 2013

Έκθεση ζωγραφικής της Αγγελικής Σιάμου





Έκθεση ζωγραφικής

της Αγγελικής Σιάμου

στη Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης στην Casa Bianca.


Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την



Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2013, στις 20.00 μ.μ.



Θα προλογίσει ο κριτικός και ιστορικός της Τέχνης, Καθηγητής της



Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ., κ.Χάρης Σαββόπουλος.



Διάρκεια έκθεσης : 20 Νοεμβρίου έως 20 Δεκεμβρίου 2013

Ημέρες και ώρες λειτουργίας :



Τρίτη έως Κυριακή, 10.00 – 18.00. Δευτέρα κλειστά.

Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης - Casa Bianca

Βασ. Όλγας 180 & Θεμ. Σοφούλη, τηλέφωνο 2310 427555, 425531 





Γνωρίστε την Αγγελική Σιάμου






Η Αγγελική Σιάμου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. 
Σπούδασε στην Ecole Superiere des Beaux Arts στο Παρίσι, στο ατελιέ Guignebert.
Ο κριτικός και ιστορικός της Τέχνης, Καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. Χάρης Σαββόπουλος, σημειώνει για το έργο της Σιάμου : “…Η πληθωρισμένη από τις μορφές εικόνα εκκρέται φυσικά στον άυλο κόσμο της ψυχής των συναισθημάτων και ενοποιείται με τον διαλεκτικό της εταίρο στην εκδοχή του διάσπαστου ενός.Στο επίπεδο του μέσου που χρησιμοποιεί η Σιάμου, δηλαδή τη ζωγραφική , εφαρμόζει σαν μια πηγή κανόνων που παρακινεί την παραγωγή της εικόνας αλλά ταυτόχρονα και την περιορίζει ώστε το έργο της να επανέρχεται στην εξέταση των ίδιων των κανόνων.Δηλαδή, δεν χειρονομεί προκαλώντας τη δημιουργία άμορφων σχημάτων ή μορφών αλλά τις ζωγραφίζει, δεν είναι μορφές αντανακλάσεις του ασυνείδητου αλλά αναπαραστάσεις του άμορφου…”

Ο κριτικός και ιστορικός της Τέχνης, Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Μάνος Στεφανίδης, γράφει : “… Η τελευταία ενότητα πινάκων της Αγγελικής Σιάμου ονειροβατεί ανάμεσα σε απάτητους δρόμους του βυθού, στα έγκατα των θαλασσών, και στις διάφανες, ανάερες πεδιάδες του διαστήματος.εκεί δηλαδή που η εικόνα του απειροελάχιστου μπορεί να ισοδυναμεί με έναν ολόκληρο κόσμο ή που το άπειρο του σύμπαντος μπορεί να ιριδίζει μαγικά μέσα σε μια ζωγραφιά.Ονειρική και συγχρόνως μυθική, -ή καλύτερα απολογητική του Μύθου-, η αφηρημένη τοπιογραφία της Αγγελικής Σιάμου ψηλαφεί το αόρατο δια του ορατού και το μαγικό μέσα από επίμονες όσο και επίπονες επικλήσεις στα κρυμμένα μυστικά, τις κρυφές δυνατότητες της ύλης.Πόσα νοήματα σε αυτές τις εκρήξεις του χρώματος, πόσες ιστορίες που δεν έχουν καθόλου ανάγκη της τυπικής αφηγηματικής διαδικασίας…”





Η Héléna Bastais, ιστορικός τέχνης γράφει:



Le travail de Angueliki Siamou  se développe en révélant des formes organiques vivantes et mouvantes, qui semblent toujours renaître d’elles-mêmes. Comme si l’artiste souhaitait ainsi symboliser le renouveau perpétuel de la nature.



Après avoir joué avec le motif de l’arbre, dans une série de tableaux en 2002, qu’elle déconstruisait en prismes colorés et dont elle interrogeait la forme basique en variant la tonalité de couleur unique du fond, Angueliki Siamou conserve un côté organique dans ses œuvres mais en le poussant maintenant vers l’abstraction lyrique.  C’est la couleur qui cette fois structure et rythme toute la composition, les motifs étant laissés à la libre interprétation du spectateur du fait qu’ils ne sont plus que des formes colorées imaginaires et d’une grande musicalité. Henri Matisse précisait : «  C'est l'imagination qui donne au tableau espace et profondeur ».



Couleurs vives, puissantes, éclatantes, dont les variations reposent soit sur de forts contrastes dans certains tableaux, soit sur de subtiles harmonies tonales dans d’autres, induisant chaque fois une émotion partculière.  « La couleur est par excellence la partie de l’art qui détient le don magique. Alors que le sujet, la forme, la ligne s’adressent d’abord à la pensée, la couleur n’a aucun sens pour l’intelligence, mais elle a tous les pouvoirs sur la sensibilité » Eugène Delacroix.



Dans ses grands formats, Angueliki Siamou propose au spectateur de se reculer afin que l’œil puisse opérer une synthèse optique et ainsi révéler les formes, mais aussi de se rapprocher, de façon à ce que chacun puisse ainsi plonger littéralement physiquement dans l’univers coloré créé par l’artiste.  



Héléna Bastais

Historienne d’art




Σάββατο 6 Ιουλίου 2013

Δαίδαλα



Δαίδαλα γιορτή των Πλαταιών - ο μύθος που κρύβει μια μεγάλη αλήθεια


Τα Δαίδαλα ήταν αρχαιοελληνική γιορτή, 
που τελούσαν στις Πλαταιές προς τιμήν του ιερού ζεύγους των θεών (Δία-Ήρας).

Πληροφορίες μας άφησαν ο Παυσανίας και ο Πλούταρχος.

Σύμφωνα με αυτές τις πληροφορίες γνωρίζουμε

ότι τα Δαίδαλα  διακρίνονταν: 

στα Μικρά Δαίδαλα

που γιορτάζονταν κάθε επτά χρόνια και 

στα Μεγάλα Δαίδαλα που γιορτάζονταν κάθε εξήντα χρόνια.

Κάθε χρόνο όμως η κάθε πόλη της Βοιωτίας, 
ετοίμαζε τα δικά της δαίδαλα κι όλα μαζί 
καθαγιάζονταν και θυσιάζονταν στις γιορτές.


δαίδαλα· κατασκευάσματα ποικίλα· 
ἐκ τοῦ δαιδάλλω, τοῦ σημαίνοντος τὸ ποικίλλω· 
τοῦτο δὲ ἐκ τοῦ δαίω, τὸ μανθάνω.


Σύμφωνα με όσα εξιστορούν λοιπόν, αιτία για

τη θέσπιση της γιορτής ήταν ο μύθος του «δαιδάλου».


Δεῖ δ' ἴσως καὶ τὸν εὐηθέστερον μῦθον εἰπεῖν.

Πρέπει ομοίως να πούμε και τον αγαθότατο μύθο.

Η ζηλότυπη θεά Ήρα, για μια ακόμη φορά πίστεψε πως έπεσε θύμα απάτης από τον ερωτικά άτακτο σύζυγο της και για να τον εκδικηθεί,  μια μέρα τον εγκατέλειψε και φεύγοντας από την Ουράνια κατοικία τους στον Όλυμπο κατέβηκε στη γη, στην Βοιωτία, περνώντας από την Εύβοια.


Ο Δίας, θέλοντας να ξαναφέρει κοντά του την Ήρα, κατέβηκε στη Βοιωτία και πήγε στο βασιλιά Κιθαιρώνα να ζητήσει την βοήθεια του.


Ο Κιθαιρώνας ή ο Αλαλκομένης (κατά τον Πλούταρχο) τον συμβούλεψε να φτιάξει ένα δαίδαλο, δηλαδή ένα ξύλινο άγαλμα (κατά την αρχαία ονομασία της λέξης).

…. ὅτι οἱ πάλαι τὰ ξόανα ἐκάλουν δαίδαλα·

Έτσι ο Δίας διάλεξε μια πλούσια, πανέμορφη δρυ (βελανιδιά) και στον κορμό της σκάλισε μια γυναικεία μορφή. Έβαλε το δαίδαλο-γυναίκα να καθίσει δίπλα του στην άμαξα, το έντυσε με νυφικά ενδύματα και νυφικά στολίδια, τo ονόμασε δε Δαιδάλη, ή σύμφωνα με την άλλη εκδοχή του μύθου, διέδωσε πως θα παντρευτεί την Πλάταια, την κόρη του Ασωπού.

συνεργοῦντος δὲ τοῦ Ἀλαλκομενέως, κρύφα τεμόντας αὐτοὺς εὐκτέανον καὶ παγκάλην δρῦν μορφῶσαί τ' αὐτὴν καὶ καταστεῖλαι νυμφικῶς, Δαιδάλην προσαγορεύσαντας·


Ζήτησε από τις Τριτωνίδες νύμφες να κουβαλήσουν νερό για το νυφικό λουτρό, να ψάλλουν τον υμέναιο και με αυλούς τραγούδια και πανηγυρική διάθεση να διαλαλούν παντού στην πόλη πως ο Δίας κατέβηκε στη γη για να παντρευτεί μια όμορφη κόρη, που ντυμένη νύφη περιφέρεται στην πόλη με άμαξα που τη σέρνουν ένα ζευγάρι βόδια.

