Πέμπτη 30 Απριλίου 2009

Μάιος, ο μήνας των ανθέων-γιατί φτιάχνουμε άνθινα στεφάνια; Άνοιξη 3ο μέρος





Ο μήνας οφείλει το όνομα του στη μητέρα του θεού Ερμή τη Μαία.
Η Μαία, ήταν κόρη του Άτλαντος.





Ο μήνας θεωρείτο ιερός σεπτός, διότι ήταν πέμπτος στο ημερολόγιο των Ρωμαίων και το πέντε όπως και στους Έλληνες,
(διότι και οι αισθήσεις είναι πέντε),
ήταν ο ιερός αριθμός της θεότητος και σύμβολο του ήταν ο κύκλος,
η σφαίρα, που συμβόλιζε το ΤΕΛΕΙΟΝ.

ὁ πέμπτος, Μάϊον δὲ αὐτὸν οἱ Ῥωμαῖοι καλοῦσιν

Σύμφωνα με τον Πρόκλο, η Μαία συμβόλιζε τα αφανή, τα κρυμμένα, τα μυστικά και ήταν εκείνη που τα φανερώνει, που τα φέρνει στο φως.
Για το λόγο αυτό και τις γυναίκες που θα βοηθήσουν άλλες γυναίκες να φέρουν στο φως το παιδί τους, από τον σκοτεινό κόσμο της μήτρας, τον μυστικό κόσμο, στον έξω κόσμο των θνητών τις ονομάζουμε ΜΑΙΕΣ.

Παιδί της Μαίας (φρόνησης) και του Δία (νου) ήταν ο Ερμής, ο θεός ΛΟΓΟΣ, που με αυτόν δηλώνονται τα άδηλα παθήματα της ψυχής, για το λόγο αυτό ο Ερμής ήταν ο ψυχοπομπός, αυτός που οδηγούσε τις ψυχές στο πέρασμα τους στον Άδη όπου και θα γινόταν η κρίσις τους.



                     Ο Ερμής επιστρέφει την Περσεφόνη στη μητέρα της από το σκοτεινό βασίλειο του Πλούτωνα

Η Μαία είναι η νοητή ύλη που κοσμεί τον κόσμο και γεννά τα όντα από ύλη, οι θεολόγοι την ταύτισαν με το ΥΔΩΡ

(πόσο σωστή ταύτιση, αφού βασικό συστατικό της ζωής είναι το νερό, τόση σοφία τόσο καλά κρυμμένη).





Πρώτη γιορτή κατά το μήνα Μάιο, ήταν οι ικεσίες περί σεισμών, διότι
η Μαία θεωρείτο η θεά που μπορούσε να κινήσει τα νερά και τη γη.
Για το λόγο αυτό, οι Ρωμαίοι τελούσαν ικεσίες κατά το μήνα Μάιο,


….πρώτη δὲ ἑορτὴ τοῦ Μαΐου παρὰ Ῥωμαίοις αἱ περὶ σεισμῶν ἱκεσίαι

διότι όπως και οι Έλληνες, πίστευαν ότι η Μαία ως κόρη του Άτλαντα ήταν η έφορος των υδάτων, ενώ άλλοι θεολόγοι θέλουν τον Ερμή έφορο των υδάτων. 

Αφιέρωναν τιμές σε αυτήν και στον Ερμή σε πηγές και φρέατα.
Η ταύτιση της Μαίας με το νερό, εμφανίζεται και στην ιστορία των Συρίων,
(σε άλλο κεφάλαιο θα ασχοληθούμε με την καταγωγή των Συρίων) όπου μαία, ονόμαζαν το ύδωρ και μηΐουρι τα υδροφόρια, στη δική τους γλώσσα.





Ο Ερμής θεός Λόγος, παιδί του Διός (νου) και της Μαίας της θεάς της φρόνησης.
Το γιο της τον Ερμή Λόγο, πάντοτε τον παρίσταναν νέο, 
διότι ο λόγος δεν γηράσκει ποτέ, και στα πόδια του είχε φτερά, 
διότι ο ΝΟΥΣ και ο ΛΟΓΟΣ είναι πάντοτε οξείς και ταχείς. 

Τον Ερμή τον παρίσταναν με τετράγωνο σχήμα, 
μέγιστο τεκμήριο του ΑΛΗΘΗ ΛΟΓΟΥ για τους Έλληνες.
Ο προχωρητικός λόγος, ο ΙΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ ονομαζόταν Ερμής, 
διότι όταν η Μαία γέννησε το θεό, εκείνος μίλησε πριν ακόμη ακουμπήσει στη γη.



Η Ίρις κουβαλάει τον Ερμή Λόγο


Μέχρι σήμερα, όταν θέλουμε να πούμε ότι κάποιος είναι έξυπνος,
λέμε ότι αυτός έχει ΤΕΤΡΑΓΩΝΗ ΛΟΓΙΚΗ,
επικαλούμαστε δηλαδή τον ΕΡΜΗ ΛΟΓΟ, το Θείο Λόγο
που παριστάνονταν με το τετράγωνο.


….ὃ δὴ τετραγωνικὸν σχῆμα τυγχάνει. εἰ τοίνυν νοῦς καὶ λόγος εἶναι δέδεικται

Διότι ο ΑΛΗΘΗΣ ΛΟΓΟΣ έχει όλα του τα μέρη ΙΣΑ και από όποια πλευρά και αν γυρίσεις τον κύβο, η βάση του είναι ίση, δηλώνοντας έτσι το Νου και τον Λόγο, ενώ τον απατηλό λόγο τον συμβόλιζαν πολυγωνικό.