εἶθ' οὕτως ἀναμέλπεσθαι μὲν τὸν ὑμέναιον, λουτρὰ δὲ κομίζειν τὰς

Τριτωνίδας Νύμφας, αὐλοὺς δὲ καὶ κώμους τὴν Βοιωτίαν παρασχεῖν·


Η Ήρα ταράχτηκε όταν έμαθε τα νέα κι έτρεξε να προλάβει το κακό.

Πλησίασε την άμαξα, ξέσχισε τη νυφική εσθήτα (φορεσιά) της «κόρης», οπότε ανακάλυψε την απάτη και με γέλια και χαρές έγινε νυμφαγωγός (αυτή που οδηγεί τη νύφη στο γαμπρό) τιμώντας το δαίδαλο, οπότε έγινε κι αυτή μέλος της γαμήλιας πομπής.

Έτσι συμφιλιώθηκε με το Δία και επί της συμφιλίωσης αυτής, καθιερώθηκε από τότε τα Δαίδαλα να γιορτάζονται στις Πλαταιές.

Παλαιότερα τα ξόανα τα έλεγαν δαίδαλα κι έτσι προέκυψε και η ονομασία της γιορτής, όπου στο τέλος έκαιγαν το άψυχο δαίδαλο, ως θύμα ζηλοτυπίας.


Από τότε γιόρταζαν τα δαίδαλα ως εξής:

Στην περιοχή των Αλαλκομενών υπήρχε μεγάλος δρυμός (δάσος), όπου οι βελανιδιές γινόταν τεράστιες.

Σ’ αυτόν το δρυμό οι κάτοικοι τελούσαν θυσία, άφηναν ψημένα κομμάτια κρέατος και έφευγαν, αφού άφηναν κάποιους να παρατηρούν το μεγάλο πλήθος κοράκων που υπήρχε στο δρυμό.

Έπειτα ακολουθούσαν τον κόρακα που κατάφερνε να αρπάξει ένα κομμάτι κρέας και παρατηρούσαν σε ποιο δέντρο θα κούρνιαζε.


….τὸν δὲ αὐτῶν ἁρπάσαντα κρέας, ἐφ' ὅτῳ τῶν δένδρων

καθεδεῖται, φυλάσσουσιν.


Από τη βελανιδιά αυτή κατασκεύαζαν ένα ξόανο που το στόλιζαν σαν νύφη,  το τοποθετούσαν καθιστό σε άμαξα και δίπλα του καθόταν ως νυμφαγωγός (παράνυμφος), μια γυναίκα η οποία οριζόταν με κλήρο που έθεταν μεταξύ τους οι κάτοικοι της Βοιωτίας:


Πλαταιεῖς Κορωναῖοι Θεσπιεῖς Ταναγραῖοι

Χαιρωνεῖς Ὀρχομένιοι Λεβαδεῖς Θηβαῖοι

Η άμαξα με το ιερό δαίδαλο κατευθυνόταν στην κορυφή του Κιθαιρώνα, ακολουθούμενο κι από άλλες άμαξες, γεμάτες κόσμο.

Εκεί στο σημείο που το ονόμαζαν Σφραγίδιον,

(…. Σφραγίδιον μὲν ὀνομαζόμενον….)

 κατασκεύαζαν ψηλό, ξύλινο βωμό της θεάς, με τετράγωνα κομμάτια ξύλου και το γέμιζαν με φρύγανα (ξερά κλαδιά και άχυρα).


Στο βωμό αυτό, κάθε πόλη θυσίαζε

μία αγελάδα στην Ήρα και έναν ταύρο στον Δία.

Καθαγίαζαν όλα τα δαίδαλα που είχε ετοιμάσει η κάθε πόλη και γινόταν και θυσίες κι άλλων ζώων, ο καθένας πρόσφερε ό,τι μπορούσε, μικρό ή μεγάλο ζώο.

Τα σφάγια, πλήρη θυμιαμάτων και οίνου,  μαζί με τα δαίδαλα παραδίδονταν στις φλόγες και καίγονταν μαζί με το βωμό, δημιουργώντας τεράστια φλόγα που φαινόταν από πολύ μακριά.

….σὺν δέ σφισι καὶ αὐτὸν τὸν βωμὸν ἐπιλαβὸν τὸ πῦρ ἐξανήλωσε· μεγίστην δὲ ταύτην φλόγα καὶ ἐκ μακροτάτου σύνοπτον οἶδα ἀρθεῖσαν


Ο Πλούταρχος μας δηλώνει και το συμβολισμό του μύθου.

Η διάσταση ανάμεσα στο ζεύγος, Δίας-Ήρα, δηλώνει τη διαταραχή των στοιχείων της φύσης και την αδυναμία να βρεθεί ισορροπία μεταξύ τους.


Όταν ο Δίας, η θερμή και πυρώδης δύναμη παράσχει την αιτία της διχόνοιας στο ζεύγος, τότε στη γη επικρατούν ανομβρία και ξηρασία.

Η διάσταση του Δία με τη σύζυγο του Ήρα, δηλώνει την άνοδο της θερμοκρασίας, οπότε προκαλείται ταραχή με καύσωνα και ξηρασία στη γη, οπότε δημιουργούνται ανωμαλίες και αγριότητα στην κοινωνία και η φθορά όλων των υλικών αγαθών ολοκληρώνεται.


Η περιφρόνηση και η ασέβεια του Δία προς την Ήρα που είναι η αέρινη και υγρή φύση, είναι η αιτία που προκαλεί πλεονασμό υγρού, και ρεύμα που κατακλύει τα πάντα, προκαλώντας πλημμύρες και καταστροφές. 

Δεν είναι τυχαία η περιοχή της Βοιωτίας, όπου λαμβάνει χώρα ο μύθος.

Η οργή της Ήρας προκαλεί τον κατακλυσμό του Ωγύγου, του αρχαιότατου οικιστή της Αττικής και Βοιωτίας. Κατά τις μέρες της βασιλείας του, συνέβη στην Ελλάδα ο κατακλυσμός, που έμεινε γνωστός στην Ιστορία με το όνομα του οικιστή εκείνης της εποχής, που κατέκλυσε και τις δυο αυτές περιοχές.


Ενώ ο συνδυασμός των δύο αυτών στοιχείων, πυρ κι υγρός αέρας, συμβολίζει την αποκατάσταση της φυσικής ισορροπίας και την επιστροφή στην εποχή της γονιμότητας και της βλάστησης.

Ο αίθριος καιρός που έφερε η ομόνοια κι η συμφιλίωση του ζεύγους Δία-Ήρας, αποκατάστησε την ισορροπία στην περιοχή της Βοιωτίας.


Οπότε οι άνθρωποι της περιοχής για να θυμούνται τα γεγονότα, θέσπισαν γιορτή, γεμάτη συμβολισμούς.

Τίποτε δεν είναι τυχαίο.

Η Βοιωτία ήταν το πρώτο κομμάτι γης που αναδύθηκε από το νερό μετά τον κατακλυσμό, όταν υποχώρησαν τα νερά.


Όταν στέγνωσε πια η γη, το πρώτο δέντρο που φύτρωσε σ’ αυτήν, ήταν η βελανιδιά, που την αγάπησαν οι άνθρωποι, καθώς πρόσφερε τροφή και σωτηρία διαμονής στην κοινωνία τους.

....πρῶτον δ' ἀνέσχεν ἐκ τῆς γῆς τῶν φυτῶν ἡ δρῦς, καὶ ταύτην

ἠγάπησαν οἱ ἄνθρωποι, τροφὴν βίου καὶ σωτηρίας διαμονὴν παρασχοῦσαν.


Η κατασκευή ξόανων, δηλαδή ξύλινων αγαλμάτων, είναι πανάρχαια συνήθεια. 
Το πρώτο ξόανο ήταν αφιέρωση του Ερυσίχθονος προς τον Απόλλωνα, ξύλινο ήταν και το Παλλάδιο της θεάς Αθηνάς, αλλά και της θεάς Ήρας στη Σάμο…..το ξύλο ήταν το πρώτο υλικό που εύκολα τιθάσευσε και σμίλεψε ο άνθρωπος.


Ο μύθος του δαιδάλου λοιπόν μας αποκαλύπτει τις μεγάλες του  αλήθειες.



Έρευνα, ελεύθερη απόδοση κειμένων Χρυσούλα Ματσιαρόκου.



Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.

Creative Commons License

Τετάρτη 12 Ιουνίου 2013

Τόναια ή Τονεία-γιορτή της Ήρας στη Σάμο



Τα Τόναια ή Τονεία ήταν γιορτή προς τιμήν της θεάς Ήρας στη Σάμο. 
Η Αδμήτη, η κόρη του Ευρυσθέως, έφυγε κρυφά από το Άργος κι ήρθε στην Σάμο. 
Στο ταξίδι της κινδύνευσε και μόλις βρέθηκε στο νησί εμφανίστηκε μπροστά της ως όραμα η θεά Ήρα. Η Αδμήτη για να ευχαριστήσει τη θεά για τη σωτηρία της, ανέλαβε την επιμέλεια του ναού της, που παλαιότερα είχε χτιστεί από τους Λέλεγες και τις Νύμφες. 
Οι Αργείοι δυσαρεστήθηκαν όταν πληροφορήθηκαν την απόδραση της και θέλησαν να την τιμωρήσουν.

Πλήρωσαν λοιπόν Τυρρηνούς πειρατές, ζητώντας τους να κλέψουν το βρέτας της θεάς 
(ξύλινο ειδώλιο-ξόανο), με την πεποίθηση πως η κλοπή αυτή θα προκαλούσε το μένος των κατοίκων της Σάμου προς την Αδμήτη, που θα τη θεωρούσαν υπεύθυνη για την κλοπή, καθώς θα αποδεικνυόταν απρόσεκτη.

Οι Τυρρηνοί αποβιβάστηκαν στον Ηραίο όρμο και καθώς ο ναός δεν είχε πόρτα, άρπαξαν το βρέτας και το έβαλαν στο πλοίο τους. 

Ενώ όμως έλυσαν τα σχοινιά και σήκωσαν άγκυρα για να αποχωρήσουν, δε μπορούσαν να σαλπάρουν. Πείστηκαν πως θεϊκή δύναμη τους κρατούσε δεμένους στο γιαλό κι έτσι έβγαλαν το ξόανο από το καράβι, παρασκεύασαν και προσέφεραν ψαιστά 
(κριθαρόπιτες με λάδι και μέλι) για να κατευνάσουν το μένος της θεάς κι αποχώρησαν τρομαγμένοι.
Το πρωί η Αδμήτη, έντρομη διαπίστωσε την κλοπή του ξόανου. 
Ειδοποίησε τους κατοίκους κι όλοι το αναζητούσαν.

Το βρήκαν στην ακτή, αλλά παρά τις μεγάλες τους προσπάθειες, το βρέτας παρέμενε ακίνητο κι ήταν αδύνατη η μετακίνηση του. 

 Ως Κάρες όμως που ήταν, λαός βάρβαρος, υπέθεσαν ότι το βρέτας από μόνο του απέδρασε και για να μη φύγει και το χάσουν καθώς βράδιαζε, έπλεξαν με μακριά σχοινιά λυγαριάς σχοινιά (τόνους), περικύκλωσαν κι έδεσαν σφιχτά το βρέτας και το φύλαγαν εκεί μέχρι που ήρθε στην παραλία η ιέρεια Αδμήτη.


Μόλις έφτασε η Αδμήτη στην ακτή, έλυσε το βρέτας, το εξάγνισε και το τοποθέτησε και πάλι στο βάθρο του. 
Από τότε, κάθε χρόνο εις ανάμνησιν του γεγονότος γιόρταζαν τα Τόναια ή Τόνεια.

Η ιέρεια κατέβαινε στην παραλία, και έλυε με τις συνήθεις ευχές το άγαλμα που το είχαν δεμένο από το απόγευμα (δειλινό), την ώρα που έδυε ο ήλιος. Αφού έλυνε τους τόνους (σχοινιά), το έπαιρνε μαζί της και το οδηγούσε με μεγαλειώδη πομπή και παρατάξεις στην ακρογιαλιά, το εξάγνιζε, βουτώντας τα κλαδιά της λυγαριάς σε θαλασσινό νερό (καθαρμός) το ράντιζε, πρόσφερε ψαιστά στη θεά  προς εξιλέωση όλων κι έπειτα με πομπή το βρέτας επέστρεφε και πάλι στο ναό, οπότε  και τελείωνε η γιορτή.

Επίσης παρασκεύαζαν γλυκά ψαιστά που μοιράζονταν σε όλους τους πολίτες που παρακολούθησαν την τελετή.

Η γιορτή έλαβε το όνομα Τονεία από τα τόνια όργανα, δηλαδή τα εργαλεία που είναι κατάλληλα για τέντωμα σχοινιών.


Ενώ το όνομα Τόναια  ή Τοναία που σημαίνει αυτά που έχουν δυνατή φωνή....το οφείλει στο γεγονός πως όλοι οι κάτοικοι μαζί πρόθυμα, με ένταση και ηχητική συμφωνία αφαίρεσαν τα κλαδιά λυγαριάς που περιέβαλλαν το βρέτας της θεάς, όταν η Αδμήτη ζήτησε να τη βοηθήσουν να το απελευθερώσει από τα δεσμά του.


Οι Κάρες ως δεισιδαίμονες που ήταν, μετά τον εξαγνισμό του ξόανου, πήγαν και ζήτησαν χρησμό από τον Απόλλωνα, από το μαντείο του θεού στην Ύβλα (στην Σικελία).

Ο θεός χρησμοδότησε να πληρώσουν οικειοθελώς και δίχως δυσαρέσκειες μια ποινή.

Έτσι, όρισε να φορούν οι Κάρες στεφάνια από λυγαριά και να δένουν σφικτά με αυτά τα κεφάλια τους, ακριβώς όπως με κλαδιά λυγαριάς σφικτά είχαν αιχμαλωτίσει το ξόανο της θεάς.



Τους ζήτησε επίσης να καταργήσουν όλα τα άλλα είδη στεφάνων, εκτός εκείνων που κατασκευάζονταν από δάφνη. 

Τη δάφνη ο θεός την έδινε ως δώρο σε όσους λάτρευαν τη θεά Ήρα. 
Αν ακολουθήσετε πιστά το χρησμό δε θα ζημιωθείτε ήταν η οδηγία του θεού. 
Αν στα γλέντια σας υποστείτε την ποινή που σας ταιριάζει για χάρη της θεάς, όλα θα οδεύουν σωστά. Οι Κάρες από τότε φορούσαν στεφάνι λυγαριάς κι επέτρεπαν σε όσους λάτρευαν τη θεά να φορούν δάφνινο στεφάνι.




Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.

Creative Commons License

Τρίτη 11 Ιουνίου 2013

Κλέοβις καὶ Βίτων




* φωτογραφία από το αρχείο της Wikimedia Commons

….Κλέοβιν καὶ Βίτωνα, τὸ γένος Ἀργείους, οἵτινες
τῆς μητρὸς αὐτῶν Θεανοῦς ἢ Κυδίππης ἱερωμένης…..



Ο Κλέοβις και ο Βίτων ήταν δυό αδέλφια από το Άργος.

Η μητέρα τους Θεανώ ή Κυδίππη, ήταν ιέρεια της θεάς Ήρας.

Για να τελέσει εγκαίρως η μητέρα τους τα καθήκοντας της ως ιέρεια, τα δυο αδέλφια ζώθηκαν την άμαξα, δεικνύοντας ευσέβεια και προς τη θεά και προς τη μητέρα τους, γεγονός που τους καταξίωσε και άφησε αθάνατα τα ονόματα τους στην ιστορία.



Οι Αργείοι για να τιμήσουν τους άριστους άνδρες, 
κατασκεύασαν κι ανέθεσαν την εικόνα τους στους Δελφούς.



Ἀργεῖοι δέ σφεων εἰκόνας ποιησάμενοι

ἀνέθεσαν ἐς Δελφοὺς ὡς ἀνδρῶν ἀρίστων γενομένων.»



Ο Πλούταρχος γράφει:



Πρώτα πρέπει να σου διηγηθώ για τον Κλέοβη και τον Βίτωνα, τους Αργείους νεαρούς .



Λένε, ότι η μητέρα τους ήταν ιέρεια της θεάς.

Επειδή έπρεπε να πάει στο ναό και τα μουλάρια της απήνης (άμαξας) καθυστερούσαν κι εκείνη βιαζόταν, αυτοί ζώθηκαν την άμαξα κι οδήγησαν τη μητέρα τους στο ναό. Εκείνη υπερευχαριστημένη, για την ευσέβεια των γιων της, ευχήθηκε να τους χαρίσει η θεά τα καλύτερα από όσα μπορούν να δοθούν στους ανθρώπους. Αυτοί αποκοιμήθηκαν και πλέον δεν ξύπνησαν, χαρίζοντας τους η θεά θάνατο ως αμοιβή για την ευσέβεια τους.