Οι Αιγύπτιοι, με το τετράγωνο σχήμα παρίσταναν τον κέρκωπα
(ένα είδος πιθήκου, δείτε το μύθο στο koukoura.blogspot.com),
διότι από όλα τα ζώα αυτό μόνο ήταν νοήμων και δεκτικό μαθήσεως και επιστήμης.
Για το λόγο αυτό ακόμη και σήμερα έφτασε ο πίθηκος να ονομάζεται μαϊμού, όνομα που έχει άμεση σχέση με την Μαία και τον Ερμή Λόγο με την τετράγωνη λογική, όπως θα δούμε παρακάτω, από τις γιορτές που γινόταν προς τιμήν των θεοτήτων αυτών.


Ο αρχιερέας κήρυττε την πρώτη του μηνός Μαΐου, να απέχουν από τη βρώση ποδών και κεφαλής οποιουδήποτε ζώου, προς αποφυγή των νόσων των αρθρώσεων. 
Κατά το μήνα Μάιο, οι Ρωμαίοι τελούσαν τη γιορτή των Ροσαλίων. 
Γιορτή των ρόδων δηλαδή.
Ήταν η γιορτή που ήταν αφιερωμένη στους προγόνους τους, τους μαίορες, ημέρα που τους τιμούσαν προσφέροντας στους νεκρούς φαγητά, νεκρόδειπνα, όπου τους μνημόνευαν για να μην ξεχαστεί η ιστορία τους, για να θυμούνται τις ρίζες τους, τις ελληνικές ρίζες τους, τα ελληνικά τους έθιμα που τα μετέφεραν σε άλλη πατρίδα. 
(το έθιμο των Ροσαλίων είναι αρχαίο ελληνικό και σε άλλο κεφάλαιο θα δούμε την προέλευση του)


Ήταν η γιορτή κατά την οποία στόλιζαν τη γη τη Μητέρα Γαία με λουλούδια, ήταν η πανήγυρις, όπου τιμούσαν τον Ερμή και την μητέρα του Μαία.





Οι έμποροι και οι πραγματευτές εύχονταν στη Μαία και στον Ερμή για καλά και ακίνδυνα κέρδη, διότι εκτός των άλλων ο Ερμής θεωρούνταν και προστάτης του εμπορίου, και τα κέρδη θεωρούνταν ότι προέρχονται από την ύλη που ορίζεται από την μητέρα του Μαία.


ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ

Σύμφωνα με τις καλένδες (η πρώτη μέρα κάθε μήνα) του μήνα Μαΐου, που οι Ρωμαίοι τις έλεγαν Μαΐαις, τιμούσαν τη Γη την πρώτη νύμφη, για το λόγο αυτό στολίζουμε τα πάντα με λουλούδια.
Τιμούσαν όμως και τις άγνωστες, τις φοβερές δυνάμεις της,

διότι η έμφυτη θέρμη του ήλιου που χτυπά πάνω στην επιφάνεια της γης, την κάνει κι οργιάζει, φουσκώνει και αναβράζει, με αποτέλεσμα η γη να σκιρτά και να σαλεύει και να δημιουργούνται σεισμοί (απλοΐκή εξήγηση σεισμών, για το λαό).


….ὅτι τὴν ἔμφυτον θέρμην ἐπὶ τὴν ἐπιφάνειαν ἡ γῆ ἀναβράζουσα γαυριᾶν ὥσπερ καὶ σκιρτᾶν ἐξαγομένη σάλους ἐμποιεῖ ὡς ἐπίπαν κατὰ τὸν Μάϊον μῆνα.


Για το λόγο αυτό, κατά το μήνα Μάιο τιμούσαν τη ΜΑΙΑ, 
δηλαδή τη ΓΗ και τη γιορτή αυτή την ονόμαζαν ΜΑΪΜΟΥΔΙΣΜΑ 
μαϊμουδίζειν> το εορτάζειν την Μαίαν. 
Ονόμαζαν δε και Μαϊουμά την εποχή που τελούσαν αυτήν την γιορτή, 
γι’ αυτό και ήταν γιορτή αφιερωμένη στις κρυφές δυνάμεις της ΓΗΣ.
Επειδή και τα διάφορα πιθηκοειδή ιδιαίτερα ο έξυπνος κερκοπίθηκος, το ζώο με την τετράγωνη λογική των Αιγυπτίων, έκανε πολλά «κουνήματα», «μαϊμουδίσματα», όπως η γη που έχει τη δύναμη να σείεται, να κουνιέται, ζώο που ταυτίστηκε με την ευφυΐα και την εξυπνάδα, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ονομάστηκε και μαϊμού.





Στις αρχές του μήνα Μαΐου, την πρώτη μέρα «πρωτομαγιά», γινόταν πανήγυρις στη Ρώμη 
(η λέξη πανήγυρις είναι αρχαία ελληνική), και στην παραλιακή πόλη την Οστιάν, όπου οι άρχοντες των Ρωμαίων απολάμβαναν το πρώτο θαλασσινό τους μπάνιο, πετώντας ο ένας στον άλλο νερό. (εσείς κάνετε το πρώτο σας μπανάκι το Μάη;)
Η Όστια ήταν παραλιακή πόλη όπου κατέληγαν τα νερά του ποταμού Τίβερη.


Οι Ρωμαίοι σύμφωνα με τους ιστορικούς τους, 
έλεγαν τους πάτριους προγόνους τους μαίορες, προς τιμήν της Μαίας,


….μαίορες δὲ τοὺς προγόνους πατρίως καλοῦντες Μάϊον


και εννοούσαν τους προγόνους τους, που στις περισσότερες πόλεις τους, ιδιαίτερα από τη Ρώμη και κάτω, είχαν ελληνική καταγωγή, διότι ήταν αποικίες Κρητών, Πελοποννησίων, κατοίκων της Εύβοιας και άλλων ελληνικών περιοχών. 
Προς τιμήν της Μαίας και των προγόνων τους μαιόρων, ονόμασαν το μήνα Μάιο, οι Ρωμαίοι. 
(Ενώ ο Πλούταρχος, προσπαθώντας να ετυμολογήσει το όνομα Μάιος, γράφει ότι το όνομα ίσως να είναι αφιέρωση για τους μεγαλύτερους σε ηλικία

«Μαϊώρεις γαρ οι πρεσβύτεροι»,

δεν ήταν δυνατόν να έχει τέλεια πρόσβαση στην Ρωμαϊκή Ιστορία, γνώριζε ένα μέρος της.

Σήμερα, έστω και με τα λίγα ιστορικά κείμενα που έχουν διασωθεί, ευτυχώς για να μας διαφωτίζουν, μαθαίνουμε την ιστορία όχι μόνο της πατρίδας μας, της γειτονιάς μας, αλλά και ολόκληρου του πλανήτη.)


Η γιορτή των Ροσαλίων, ταυτίστηκε με τη γιορτή των Λεμουρίων, 
καμμιά σχέση όμως δεν είχε με αυτή. 
Ήταν δυο γιορτές που ενώθηκαν στη συνείδηση του λαού με το πέρασμα του χρόνου.
Τα καλά πνεύματα των προγόνων, μπερδεύτηκαν με τα πονηρά πνεύματα των Λεμουρίων.
Στη Ρώμη κατά το μήνα Μάιο, γινόταν και η γιορτή των Λεμουρίων, που ήταν γιορτή ειδώλων, φασμάτων και εμπαθών δαιμόνων, κυριευμένα από πάθη και ίσως και κακία που χαίρονται στους τάφους (σήμερα τα λέμε φαντάσματα).


Ῥωμαίοις ἐτελεῖτο ἡ λεγομένη Λεμούρια, οἷον τιμαὶ
εἰδώλων ἢ φασμάτων ἢ δαιμόνων ἐμπαθῶν,



Οι φιλόσοφοι πιστεύουν ότι είναι επόπτες, 
δηλαδή επιτηρητές που συνυπάρχουν με το ανθρώπινο σώμα.

Τα λεμούρια ήταν άτακτα, πολύ ενοχλητικά και τρομοκρατούσαν τους ανθρώπους, ιδιαίτερα αν ήταν είδωλα ανθρώπων που είτε δεν είχαν ταφεί,
είτε είχαν βρει τραγικό και ξαφνικό θάνατο.

Η γιορτή των Λεμουρίων τελούνταν στις 9-13 Μαΐου.

Η γιορτή παραπέμπει στα Ανθεστήρια (Διονύσια) των Ελλήνων
που γινόταν στα τέλη του Φεβρουαρίου, αρχές Μαρτίου,
και ήταν εκτός των άλλων και γιορτές αφιερωμένες στις ψυχές.

Τα καλά πνεύματα-ψυχές οι προστάτες των ανθρώπων
λεγόταν λάρες, τα πονηρά λεγόταν λεμούρια.

Η γιορτή τελούνταν τη νύχτα, οι κάτοικοι χτυπούσαν χάλκινα αντικείμενα για να διώξουν τα κακά αυτά πνεύματα (βλέπε ταφικά έθιμα), έριχναν κουκιά που θεωρούνταν νεκρική τροφή, οι ναοί εκείνη τη μέρα παρέμεναν κλειστοί και ήταν αδιανόητο το διάστημα εκείνο να τελεστεί γάμος.

(έτσι επικράτησε να θεωρείται ο Μάιος ως μήνας ακατάλληλος για γάμους.)


Ο μήνας Μάιος ήταν ο μήνας της ΓΗΣ, που θεωρείται η πρώτη νύμφη,
οι πρώτοι γάμοι ήταν της μητέρας Γαίας με τον Ουρανό,
όταν τα πάντα ήταν γόνιμα.

Σύμφωνα με τους αρχαίους θεολόγους γάμος θεωρείται
η αδιαίρετη συνένωση και η συμπλοκή δυνάμεων,
όπως γράφουν και τα Ορφικά.


ΠΡΩΤΗΝ ΓΑΡ ΝΥΜΦΗΝ ΤΗΝ ΓΗΝ ΚΑΛΟΥΣΙΝ


Για το λόγο αυτό οι πρόγονοι μας Έλληνες αλλά και οι Ρωμαίοι είχαν αφιερώσει το μήνα αυτό στη Γαία-Μαία, και για το λόγο αυτό δεν τελούνταν γάμοι κατά το μήνα αυτό, και αυτό έχει μείνει μέχρι τις μέρες μας, που ενώ τα πάντα στη φύση συνηγορούν για έναν ωραίο γάμο, ο λαός μας αν και τελεί γάμους κατά τον μήνα αυτό, λέει όμως το γνωμικό
«το μήνα Μάη, παντρεύονται μόνο οι γαΐδαροι»,
γεγονός που ταυτίζεται με τις προλήψεις για τα λεμούρια τα κακά πνεύματα της εποχής,

και η παροιμία λέει:
« Ο γάμος ο μαγιάτικος πολλά κακά 'ποδίδει.»