Πρῶτα δή σοι τὰ περὶ Κλέοβιν καὶ Βίτωνα τοὺς Ἀργείους νεανίσκους διηγήσομαι. φασὶ γὰρ τῆς μητρὸς αὐτῶν ἱερείας οὔσης τῆς Ἥρας ἐπειδὴ τῆς εἰς τὸν νεὼν ἀναβάσεως ἧκεν ὁ καιρός, τῶν ἑλκόντων τὴν ἀπήνην ὀρέων ὑστερησάντων καὶ τῆς ὥρας ἐπειγούσης, τούτους ὑποδύντας ὑπὸ τὴν ἀπήνην ἀγαγεῖν εἰς τὸ ἱερὸν τὴν μητέρα, τὴν δ' ὑπερησθεῖσαν τῇ τῶν υἱῶν εὐσεβείᾳ κατεύξασθαι τὸ κράτιστον αὐτοῖς παρὰ τῆς θεοῦ δοθῆναι τῶν ἐν ἀνθρώποις, τοὺς δὲ κατακοιμηθέντας μηκέτ' ἀναστῆναι, τῆς θεοῦ τὸν θάνατον αὐτοῖς τῆς εὐσεβείας ἀμοιβὴν δωρησαμένης.

Κλέοβις καὶ Βίτων Museo Nazionale Romano


Ο Πλούταρχος στο βίο του Σόλωνα αναφέρει ότι όταν ο

Κροίσος ρώτησε τον Σόλωνα αν γνωρίζει και κάποιον άλλον άνθρωπο μετά τον Τέλλο που να είναι ευτυχισμένος, εκείνος ανέφερε τα δυο αδέλφια Κλέοβη και Βίτωνα.
(Ο Τέλλος πολέμησε γενναία και έχασε τη ζωή του στη μάχη για την πατρίδα)



……Ο Σόλων του απάντησε ότι γνωρίζει τον Κλέοβη και τον Βίτωνα, άνδρες έξοχους για την αδελφική τους αγάπη και την αγάπη για τη μητέρα τους, οι οποίοι ζώθηκαν το ζυγό της άμαξας, διότι καθυστερούσαν τα βόδια, μετέφεραν τη μητέρα τους στο ναό της Ήρας, καλότυχη και γεμάτη χαρά. Στη συνέχεια τα δυο αδέλφια πρόσφεραν θυσία κι ήπιαν, δίχως να ξυπνήσουν την επόμενη μέρα, αλλά πέθαναν ανώδυνα και δίχως λύπη, με ένδοξο θάνατο. Κι ο Κροίσος τότε οργισμένος είπε: δε μας κατατάσσεις μεταξύ των ευτυχισμένων ανθρώπων;

(απορούσε πως ήταν δυνατόν να είναι ευτυχείς οι άνθρωποι δίχως πλούτη.)



….πάλιν δὲ τοῦ Σόλωνος εἰπόντος εἰδέναι καὶ Κλέοβιν καὶ Βίτωνα, φιλαδέλφους καὶ φιλομήτορας διαφερόντως ἄνδρας, οἳ τὴν μητέρα τῶν βοῶν βραδυνόντων ὑποδύντες αὐτοὶ τῷ ζυγῷ τῆς ἁμάξης ἐκόμισαν πρὸς τὸ τῆς Ἥρας ἱερόν, εὐδαιμονιζομένην ὑπὸ τῶν πολιτῶν καὶ χαίρουσαν, εἶτα θύσαντες καὶ πιόντες οὐκέτι μεθ' ἡμέραν ἀνέστησαν, ἀλλὰ τεθνηκότες ἀναλγῆ καὶ ἄλυπον ἐπὶ δόξῃ τοσαύτῃ θάνατον ὤφθησαν, ‘ἡμᾶς δ'’ εἶπεν ἤδη πρὸς ὀργὴν ὁ Κροῖσος ‘εἰς οὐδένα τίθης εὐδαιμόνων ἀριθμὸν ἀνθρώπων;

ελεύθερη απόδοση κειμένων: Ματσιαρόκου Χρυσούλα


* Τα μνημειακά αρχαϊκά αγάλματα των δυο κούρων κατασκευάσθηκαν από τον Αργείο γλύπτη (Πολυ)μήδη, το όνομα του οποίου έχει χαραχθεί σε επιγραφή, που δεν σώζεται ολόκληρη.

[ΠΟΛΥ]ΜΕΔΕΣ ΕΠΟΙΗΣΕ ΑΡΓΕΙΟΣ

Οι κούροι είναι αφιέρωμα των Αργείων στον Απόλλωνα. 
Σμιλεύτηκαν σε παριανό μάρμαρο τον 6ο π.Χ αιώνα κι αποτελούν τυπικό δείγμα της αρχαϊκής γλυπτικής.

Βρέθηκαν στους Δελφούς, στο Ιερό του Απόλλωνα κι έχουν ύψος 1,97μ.

Οι περισσότεροι μελετητές συγκλίνουν στην άποψη πως τα αγάλματα ταυτίζονται με τον Κλέοβη και τον Βίτωνα.

Αυτή η εργασία χορηγείται μόνον με άδεια
Creative Commons License

Creative Commons Αναφορά προέλευσης-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο.

Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.



Δευτέρα 10 Ιουνίου 2013

Ήραια ή Ηραία ή Εκατόμβαια



Πρώτη η Ιπποδάμεια συνέστησε τα Ήραια, 
για το γάμο της με τον Πέλοπα, 
γιορτή αφιερωμένη στην Ήρα, 
για να τιμήσει τη θεά του γάμου.

 Έτσι η πόλη στολιζόταν πάντοτε με άφθονα άνθη σε γιρλάντες προς τιμήν του γάμου της θεάς.


Η Ιπποδάμεια λοιπόν, μάζεψε δεκαέξι γυναίκες και τον αγώνα κέρδισε η ίδια, άλλοι ως νικήτρια παρουσιάζουν την Χλωρίδα, την κόρη του Αμφίονα και 
πρώτο έπαθλο σε αυτούς τους αγώνες ήταν το μήλο, 
διότι ήταν το δώρο της θεάς Γαίας στους γάμους του Διός με την Ήρα.

[Το μήλο,  που έμεινε στη λαϊκή μας παράδοση μέχρι σήμερα,

όπου μπηγμένο στο φλάμπουρο (σημαία)

είναι πρωταρχικό σύμβολο έρωτα και γάμου. (γονιμικό σύμβολο)
 
 Στην αρχαία Ελλάδα ο ερωτευμένος έδινε στην αγαπημένη του ένα μήλο, αν αυτή του το γύριζε δαγκωμένο, ήταν απόδειξη πως κι αυτή τον αγαπούσε, διαφορετικά σήμαινε πως τον αγνοεί….
 

Τῷ μήλῳ βάλλω σε· σὺ δ΄ εἰ μὲν ἑκοῦσα φιλεῖς με͵

δεξαμένη τῆς σῆς παρθενίης μετάδος͵

εἰ δ΄ ἄρ΄ ὃ μὴ γίγνοιτο νοεῖς͵ τοῦτ΄ αὐτὸ λαβοῦσα

σκέψαι τὴν ὥρην ὡς ὀλιγοχρόνιος.

  

(Παλατινή Ανθολογία, V 79)

 

Σου πετώ το μήλο' κι αν μ' αγαπάς, 

δέξου το να μου χαρίσεις την αγνότητα σου.

Αν, ο μη γένοιτο αλλιώς σκέφτεσαι, πάρ’ το 

και σκέψου πως γρήγορα κυλά ο χρόνος.


μῆλον ἐγώ. βάλλει με φιλῶν σέ τις· ἀλλ΄ ἐπίνευσον͵

Ξανθίππη· κἀγὼ καὶ σὺ μαραινόμεθα.

 

(Παλατινή Ανθολογία, V 80)


μήλο είμαι, στο πετά κάποιος που σ΄ αγαπά, αλλά γνέψε.

Ξανθίππη, κι εγώ κι εσύ μαραινόμαστε.


Ήθη κι έθιμα με βαθύτατες ρίζες που μέχρι τις μέρες μας μένουν αναλλοίωτα, αν  και δεν τους δίνουμε την πρέπουσα σημασία, παρασυρόμενοι από αλλότρια έθιμα πέραν του Ατλαντικού που ως σειρήνες μας καλούν να τα ακολουθήσουμε, αλλά κι αυτά αποδεδειγμένα έχουν αρχαιοελληνικές ρίζες που έχουν ξεχαστεί.

Το δημοτικό τραγούδι της Μακεδονία μας λέει:

«μήλο μου κόκκινο, ρόιδο γραμμένο, γιατί με μάρανες τον πικραμένο»……..

Το παιδικό τραγουδάκι, απλοϊκά και με σοφία,

διδάσκει «κρυφά» το έθιμο, λέγοντας:

Ένα, δύο, τρία, πήγα στην κυρία

μού `δωσε ένα μήλο, μήλο δαγκωμένο

το δάγκωσε η κόρη κι έκανε αγόρι…….


Σπάνια συγκρίνουμε γεγονότα του χθες με το σήμερα, αλλά όταν το επιχειρούμε όλα έρχονται και κουμπώνουν τέλεια, σαν να μην πέρασε μια μέρα!!! Ξεφύγαμε λιγάκι αλλά νομίζω πως αξίζει ο κόπος καθώς όλα είναι τόσο όμορφα δεμένα μεταξύ τους κι έχουν τη σημασία τους στην παράδοση και τα έθιμα του τόπου μας.]