Στην ελληνική αποικία της Σικελίας στο Βρέττιον, γιόρταζαν την αρπαγή της Περσεφόνης, διότι εκεί πίστευαν ότι άνοιξε το χάσμα απ’ όπου ο Πλούτων άρπαξε την Περσεφόνη. 
Εκεί τα Ανθεστήρια γιορτάζονταν τον Απρίλιο-Μάιο.
Ο Πλούταρχος κι ο Στράβων αναφέρουν ότι οι γυναίκες συνήθιζαν να συλλέγουν άνθη
τους μήνες Απρίλιο-Μάιο και με αυτά έπλεκαν στεφάνια, τα οποία έπρεπε οπωσδήποτε να είναι χειροποίητα από γυναίκες της περιοχής και ΟΧΙ ΑΓΟΡΑΣΤΑ, γεγονός που θεωρούνταν ΑΙΣΧΡΟ, για μια τόσο σπουδαία γιορτή.





Ακόμη και σήμερα το μαγιάτικο στεφάνι, είναι ένα από τα έθιμα αυτά της αρχαιότητας που έφτασαν μέχρι τις μέρες μας, περιμένοντας να ανακαλύψουμε την προέλευση τους που είναι πανάρχαιη, αλλά φαντάζει τόσο κοντινή και τόσο οικεία.



Μέχρι πριν λίγα μόλις χρόνια το μαγιάτικο στεφάνι ήταν μια ιεροτελεστία, και έπρεπε να φτιαχτεί από συγκεκριμένα φυτά, για ξεχωριστό λόγο το καθένα.





Κλωνάρι λυγαριάς έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για να του δοθεί το κυκλικό σχήμα του σχήμα, που είναι το σχήμα της τελειότητας, το σχήμα που δηλώνει ότι τίποτε δεν έχει αρχή και τέλος, αλλά τα πάντα αναγεννώνται συνεχώς.
Η λυγαριά έφερνε και καλοτυχία στα κορίτσια, ήταν ένα από τα αγαπημένα φυτά της θεάς Αρτέμιδος και από εκεί προήλθε το έθιμο, όταν βρέθηκε εικόνα της Ταυρίας θεάς τυλιγμένη σε λυγαριά.
Η Αρτέμιδα λατρευόταν και ως θεότητα αγροτική, για το λόγο αυτό η λυγαριά ήταν αφιερωμένη σε αυτήν, και οι κοπέλες από αυτήν ζητούσαν καλή τύχη, ως σεμνή θεά που ήταν.
Η λυγαρία δενόταν στο σώμα των γυναικών, αργότερα έλεγαν για να ‘ χουν λυγερό κορμί, η αποτρεπτική και η βλαστική δύναμη του δέντρου ήταν η αρχική αιτία.

Για να έχει καλοτυχία και ευτυχία το σπίτι, απαραίτητο ήταν το ανθισμένο κλαδί ελιάς και το αγιόκλημα (αιγόκλημα), και για να έχει καλή σοδειά απαραίτητο το στάχυ και κόκκινα λουλούδια.

Έπρεπε να έχει πολλών ειδών λουλούδια, ώστε να είναι ολάνθιστος ο βίος των ενοίκων, έτσι οι μαργαρίτες, τα μυρωδάτα τριαντάφυλλα, οι βιολέτες, τα γαρύφαλλα κλπ, ήταν απαραίτητα στο στεφάνι.

Για τις κακές τις γλώσσες έπρεπε να μπει αποτρεπτικό φυτό και για τον λόγο αυτό διάλεξαν μια-δυο ρίζες κουκιάς με τα άνθη και τους καρπούς τους.

Για τους ανεπιθύμητους τσουκνίδα.

Για το κακό το μάτι έδεναν κορδέλα θαλασσιά με ένα μεγάλο κεφάλι σκόρδου, ακριβώς στο κέντρο του στεφανιού, ώστε να είναι ορατό.


Άλλα έθιμα του τόπου


Κυρίαρχο στις γιορτές της άνοιξης ήταν το δέντρο του Άττι,
που στη συνέχεια έγινε το παραδοσιακό γαϊτανάκι,
όπου όλοι γιόρταζαν κάτω από τις κροκί και πορφυρές κορδέλες του,
που παρίσταναν τις ζεστές ακτίνες του ήλιου
(δείτε στις ετικέτες έθιμα το έθιμο του Ζαφείρη, το μαγιόξυλο, το γαϊτανάκι)


Tο μαγιόξυλο


Οι γυναίκες κυλιόταν πάνω στη χλόη, αγκάλιαζαν τους χονδρούς κορμούς των δέντρων, για να πάρουν από τη μάνα γη τη γονιμότητα της, περιζωνόταν με λυγαριά, το ιερό φυτό της Αρτέμιδος, για να είναι ευλύγιστες και να αποτρέπουν από πάνω τους τις ασθένειες.

Στη Θράκη και στη Μ. Ασία οι γυναίκες έφτιαχναν ξύλινους φαλλούς (βηλάρες) τους στόλιζαν με χλόη και λουλούδια και χάριζαν η μια στην άλλη το μαγιόξυλο, το Μάη.

Σε άλλα μέρη οι άνδρες οι ίδιοι ντύνονται με λουλούδια, και τους περιφέρουν στα σπίτια ως «Μαγιόπουλο», αλλού ντύνουν με λουλούδια μικρά αγόρια, κρατώντας στα χέρια κλαδιά δέντρων ανθισμένων. 

Αλλού ντύνουν άνδρα ή παιδί πιπεριά.
Έθιμο που γίνεται ακόμη σε χωριά της Θράκης, απαιτεί κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, να πηγαίνουν στην εκκλησία οι γυναίκες κρατώντας ένα κλαδί καρυδιάς στο χέρι τους, αυτό το έβαζαν κάτω για να γονατίσουν επάνω του.

Σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες αυτή τη μέρα οι ψυχές περνούνε το γεφύρι της Κρίσης. 
Όσες είναι καθαρές οδεύουν για τον παράδεισο, οι ακάθαρτες πέφτουν στην κόλαση.
Εδώ φαίνεται καθαρά η μίξη εθίμων και θρησκειών.



Στεφάνια αφιερωμένα στη μάνα ΓΑΙΑ-ΜΑΙΑ που τόσο απλόχερα χαρίζει ποικίλους καρπούς και είναι γεμάτη ομορφιά, που ο άνθρωπος μέσα στην άγνοια του καταπατά, προκαλώντας συνεχώς (την μήνιν) την μανία της και κάποια στιγμή και την εκδίκηση της που θα προκαλέσει πόνο και θάνατο.



Στο χέρι μας είναι να πάψουμε να την προκαλούμε και συνεχώς να την υμνούμε.





Ορφικός Ύμνος 26

Γῆς, θυμίαμα πᾶν σπέρμα πλὴν κυάμων καὶ ἀρωμάτων

Γαῖα θεά, μῆτερ μακάρων θνητῶν τ' ἀνθρώπων,
πάντροφε, πανδώτειρα, τελεσφόρε, παντολέτειρα,
αὐξιθαλής, φερέκαρπε, καλαῖς ὥρῃσι βρύουσα•
ἕδρανον ἀθανάτου κόσμου, πολυποίκιλε κούρη,
ἣ λοχίαις ὠδῖσι κύεις καρπὸν πολυειδῆ•
ἀιδίη, πολύσεπτε, βαθύστερν', ὀλβιόμοιρε,
ἡδυπνόοις χαίρουσα χλόαις, πολυάνθεμε δαῖμον,
ὀμβροχαρής, περὶ τὴν κόσμος πολυδαίδαλος ἄστρων
εἱλεῖται φύσει ἀενάῳ καὶ ῥεύμασι δεινοῖς•
ἀλλά, μάκαιρα θεά, καρποὺς αὔξοις πολυγηθεῖς,
εὐμενὲς ἦτορ ἔχουσα, σὺν εὐόλβοισιν ἐν ὥραις.

Ορφικός Ύμνος ΓΗΣ 26

Γαία θεά, μητέρα θεών και των θνητών ανθρώπων,
πάντροφε, πανδώτειρα (που τρέφεις και δίδεις τα πάντα)
τελεσφόρε, παντολέτειρα
(που τα πάντα τελειοποιείς και τα πάντα θανατώνεις)
που φέρεις και αυξάνεις τους καρπούς,
γεμάτη καλές εποχές, θεμέλιο του αθανάτου κόσμου,
πολυποίκιλη κόρη που κυοφορείς ποικίλους καρπούς με ωδίνες,
αιώνια πολυσέβαστη, βαθύστερνη καλότυχη,
που χαίρεσαι στις μυρωδάτες χλόες,
πολυάνθεμη θεά, αγαπάς τη βροχή,
γύρω σου πολυδαίδαλος κόσμος άστρων περιστρέφεται αέναα (διαρκώς)
και δίνες ρευμάτων, αλλά μακάρια θεά,
αύξησε τους καρπούς προξένησε μας χαρά,
με φιλεύσπλαχνη καρδιά και πλούσιες εποχές.

Απόδοση στίχων: Ματσιαρόκου Χρυσούλα

©
Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.
Creative Commons License

Αυτη η εργασία χορηγείται μόνο με άδεια Creative Commons Αναφορά προέλευσης-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο.

Κυριακή 26 Απριλίου 2009

το έθιμο του Ζαφείρη το Μαγιόξυλο το γαϊτανάκι



Σε όλη την Ήπειρο, αλλά και σε πολλά μέρη της Μακεδονίας,
την Κυριακή του Πάσχα, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της άνοιξης,
αναβιώνει το έθιμο του Ζαφείρη.
Το όνομα ποικίλει από τόπο σε τόπο,
αλλού το λένε Μαγιόπουλο, αλλού Φουσκοδέντρι.