Τα Ήραια τελούνταν κάθε τρία χρόνια και αργότερα κάθε πέντε χρόνια κατά το μήνα Εκατομβαιώνα, που σήμερα αντιστοιχεί στα μέσα Ιουνίου με αρχές Ιουλίου, γενέθλιο μήνα της θεάς,  που κάθε φορά που λουζόταν στο Λούσιο ποταμό αποκτούσε και πάλι την παρθενία της.   

Η Ήρα είναι η νοητή ύλη ( ο αιθήρ) που δημιουργεί συνεχώς,  

που μένει πάντα νέα (Juno), γι' αυτό είναι πάντα αγνή και δημιουργική.

Αργότερα ναός της θεάς Ήρας κατασκευάστηκε στην Ηλεία, όταν βασιλιάς ήταν ο Όξυλος.

Δεκαέξι γυναίκες της Ηλείας, μιμούμενες τις δεκαέξι πρώτες γυναίκες που τέλεσαν τα πρώτα Ήραια,  ύφαιναν για πέντε συνεχή έτη τον πέπλο της θεάς Ήρας και συνέστησαν και αγώνα αφιερωμένο στη θεά. Αυτός ήταν κι ο πρώτος αγώνας που αφιερώθηκε στη θεά, μετά από πολλά χρόνια από τότε που η Ιπποδάμεια τέλεσε τα πρώτα Ήραια, γι’ αυτό κι οι γυναίκες υπηρετούσαν τη Θεά, εις ανάμνησιν των πρώτων αγώνων που τέλεσε η κόρη του Οινόμαου (Ιπποδάμεια),

κι ήταν αγώνας δρόμου μεταξύ παρθένων ανεξαρτήτου ηλικίας. 
Πρώτα αγώνας των νεοτάτων παρθένων, μετά των νεώτερων σε ηλικία και στο τέλος των πρεσβυτέρων (μεγαλυτέρων). Όλες είχαν χαλαρά τα μαλλιά, χυμένα στους ώμους, φορούσαν χιτώνα κοντό, λίγο πάνω από το γόνατο, που ήταν ριχτός στον έναν μόνον ώμο, αφήνοντας να φαίνεται γυμνός ο δεξιός μαστός τους.

Καθώς έτρεχαν στο «Ὀλυμπικὸν στάδιον»,  πολλές άφηναν να πέσει ο χιτώνας τους.

Τις νικήτριες στεφάνωναν με κλαδιά ελιάς, έγραφαν τα ονόματα τους σε εικόνες που αν ήθελαν τις τοποθετούσαν ως ανάθημα στο ξόανο της θεάς,  τους μοίραζαν κομμάτια κρέατος από τις θυσίες προς τη θεά. Οι αγώνες αυτοί γινόταν κάθε πέντε χρόνια.

Αυτοί ήταν αγώνες όπου λάμβαναν μέρος γυναίκες.

Αργότερα σε πολλά μέρη της Ελλάδος, όπου υπήρχαν ναοί της θεάς, οι αγώνες ήταν γυμνικοί ανδρών και τα αγωνίσματα ήταν:

(δρόμος, στάδιο, οπλίτης, δόλιχος, πένταθλο), 
αλλά και ιππικοί, μουσικοί και δραματικοί αγώνες και αρματοδρομίες.

Τα Ήραια ήταν και γιορτή των Ελλήνων στο Άργος, προς τιμήν της Ήρας.


«Ἐν τῷ Ἄργει πανήγυρίς ἐστι τῆς Ἥρας τὰ λεγόμενα Ἥραια ἢ Ἑκατόμβαια».


Κατά την πανήγυρη (αρχαία λέξη που σημαίνει εορτασμό), η ιέρεια της θεάς, εξέρχονταν από την πόλη με άμαξα που την έσερναν δύο λευκοί ταύροι και με μεγάλη πομπή και παράταξη, της οποίας ηγούνταν εκατό βόδια, πήγαινε στο ναό που βρίσκονταν έξω από την πόλη, πάνω σε λόφο. Εκεί θυσίαζε Εκατόμβη, δηλαδή εκατό βόδια και το κρέας τους, σύμφωνα με το έθιμο, μοιράζονταν στους πολίτες που παρακολουθούσαν την τελετή.


….θύονται γὰρ ἑκατὸν βόες τῇ θεῷ.



Ως έπαθλο των αγώνων, δίδονταν στους αθλητές χαλκός,

όχι όμως ακατέργαστος χαλκός, «οὐκ ἀργὸν χαλκὸν»,

αλλά χάλκινα σκεύη όπως τρίποδες, λέβητες,

κρατήρες, ασπίδες και στεφάνι από μυρσίνη.


τὸ δὲ ἔπαθλον τῶν ἀγώνων χαλκῆ ἀσπὶς καὶ στέφανος ἐκ μυρσίνης


Οι αγώνες κατά την γιορτή των Ηραίων γινόταν προς ανάμνησιν του βασιλιά Αρχίνου, που πρώτος συνέστησε τον αγώνα, επιφορτισμένος και με την κατασκευή όπλων.   
Από τότε επικράτησε και το συνήθειο να δωρίζονται όπλα ή χάλκινα σκεύη.


Ο βασιλιάς Αρχίνος έδωσε εντολή να κατασκευαστούν νέα όπλα και να μοιραστούν στους πολίτες. Ο κάθε πολίτης για το νέο όπλο που λάμβανε, παρέδιδε το παλιό του. 
Όλα τα παλιά όπλα έγιναν αφιερώματα στους θεούς.


….καινὸν ὅπλον ἑκάστῳ τῶν πολιτῶν διδοὺς τὸ παλαιὸν
ἐλάμβανεν ὡς ἀναθήσων τοῖς θεοῖς·





Αυτή η εργασία χορηγείται μόνον με άδεια
Creative Commons License

Creative Commons Αναφορά προέλευσης-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο.

Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.



Παρασκευή 1 Μαρτίου 2013

Μάρτιος ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ Δύστρος-Ξανθικός






Ο Μάρτιος στην αρχαιότητα λεγόταν Ζεφυρίτης, 
όνομα που οφείλει στο δυτικό άνεμο Ζέφυρο που 
φυσάει αυτήν την εποχή κι είναι απαλός, 
χαρίζει δροσιά και βοηθάει στην γρήγορη ανάπτυξη των φυτών. 


τῇ πρὸ αʹ καλενδῶν Μαρτίων ὁ ζέφυρος πλατύς,

καὶ ἡ ἡμέρα πᾶσα ἐαρινή.

Για τους Αθηναίους ήταν ο μήνας  Ελαφηβολιών 21/2 - 23/3

Αφιερωμένος στη θεά Αρτέμιδα και τη γιορτή των Ελαφηβολίων



αλλά και τα Διονύσια εν άστει
Οι Μακεδόνες τον ονόμαζαν «Ξανθικόν» και Δύστρο


κατὰ δὲ Μακεδόνας Δύστρος μήν, λέγοιτο

δ' ἂν οὗτος Μάρτιος κατὰ Ῥωμαίους,

Οι Σπαρτιάτες Γεράστιο, στην Βοιωτία Προστατήριο
Στους Δελφούς Βύσιο, στην Κρήτη Θεοδόσιο

Σύμφωνα με τους Αιγυπτίους λεγόταν «Πυρόεις» 
και Ερτωσί, που σημαίνει παντός γένους ζωογονία και 
πάσης ουσίας και ύλης κατά φύσιν και δύναμιν διατακτική, ζωογονική.
 
Ο Ζευς ενώθηκε με την Ήρα και γέννησαν τον Άρη, 
δηλαδή ο αιθήρ ενώθηκε με τον αέρα και συμπίεσαν το αέριο πυρ.


Σύμφωνα με άλλο μύθο, η  Ήρα ζήλεψε το Δία

που μόνος του γέννησε από το κεφάλι του την

Αθήνα την Α-μήτορα, δηλαδή αυτή που δεν είχε μητέρα.

Έτσι η Χλωρίδα της έφερε τον λευκανθό,

 που θα αργότερα θα ονομαστεί Ηράνθεμο και κρίνο και 

ευθύς μόλις το μύρισε η Ήρα, 

αμέσως κυοφόρησε και γέννησε δίχως πατέρα,

Α-πάτορα  τον ΑΡΗ που οι Ρωμαίοι θα πούνε MARS.





Ο Άρης θεωρείται ευρέτης του χαλκού και του σιδήρου,
άλλωστε ήταν θεός του πολέμου.



Οι Ρωμαίοι παλαιότερα τον ονόμαζαν Πρίμο, 
αργότερα τον έλεγαν (Μάρτεμ) Μόρτεμ, ως σαν τον ΘΑΝΑΤΟ, 
 όνομα που προφανώς τον συνδέει με τις πολεμικές επιχειρήσεις.



Το μήνα αυτό οι Έλληνες ξεκινούσαν για τις νέες αποικίες, 
αφού πρώτα συμβουλευόταν το μαντείο των Δελφών, 
αλλά και για τις πολεμικές επιχειρήσεις τους, 
αφού πρώτα ορκιζόταν στον Άρειο Πάγο.