Ο Ζαφείρης παίζεται ως εξής:
μικρά παιδιά, κυρίως κορίτσια, παίζουν στα λιβάδια την ανάσταση του Ζαφείρη.
Το Ζαφείρη υποδύεται ένα παιδί, που παριστάνει το νεκρό, ενώ τα άλλα παιδιά μαζεύουν λουλούδια, χλόη και φύλλα και στολίζουν με αυτά το «νεκρό», ενώ τον μοιρολογούν με οδυρμούς, κρατώντας καλάμια αντί για λαμπάδες:


Για ειδέστε νιο που ξάπλωσα, για ειδέστε κυπαρίσσι!
Δε σειέται, δε λυΐζεται, δε σέρν' τη λεβεντιά του.
Ποιος σο’ ‘κοψε τις ρίζες σου και στέγνωσ' η κορφή σου;
Τι μο’ ‘καμες, λεβέντη μου, τι μο’ καμες, ψυχή μου!
Μη να 'ναι και χινόπωρο, μη να 'ναι και χειμώνας;
Τώρα να 'ρθει η άνοιξη να 'ρθει το καλοκαίρι,
παίρνουν κι ανθίζουν τα κλαδιά κ' οι κάμποι λουλουδίζουν,
έρθαν πουλιά της άνοιξης, έρθαν τα χελιδόνια,
για κ' η μεγάλη Πασχαλιά με το Χριστός Ανέστη,
που ντυούνται νιοι στα κόκκινα, γερόντοι στα μουρέλια,
κ' εσύ, μωρέ λεβέντη μου, μέσα στη γη τη μαύρη,
πού να σειστής, να λυϊστής, να σύρς τη λεβεντιά σου;
Ξεσφάλισε τα μάτια σου!


Έπειτα όλα τα παιδιά μαζί φωνάζουν:
Σήκου, Ζαφείρη, σήκου!
και ο Ζαφείρης, ανασταίνεται, ξεπετιέται απότομα από το στολισμένο νεκροκρέβατο του και κυνηγά με φωνές και γέλια τα υπόλοιπα παιδιά,
που τρέχουν με όλη τους τη δύναμη μακριά.
Όποιον πιάσει ο Ζαφείρης με τη σειρά του θα γίνει ο νεκρός Ζαφείρης, είτε αμέσως, είτε την επόμενη χρονιά, ανάλογα με την όρεξη για παιχνίδι.


Σε ορισμένες περιοχές τη θέση του παιδιού, παίρνει ένα ξύλινο ομοίωμα, ένα είδος σκιάχτρου, που πρώτα το έπαιρναν μαζί τους στην εκκλησία να διαβαστεί,
να λειτουργηθεί.
Μετά το έθαβαν κάτω από πρασινάδες, και λουλούδια, το στόλιζαν με τιμές, κλάματα κι οδυρμούς και στο τέλος του τραγουδιού το ανάσταιναν και τραγουδούσαν τρέχοντας και χορεύοντας στα χωράφια.

....διόπερ τοὺς Φρύγας ἠφανισμένου τοῦ σώματος διὰ τὸν χρόνον εἴδωλον 

κατασκευάσαι τοῦ μειρακίου, πρὸς ᾧ θρηνοῦντας ταῖς οἰκείαις τιμαῖς.... ....

γι' αυτό οι Φρύγες όταν χάθηκε το σώμα (του Άττιδος) κατασκεύασαν είδωλο νέου, για να θρηνούν και να προσφέρουν τις αρμόζουσες τιμές....


Στη Μακεδονία συνηθιζόταν παλαιότερα, πάνω από το νεκρό παιδί ή σκιάχτρο, εκτός από λουλούδια να υψώνουν και τύμβο με πετραδάκια, σε ύψος 20-25 πόντων, πανάρχαιο Φρυγικό έθιμο, από την εποχή του βασιλιά Μίδα.
Οι Μακεδόνες βασιλείς συνήθιζαν να υψώνουν τύμβους πάνω από τους τάφους τους.
Από εκεί λοιπόν και η συνήθεια των παιδιών, που μιμούνται τα έθιμα των μεγαλυτέρων.



Το έθιμο είναι γνωστό,
είναι ο Άττις, ο Άδωνις, είναι ο Διόνυσος,
είναι ο θεός Ήλιος που πεθαίνει και ανασταίνεται,
είναι η παράδοση μας, είναι οι ρίζες μας που ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας αποξένωσε από αυτές.

Παρόμοιο έθιμο, που έχει άμεση σχέση με τη λατρεία του Άττι γίνεται και στην Κέρκυρα, είναι το Μαγιόξυλο.
Άνδρες φορώντας λευκά ρούχα και κόκκινα μαντήλια δεμένα στο λαιμό, τραγουδούν το Μάη περιφέροντας έναν ολόισιο κορμό κυπαρισσιού στολισμένο με άνθινα στεφάνια και κουδουνάκια. Από την κορυφή του δέντρου κρέμονται πολύχρωμες κορδέλες.



Είναι το Μαγιόξυλο, είναι ο Άττις ο νεαρός ακόλουθος της Μητέρας θεάς Κυβέλης.

Οι Φρύγες ήταν λαός που κατοικούσε στη Θράκη, την πανάρχαιη εκείνη εποχή Θράκη λεγόταν όλη η περιοχή πάνω από τη Θεσσαλία, δηλαδή η Μακεδονία, η σημερινή Θράκη μέχρι το Βυζάντιο και ψηλά όλη τη σημερινή Βουλγαρία, μέχρι περίπου τη σημερινή Ρουμανία.
Φρυγία λεγόταν η περιοχή που σήμερα βρίσκεται η Ημαθία, εκεί ήταν το βασίλειο του βασιλιά Μίδα του Γόρδιου, που η περιοχή του βασιλείου του ήταν τόσο εύφορη που ακόμη και τα τριαντάφυλλα γινόταν διπλά, με εξήντα φύλλα.
Όταν οι Φρύγες έγιναν πολλοί και δεν τους χωρούσε ο τόπος, μετανάστευσαν στη Μικρά Ασία, στην περιοχή της Λυδίας και εκεί έφτιαξαν το νέο τους βασίλειο, παίρνοντας μαζί τους τα έθιμα και τις συνήθειες τους καθώς και τη λατρεία των θεών τους.
Οι Φρύγες ως πανάρχαιος λαός λάτρευαν και μια πανάρχαιη θεότητα τη Μητέρα θεά Κυβέλη που ταυτίζεται με τη Μητέρα θεά Ρέα, μητέρα θεών και ανθρώπων.

Η θεά αυτή λατρευόταν από όλους τους Θρακικούς λαούς στα Καβείρια Μυστήρια της Σαμοθράκης, πριν και μετά τους κατακλυσμούς.
Το ότι η θεά ταυτίζεται απόλυτα με τη Μητέρα θεά της Μινωικής εποχής ή τη Ρέα, δεν θα πρέπει να μας ξενίζει, διότι οι Κρήτες θαλασσοπόροι όργωναν όλον το γνωστό τότε κόσμο με τα πλοία τους, και η λατρεία της θεάς Μητέρας ήταν κοινή στους λαούς.

Το λιοντάρι ήταν το ιερό ζώο της Μητέρας θεάς Κυβέλης, διότι αυτό από όλα τα ζώα θεωρήθηκε το ισχυρότερο από όλα τα ζώα, ο βασιλιάς των ζώων, που το είδος του αφθονούσε σε όλη τη Θράκη και την Μ. Ασία. Το άρμα της θεάς το έσερναν λιοντάρια.



Σύμφωνα με το μύθο η γέννηση της θεάς Γαίας-Ρέας-Κυβέλης, έχει ως εξής:

στη Φρυγία ο Ουρανός (που ταυτίζεται με το Δία)
άφησε να πέσει ένας σπόρος με διπλή φύση, αρσενική και θηλυκή.
Από το σπόρο βλάστησε ένα πανέμορφο δέντρο η αμυγδαλιά που μέσα της κατοικούσε μια Νύμφη που λεγόταν Άγδηστις, που ταυτίζεται με την κόρη του ποτάμιου θεού Σαγγάριου. Η κόρη έκοψε τους καρπούς του δέντρου και τους άφησε να πέσουν πάνω στο γυμνό στήθος της. Αμέσως η Άγδηστις εξαφανίστηκε και από αυτήν και το δέντρο γεννήθηκε ο Άττις. Το μωρό ανέθρεψε μια κατσίκα που ταυτίζεται με την Αμάλθεια που έθρεψε τον μικρό Δία.



Ο Άττις όσο μεγάλωνε γινόταν πανέμορφος με μια παιδική αθωότητα 
που τον έκανε ακόμη πιο γοητευτικό.
Η θεά Κυβέλη όταν αντίκρυσε τον πανέμορφο αγνό αυτό νεαρό θέλησε 
να τον κάνει ακόλουθο και ιερέα στα μυστήρια της λατρείας της.
Απαίτησε από τον Άττι πλήρη αγνότητα, 
και απομάκρυνση από σωματικές και σαρκικές απολαύσεις.
Ο Άττις ήταν πιστός ακόλουθος της θεάς, μέχρι που συνάντησε την κόρη του ποταμού Σαγγάριου, την πανέμορφη Άγδηστι, που έσμιξε μαζί της κάτω από το ιερό της δέντρο, σύμφωνα με άλλη εκδοχή του μύθου.
Μόλις όμως αναλογίστηκε την αθέτηση της υπόσχεσης του στη θεά, αυτοευνουχίστηκε (έκοψε τα γεννητικά του όργανα) και πέθανε αιμόφυρτος.
Μάταια οι ιερείς της Κυβέλης προσπαθούσαν να τον επαναφέρουν στη ζωή. Αμέσως στην Φρυγία έπεσε λιμός, διότι η γη έμεινε άκαρπη για το λόγο αυτό η Μητέρα θεά όρισε κάθε χρόνο να τιμούν οι ιερείς της που λεγόταν Γάλλοι, τη μνήμη του πιστού ακολούθου της.

....κατὰ δὲ τὴν Φρυγίαν ἐμπεσούσης νόσου τοῖς ἀνθρώποις καὶ τῆς γῆς ἀκάρπου γενομένης, ἐπερωτησάντων τῶν ἀτυχούντων τὸν θεὸν περὶ τῆς τῶν κακῶν ἀπαλλαγῆς προστάξαι φασὶν αὐτοῖς θάψαι τὸ Ἄττιδος σῶμα καὶ τιμᾶν τὴν Κυβέλην ὡς θεόν.

Στα έργα τέχνης ο Άττις παρουσιάζεται ως ποιμένας με έναν αμνό στον ώμο ή στα πόδια του, 
να παίζει αυλό.

Πάντοτε ως γνήσιο Φρύγας φορά τον φρυγικό κωνικό γαλάζιο σκούφο που δηλώνει τον έναστρο ουρανό.