Στην Αθήνα ο Άρειος Πάγος ήταν ο βράχος των Αθηνών 
που ήταν αφιερωμένος στο θεό Άρη από τις Αμαζόνες 
που εκστράτευσαν εναντίον των Αθηνών γ
ια να πάρουν πίσω την Ιππολύτη ή Αντιόπη.

 


Ο Ηρακλής με βοηθούς το Θησέα, τον Πηλέα και τον Τελαμώνα   
εκστράτευσαν στην περιοχή των Αμαζόνων, στον ποταμό Θερμόδοντα, 
με σκοπό να κλέψουν την πολύτιμη ζώνη της Ιππολύτης, 
που ήταν δώρο του θεού Άρη στην κόρη του Ιππολύτη, βασίλισσα των Αμαζόνων. 
Η κόρη του Ευρυσθέα ήθελε αυτήν  την ζώνη κι ο 
πατέρας της ανέθεσε  τον ένατο  άθλο στον Ηρακλή.


Η Ιππολύτη είτε σκοτώθηκε, είτε αιχμαλωτίστηκε και 
τελικά η ζώνη της έφτασε στα χέρια του Ευρυσθέα.

Ως λάφυρο για τη συμμετοχή του Θησέα στην εκστρατεία, 
του  δόθηκε η Αντιόπη, κόρη του θεού Άρη και της Οτρήρης ή της Ιππολύτης.


Οι Αμαζόνες όταν έφτασαν στην Αθήνα ζήτησαν πίσω την Αντιόπη, 
αλλά εκείνη έμεινε στο πλευρό του Θησέα κι υπερασπίστηκε την πόλη των Αθηνών.


Οι Αμαζόνες έκτισαν απέναντι από την Ακρόπολη των Αθηνών μια νέα Ακρόπολη, 
αφιερωμένη στον πατέρα τους Άρη, πάνω σε έναν λόφο που τον είπαν Αμαζόνιο, 
και θυσίαζαν πάνω σε αυτόν τον λόφο προς τιμήν του πατέρα τους. 
Από τότε ο βράχος αυτός των Αθηνών ονομάστηκε Άρειος Πάγος (βράχος).


Άλλος μύθος θέλει να δικάζεται εκεί ο ίδιος ο θεός Άρης από τους 
δώδεκα θεούς του Ολύμπου για το φόνο του Αλιρρόθιου του γιού του Ποσειδώνος.

Ο βράχος αυτός ήταν τόπος του δικαστικού σώματος και συγκεκριμένα της Βουλής.



Το όνομα Μάρτιος, ο πρώτο μήνας  του έτους των Ρωμαίων, 
το οφείλει στον ιδρυτή της αιώνιας πόλης, της Ρώμης, τον Ρωμύλο, 
που του έδωσε το όνομα του πατέρα του, δηλαδή του θεού Άρη 
που οι Ρωμαίοι τον έλεγαν Mars. Του αφιέρωσε και τέμενος.



τέμενος τοῦ Ἄρεος ἐν αὐτῇ τῷ μηνὶ τούτῳ ἀπαρτίσας

Μαρτίου αὐτὴν μετωνόμασεν, τουτέστιν Ἄρεος κατὰ

τὴν πάτριον ἐκείνου φωνήν.



 Η Silvia Ρέα, η παρθένα Εστιάδα, ιέρεια της θεάς Εστίας (Vesta), 
ένα πρωινό ξεκίνησε να φροντίσει το βωμό της θεάς κι έπλενε
 με νερό της αυγής τα ιερά αντικείμενα.

Κάποια στιγμή ξαπόστασε στη σκιερή δροσιά των ιτιών και την πήρε ο ύπνος. 
Ο Άρης την είδε, την πεθύμησε και την κυρίευσε με τη θεϊκή του δύναμη.

Η Silvia ξύπνησε ξαφνιασμένη και δεν ήταν σίγουρη αν αυτό που της συνέβη ήταν αλήθεια ή όνειρο. Μέσα στην παραζάλη της, της φάνηκε πως η ιερή φλόγα της Τροίας που έκαιγε στην εστία άσβεστη, ήταν εκείνη που την έζωσε. Μέσα από τις φλόγες της φάνηκε πως είδε δυο φοίνικες και το ένα δέντρο ήταν πιο ψηλό από το άλλο.

Το ψηλό δέντρο είχε ανοιχτά βαριά κλαδιά που σκέπαζε τον κόσμο ολάκερο, αγγίζοντας με το στέμμα του τα πιο απόμακρα άστρα.

Ο θείος της ιέρειας, αγριεμένος με τσεκούρι στο χέρι προσπαθούσε να κόψει τα δέντρα. 
Ένας δρυοκολάπτης, πουλί του Άρη και μια λύκαινα προφύλαξαν τα δέντρα.

Προφητικό το όραμα της, στα σπλάχνα της μεγάλωναν τα δίδυμα τέκνα του θεού. 
Οι ιέρειες όταν αντιλήφθηκαν την εγκυμοσύνη της πανικοβλήθηκαν, καθώς η αγνότητα ήταν προϋπόθεση για τις ιέρειες της θεάς. Ο θείος της που είχε κλέψει τη βασιλεία από τον πατέρα της, περίμενε και μόλις γεννήθηκαν τα παιδιά, διέταξε να τα πετάξουν στον Τίβερη. Όταν όμως άφησαν τα δίδυμα στο ποτάμι, αμέσως τα νερά τραβήχτηκαν και εκείνα έμειναν αλώβητα από το έγκλημα, πάνω σε ξηρά.

Τα μωρά τα ανέθρεψε μια λύκαινα με το γάλα της κι ένας δρυοκολάπτης που τους κουβαλούσε συνεχώς τροφή.



Όταν τα παιδιά έγιναν 18 ετών ο Ρωμύλος με το ξίφος του σκότωσε τον θείο της μητέρας τους Amulius και παρέδωσε και πάλι τη βασιλεία στον παππού του.

Στο λόφο, στις δασικές εκτάσεις που ζούσαν τα βοοειδή που τα δίδυμα αδέλφια συχνά τα γλύτωναν από τα χέρια των ληστών της περιοχής, ο Ρωμύλος, ο ιδρυτής της αιώνιας πόλης, έδωσε το όνομα του πατέρα του Μars στον πρώτο μήνα του έτους, δείχνοντας ευσέβεια προς αυτόν.



Μάρτιος παρά το άρην, άρτιος και μάρτιος με πλεονασμός του μ.

Τα νεαρά παιδιά των Ελλήνων έπαιρναν μέρος στις γιορτές που ήταν αφιερωμένες στον Άρη, λαμβάνοντας μέρος σε γυμνάσια με τα όπλα τους και θυσίαζαν τράγο προς τιμήν του θεού. 
Με το αίμα του τράγου έχριαν τα πρόσωπα τους ενώ αργότερα χρησιμοποιούσαν αλεύρι από κουκιά ή χυλό κυάμων.



Κι η τρίτη μέρα της εβδομάδας αφιερώθηκε στο θεό Άρη (dies Martis).



Η Silvia αφιέρωσε την περιουσία της που ήταν μια τεράστια πεδιάδα, στον Άρη κι οι Ρωμαίοι ονόμασαν τον τόπο πεδίο του Άρεως.

Κάποτε στη Ρέτζια (Regia), στον Παλατίνο λόφο, στο μυθικό παλάτι του Νουμά, έπεσε από τον ουρανό η αγκύλα, κατά άλλους δώδεκα, την εποχή του Νουμά κι οι Ρωμαίοι πίστεψαν πως ήταν σταλμένη από τον ίδιο τον θεό Μαρς.

Μόλις βρήκαν οι Ρωμαίοι τη Διοπετή αγκύλη

(ασπίδα σταλμένη από το Δία) άκουσαν μια φωνή από τον ουρανό που τους προειδοποίησε πως όσο θα σώζεται η αγκύλη, θα είναι ασφαλής κι η Ρώμη.



ἕως τότε σώζεσθαι τὴν πόλιν, ἕως ἂν σώζηται τὰ ἀγκίλια



Η ιερή αυτή ασπίδα παραδόθηκε στους ιερείς του Άρη που 
λεγόταν ΣΑΛΙΟΙ  να τη φυλάσσουν στο ιεροφυλάκειο.



τῷ πολεμικωτάτῳ τῶν θεῶν Ἄρει, οἱ Σάλιοι
καλούμενοι (ἱερωσύνης δὲ τοῦτο ὄνομα),



Αυτοί οι ιερείς ήταν χορευτές και υμνησταί των ενόπλων θεών



οὗτοι πάντες οἱ σάλιοι χορευταί τινές εἰσι καὶ ὑμνηταὶ

τῶν ἐνόπλων θεῶν.



Για να μην κλαπεί, αλλά και για να μη φθείρεται

οι ιερείς διέταξαν να φτιαχτούν  

ένδεκα (11) πανομοιότυτα αντίγραφα της,

κρατώντας μυστική τη θέση της αυθεντικής.

Άλλοι λένε πως ήταν δώδεκα τα αγκίλια και φτιάχτηκαν για όλα αντίγραφα.

Ο πρώτος που επιχείρησε να κατασκευάσει πανομοιότυπα αντίγραφα της αγκύλης ήταν ο Μαμούριος, ένας τεχνίτης οπλοποιός.

Το αποτέλεσμα όμως δεν ευχαρίστησε τους ιερείς, που τον παρέδωσαν στο μαινόμενο πλήθος που τον κυνήγησε χτυπώντας τον με ραβδιά και τον απομάκρυναν δια παντός από την πόλη της Ρώμης καθώς τους είχε δυσαρεστήσει αφόρητα.


Στις Είδες του Μαρτίου, υπήρχε γιορτή αφιερωμένη στο Δία.

Οι ιερείς εύχονταν για τη μεσομηνία,

αλλά κι υπέρ υγείας καθ’ όλο το νέο έτος.

Ιεράτευαν δε κι έναν ταύρο, δηλαδή «εικονικά» ο ταύρος γινόταν ιερέας. 
Στη γιορτή ηγούνταν ένας αρχιερέας και ακολουθούσαν κανηφόροι της Μητρός.

Εύχονταν ὑπὲρ τῶν ἐν τοῖς ὄρεσιν ἀγρῶν….



Πορευόταν δε και ένας άνδρας περιβεβλημένος (ντυμένος) 
με δέρματα αιγών (κατσικιών) και το πλήθος του πετούσε σα βροχή λεπτές επιμήκεις ράβδους. Τον φώναζαν ΜΑΜΟΥΡΙΟΝ…..παρίστανε δηλαδή τον τεχνίτη που απέτυχε να φτιάξει πανομοιότυπα τα διοπετή αρχέτυπα αγκίλια. Τον χτυπούσαν και τον περιγελούσαν, λέγοντας του και παροιμιώδεις εκφράσεις…..καθώς γι’ αυτούς αντιπροσώπευε κάποιον που δεν αξιοποίησε τη δυνατότητα που του έδωσαν να τιμήσει τους θεούς με την τέχνη του. Δηλαδή του φώναζαν

τα «εξ αμάξης» καθώς μιμούνταν σε όλα τα ελληνικά έθιμα, αφού η ιστορία τους, τους δίδαξε πως κατάγονταν από τους Έλληνες.



Στο πεδίο του Άρεως, κάθε Μάρτη ξεκινούσαν τις εκστρατείες τους και κάθε Οκτώβριο με τη λήξη των πολεμικών συγκρούσεων επέστρεφαν με τα λάφυρα τους κι έθαβαν τους νεκρούς αξιωματούχους τους.

Στις 17 Μαρτίου γιόρταζαν τα Αγωνάλια (Agonales).

Ήταν γιορτή αφιερωμένη στον Άρη κι οι ιερείς που φύλαγαν τις ιερές αγκύλες απέδιδαν για δέκα μέρες τιμές στο θεό.

Ένοπλοι άνδρες περιφέρονταν στους δρόμους της πόλης με χαρές και τραγούδια.
Μέσα στη γιορτή των Αγωναλίων  στις 20 Μαρτίου 
απέδιδαν τιμές και στην θεά Νερίνη, δηλαδή την ανδρεία 
που πάντα τον ακολουθούσε στις μάχες.
Οι Σαββίνοι στη γλώσσα τους νερίνη λένε την ανδρεία

και νέρωνα τον ανδρείο.



Με τον ερχομό της άνοιξης λατρευόταν ο θεός που

γεννήθηκε την 1η μέρα του μήνα, ο Μαρς κι οι Ρωμαίοι για να τον τιμήσουν είχαν θεσπίσει γιορτή που λεγόταν Αρμιλούστριον, δηλαδή καθαρμός (καθαρισμός) των όπλων. Τιμούσαν το θεό στο πεδίον του Άρεως με πολεμικές επιδείξεις, συνεχείς ήχους όπλων και σαλπίγγων.




Την πρώτη του μηνός Μαρτίου, τιμούσαν την Ήρα, ως την σελήνη για τη νεομηνία. Οι ιερείς προέτρεπαν τον κόσμο να πίνει γλυκά ποτά και να καταναλώνει γλυκά φαγητά, αλεύρι για ψωμί, σιτηρά, προς φυλακήν υγείας (υπέρ υγείας), αποφεύγοντας τον κορεσμό.



Ἁρμόζει γλυκοποτεῖν καὶ γλυκοτροφεῖν καὶ χρᾶσθαι
ἅπαντα ἔν τε τῇ τροφῇ καὶ τῷ πότῳ ἀρκετὰ καὶ μὴ εἰς
κόρον.



Έτρωγαν κουκιά διότι θεωρούνταν τροφή

αφιερωμένη στο Θεό, παρά το κύειν αίμα.



Άλειφαν ο ένας τον άλλο με χρίσμα κυάμων αντί αίματος, τιμώντας έτσι τον Άρη, διότι όπως ο καρπός διεγείρει τα σώματα προς συνουσία, έτσι κι ο θεός καθέλκει τις ψυχές επί την γένεσιν.

Για το λόγο αυτό οι κύαμοι κυρίως ήταν οι καρποί που σκόρπιζαν στους τάφους, υπέρ σωτηρίας των ψυχών.



Η αρχή του μήνα ήταν αφιερωμένη στη θεά Ήρα (Juno) και προς τιμήν της γιόρταζαν τα Ματρωνάλια (Matronalia).

Οι Εστιάδες ιέρειες εξάγνιζαν τους ναούς και τους βωμούς, ανανέωναν το ιερό πυρ στις εστίες για να τιμήσουν το νέο έτος, να γιορτάσουν τα γενέθλια του Άρη και να τιμήσουν τη θεά μητέρα του Ήρα.



Οι μάγγιπες, δηλαδή οι τεχνίτες που είχαν επωμιστεί τη δημιουργία του ανδραπώδους άρτου (άρτος σε μορφή άνδρα), έφερναν στην πόλη σιτηρέσια (αννώνας). Οι αννώνες αυτές λεγόταν έτσι διότι στις εννέα η ώρα έφερναν τροφή στους στρατιώτες του Ρωμύλου



Οἱ δὲ μάγγιπες, οἱονεὶ τεχνῖται τοῦ ἀνδραποδώδους ἄρτου,

ἔπεμπον τοῖς ἐν λόγῳ Ῥωμυλίας ἀννώνας·

οὕτω δὲ ταύτας ἐκάλουν, διὰ τὸ κατὰ τὴν ἐννάτην ὥραν

ἐπιδίδοσθαι πρὸς τοῦ Ῥωμύλου τὴν τροφὴν τοῖς στρατιώταις



Οι ευγενείς γυναίκες της Ρώμης οι Ματρώναι, απέθεταν τις προσφορές τους στον Εσκυλίνο λόφο προς τιμήν της θεάς και δέχονταν δώρα από τους συζύγους τους, καθώς η Ήρα ήταν θεά προστάτιδα του γάμου.

Φιλοξενούσαν τους οικέτες άνδρες, ως περισσότερο δυνατούς,  ακριβώς όπως στα Κρόνια, όπου οι κύριοι υπηρετούσαν τους υπηρέτες τους σα να ήταν εκείνοι οι δούλοι.

Οι Ματρώνες τιμούσαν λοιπόν του άνδρες οικέτες , ζητώντας έμμεσα τη συμβολή του θεού Άρη σε περίπτωση πολέμου, ώστε αν τύχει κάποια πολεμική σύρραξη να μην κινδυνέψουν οι ίδιες να καταπέσουν  δούλες, στα χέρια εχθρών.

Οι Ματρώνες υπηρετούσαν φυσικά και τις δούλες τους.

   Boulanger_Gustave_Clarence_Rudolphe_The_Slave_Market




Μάρτης-κρόκη δὲ καὶ στήμων καὶ   τὰ ἄλλα περιάμματα





Στα μυστήρια οι μύστες των αρχαίων  τελετουργιών, φορούσαν στο δεξί πόδι τους, αλλά και στο δεξί χέρι, πλεγμένες κλωστές χρυσές,  κροκί

(στο χρώμα του κρόκου, του φυτού) ή πορφυρές, ίσως διότι ο κρόκος βοηθούσε στους καθαρμούς. (κρόκη-το υφάδι, κρόκος το φυτό)



(Κροκον): ο μύσται ς φασ κρόκη τν δεξιν χερα
 κα
τν πόδα ναδονται· κα λέγεται τοτο κροκον· 
ο δ τι νίοτε κρόκωι καθαίρονται.



Αλλού αναφέρεται πως ο κροκούν φοριόταν στο δεξί χέρι και στο αριστερό πόδι.



(Κροκον): ο μύσται κρόκ καταδονται τν δεξιν
 χερα κα τν ριστερν πόδα, κα τοτο λέγεται
 κροκον.



Σε άλλη περίπτωση αναφέρεται ότι τα περιάμματα,

δηλαδή τα φυλακτά-χαϊμαλιά,  οι γυναίκες τα φορούσαν 
δένοντας τα στον τράχηλο (λαιμό), στα χέρια και τα πόδια κι ήταν βαμμένες κλωστές



(Περιάμματα). τ κατ τος τραχήλους κα
 τ
ς χερας κα τος πόδας βεβαμμένα κλώσμα-
 τα,
τινα α γυνακες περιάπτουσι.



 Ήταν κλωστές που κυρίως προφύλασσαν τους ζωντανούς από τον κόσμο των νεκρών, καθώς σε όλα τα μυστήρια παράλληλα με τις γιορτές της φύσης υπήρχε κι η βαθύτερη έννοια του καθαρμού των ψυχών, για να περάσουν σε άλλο επίπεδο οι μυημένοι στα μυστήρια.



Στις γιορτές των ψυχών που γινόταν αυτήν την εποχή, κύκλωναν τους τάφους με χρυσοκόκκινες (κροκί) κλωστές για να χωρίζουν τον Κάτω-κόσμο των ψυχών κι οι ψυχές να εγκλωβίζονται και να μην περιφέρονται ελεύθερες στον κόσμο των ζωντανών.


Ζωγραφιστή νεκρική Στήλη Κλεωνύμου στη Βεργίνα


Οι Λάρες ήταν οι καλές οι ιλαρές ψυχές που ήταν φιλικές προς τους ζωντανούς και φύλαγαν τον κόσμο εποπτεύοντας από ψηλά.

Αντιθέτως τα Λεμούρια ήταν κακόβουλες ψυχές που επέστρεφαν για να βασανίσουν και να ταλαιπωρήσουν είτε αυτούς που τις έβλαψαν, είτε τους απογόνους αυτών.

Έτσι για να εξευμενίσουν αυτές τις ψυχές,  είχαν θεσπίσει γιορτές οι αρχαίοι.

 Μια από τις γιορτές γινόταν από τις 18 έως τις 21 Φεβρουαρίου στη σημερινή Μικρά Ασία στην περιοχή της αρχαίας Λυδίας.


Εκεί ο Ηρακλής κι οι απόγονοι του, θέσπισαν Μειλίχιες γιορτές προς εξορκισμό των φασμάτων (φαντασμάτων-ψυχών), προσφέρονταν άνθινα στεφάνια στολίζοντας τους τάφους με ρόδα και ία (βιολέτες). 


 Πρόσφεραν διάφορους σπόρους, όπως φασόλια, κουκιά, ξερό στάρι, αλεύρι, ψωμί βουτηγμένο σε κρασί κλπ.

Τα Λεμούρια μάζευαν τους κόκκους κι έτσι τα κρατούσαν απασχολημένα, μήπως και ξεχάσουν να βλάψουν τους ζωντανούς.

Χτυπούσαν χάλκινα αντικείμενα, ώστε να φύγουν μακριά οι σκιές των προγόνων.

Οι μελιτούτες, πίτες με μέλι, δηλαδή μελομακάρονα

(τροφή των μακάρων με μέλι που ήταν το απαραίτητο υλικό για το πέρασμα στον άλλο κόσμο) ήταν διαρκώς πάνω στο τραπέζι του σπιτιού, αν ξεφύγει καμιά ψυχή, να την τραβήξει το αγαπημένο της μέλι, να την απασχολήσει όσο γίνεται περισσότερο.


Οι άρχοντες αντάλλασσαν τα ρούχα τους με τους δούλους, φορούσαν προσωπεία, δηλαδή μάσκες, σε μια αέναη προσπάθεια να μπερδέψουν τις κακές ψυχές που ήταν βλαβερές  
«φαλα δαιμνια».

TragicComicMasksHadriansVillamosaic


Οι κλωστές λοιπόν του Μάρτη είναι ένα προφυλακτικό μέσο, 
που διαχωρίζει τον κόσμο των νεκρών και των ζωντανών.


Ζωγραφιστή νεκρική Στήλη Κλεωνύμου
Βρέθηκε στην επίχωση της Μεγάλης Τούμπας. Αναγράφονται τα ονόματα τεσσάρων (4) γενεών από την ίδια οικογένεια. Κλεώνυμος Ακύλου - ΄Αδυμος Κλεωνύμου - Πευκόλαος Αδύμου - Κρινώ Αδύμου. Η φωτογραφία από το βιβλίο: 
Βεργίνα, Περιδιαβάζοντας τον αρχαιολογικό χώρο, σελίδα 16. Στέλλα Δρούγου, Χριστίνα Σαατσόγλου-Παλιαδέλη. Υπουργείο Πολιτισμού, Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων. 3η έκδοση 2001.



Οι γιορτές πάντοτε είχαν ως βάση τις αλλαγές της φύσης.

Έτσι έμεινε οι κλωστές να συμβολίζουν τις  αλλαγές του ηλιοστασίου, τις τροπές του ήλιου.

 Λευκή σα χιόνι, το χιόνι που αφού σκεπάσει και παγώσει τη γη με τους καρπούς που κυοφορεί στα σωθικά της, θα θυμίζει το θάνατο, αλλά θα λιώσει και θα φέρει πλούτο και παραγωγικότητα.

Κόκκινη, που συμβολίζει τη ζωή.

 Με το πρώτο πουλί της άνοιξης, το χελιδόνι ή τον πελαργό οι κλωστές θα κρεμαστούν σε δέντρο, το δέντρο της ζωής που έχει τις ρίζες του στον Κάτω-κόσμο.


Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος στηλιτεύει κάθε προφυλακτικό των δαιμόνων μέσο και στην επιστολή προς Κορινθίους διαβάζουμε:


Τί ἄν τις εἴποι τὰ περίαπτα καὶ τοὺς κώδωνας

τοὺς τῆς χειρὸς ἐξηρτημένους καὶ τὸν κόκκινον στή-

μονα, καὶ τὰ ἄλλα τὰ πολλῆς ἀνοίας γέμοντα, δέον

μηδὲν ἕτερον τῷ παιδὶ περιτιθέναι, ἀλλ' ἢ τὴν ἀπὸ

τοῦ σταυροῦ φυλακήν; Νν δ οτος μν καταπε-

φρόνηται τν οκουμένην πιστρέψας πασαν, κα

χαλεπν δος τ διαβόλ πληγν, κα πσαν ατο

καταστρέψας τν δύναμιν· κρόκη δ κα στήμων κα   

τ λλα περιάμματα τ τοιατα το παιδίου μ-

πιστεύονται τν σφάλειαν

Έτσι λέει, κόκκινες κλωστές όπως τα μαρτάκια, κουδουνάκια κι οποιοδήποτε άλλο χαϊμαλί (περίαμμα) είναι περιττά, δίνοντας ως λύση το σταυρό ως προφυλακτικό μέσο. Ο σταυρός και μόνο αυτός πληγώνει το διάβολο και κάθε δύναμη του.


Κα να κα τέρωθεν πάλιν πομιμνήσκωνται, πολλο

πολλάκις ποιοσιν, ς πιλανθανόμενοι λίν κρόκ τν
δάκτυλον
ποδεσμοντες, τοτο Θες σπερ παιδίοις
κέλευσε ποιεν, κλσμα ακίνθινον π τν ματίων
περ
τν αν τν περ τος πόδας ποῤῥάπτεσθαι, να
προσέχοντες
ναμιμνήσκωνται τν ντολν· κα
καλετο κράσπεδα. 

Και όπως και παρακάτω πάλι υπενθυμίζονται, αυτά που πολλοί λανθασμένα πιστεύουν ότι η λινή ή υφαντή κορδέλα δεμένη σφικτά στο δάκτυλο, μια υακίνθινη κλωστή πάνω στα ρούχα, ή περασμένη στην ούγια βαμμένη γύρω από τα πόδια, ραμένη στον ποδόγυρο, εκείνα όλα που προσδοκούν να τους προφυλάξουν και καλούνται κράσπεδα (ούγια)……

Τα ίδια τονίζει κι ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος

“Ὁσίου Ἐφραίμ τοῦ Σύρου ἔργα, vol. 4”,

Το περιβόλι της Παναγίας, 1992. Page 89, line 7
Οα τος τ περίεργα ποιοσι, γοητείας κα μαντείας κα
παιδοφθορίας κα
περίαπτα, βάμματα κα πέταλα,  
περ νομάζουσι φυλακτά, τ δ ληθεί ντα φθορ κα πώλεια ψυχς κα σώματος.



(Βάμμα το ζουμί, αλλά και το χρώμα)


Κείμενα-επιμέλεια
Ματσιαρόκου Χρυσούλα

Ευχαριστώ από καρδιάς την καθηγήτρια μου
Κούκουρα Ευγενία για τη βοήθεια.
Αυτή μου έμαθε να επιμένω στις λεπτομέρειες, φωτεινή οδηγός, 
"ο φωτεινός μου παντογνώστης" σε θέματα ιστορίας και μυθολογίας.....
τα λόγια είναι περιττά για όσους τη γνωρίζουμε.

Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.