Άλλη εκδοχή του μύθου θέλει τον Άττι ευνούχο εκ γενετής.
Ο Δίας εξοργίστηκε όταν τον είδε να λαμβάνει μέρος στα Μυστήρια (όργια) της Μητέρας θεάς, έστειλε έναν κάπρο που μαζί με άλλους κατοίκους της Φρυγίας, σκότωσε και τον Άττι. 
(ταύτιση με τον Άδωνι)
Σε άλλο μύθο η Άγδηστις ήταν κόρη του ποταμού Σαγγάριου 
που την ερωτεύτηκε τρελλά ο Άττις και ζήλεψε η Κυβέλη.
Όταν ο Άττις πήγαινε να νυμφευτεί την Άγδηστι η Κυβέλη έστειλε τη μανία και την τρέλα να καταλάβουν τον Άττι, που έκοψε τα γεννητικά του όργανα και πέθανε.
Άλλη εκδοχή του μύθου λέει ότι η Κυβέλη έκοψε το δέντρο που κατοικούσε η Νύμφη και έτσι βρήκε τραγικό θάνατο και η Νύμφη κι όταν είδε αιμόφυρτο τον αγαπημένο της ακόλουθο τον λυπήθηκε και τον μεταμόρφωσε σε ένα είδος πεύκου. 
Γι’ αυτό το πεύκο ήταν το αγαπημένο δέντρο της Μητέρας θεάς.
(συνήθως στόλιζαν κυπαρίσι που έχει ωραίο σχήμα που θυμίζει λυγερόκορμο παλικάρι) 
Οι ιερείς στην τελετή εορτασμού του, λάτρευαν τον Άττι σταυρωμένο πάνω σε ένα δέντρο πεύκου, δεμένο στα πάθη του, και στο τέλος της γιορτής έκοβαν με ευλάβεια αυτό το δέντρο.
Κάτω από το δέντρο τοποθετούσαν ένα λευκό κριάρι (ο βασιλιάς ήλιος στο ζώδιο του κριού).
Το μυστήριο του Άττι διαρκούσε τρεις μέρες, βυθισμένες στη θλίψη και το πένθος.
Μέχρι που ερχόταν η γιορτινή μέρα, η ιλαρή, της ανάστασης του από τη θεά Κυβέλη, ήταν η μέρα της κυριαρχίας του φωτός ενάντια στο σκότος. Οι ημέρες που θα χάριζαν γονιμότητα στα πάντα, ευτυχία στους ανθρώπους που θα είχαν καλή σοδειά.
Στις γιορτές που καθιερώθηκαν να γιορτάζεται ο Άττις, ο λαός στόλιζε δέντρα
(πρώτο στολισμένο ολόκληρο δέντρο στον κόσμο, προάγγελος του Χριστουγεννιάτικου δέντρου) με λουλούδια, στεφάνια, κουδουνάκια, κορδέλες αλλά και καρπούς της Μητέρας Γης και κρεμούσαν διάφορες κορδέλες από αυτό, τις οποίες κρατούσαν και χόρευαν, ως ένδειξη χαράς για την ανάσταση του από τη Μητέρα των Θεών που τον κράτησε αγνό για πάντα κοντά της.
.... ἡ Μήτηρ τῶν θεῶν σκιρτᾶν τε καὶ χορεύειν τῷ παγκάλῳ τούτῳ καὶ ταῖς ἡλιακαῖς ἀκτῖσιν ἐμφερεῖ τῷ νοερῷ θεῷ, τῷ Ἄττιδι. 
Είναι το γνωστό μας γαϊτανάκι, που το όνομα του το οφείλει στις κορδέλες που ήταν μακριές, τα γαϊτάνια, επειδή τα πιο πρόσφατα χρόνια, τέτοιες κορδέλες αγόραζαν από την Ιταλία.
Το έθιμο όμως είναι αρχαίο Φρυγικό. 

Οι κορδέλες που κρεμόταν από το δέντρο παρίσταναν τις ζεστές ακτίδες του ήλιου. 


Το έθιμο συνεχίστηκε για πολλά χρόνια και πέρασε και στους Ρωμαϊκούς πληθυσμούς 
που το διέδωσαν σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης που κατέκτησαν.
Έτσι το γαϊτανάκι χορεύτηκε από όλους τους λαούς της Ευρώπης 
και πέρασε και στην απέναντι μεγάλη ήπειρο.
Είναι λυπηρό που ξεχάστηκαν τόσες όμορφες παραδόσεις και ντροπή μας που δεν κάνουμε προσπάθειες να ψάξουμε και να ανακαλύψουμε τις ρίζες τους και διαβάζουμε χίλιες δυο ανοησίες που γράφονται σε παλιοφυλλάδες ή ακούμε όσα λένε οι φαφλατάδες πατριδοκάπηλοι, όταν η αρχαία ελληνική γραμματεία είναι εκεί και περιμένει να την ανακαλύψουμε.
Αν και έχουν διασωθεί ελάχιστα από αυτήν, 
ο πλούτος της είναι αστείρευτη πηγή μάθησης και διδαχής.
Η ιστορία της Ευρώπης δεν άρχισε από τους Ρωμαίους, εδώ είναι η κοιτίδα του παγκόσμιου πολιτισμού, δυστυχώς τα σημερινά της τέκνα, είναι ημιμαθή για να μην πω τελείως αγράμματα και επαναπαύονται στις δάφνες και τη σοφία των προγόνων, πιστεύοντας ότι είναι παιδιά θεών.
Παιδί θεών για να γίνεις πρέπει να αγγίξεις την πνευματικότητα, πρέπει να καταβάλλεις χρόνο και κόπο, πρέπει να μάθεις, ΟΧΙ να λέγεις μεγαλόστομες κουβέντες, αλλά να μάθεις τις σοφές κουβέντες που είπαν οι σοφοί μας δάσκαλοι για μας και μεις αντί να τις βάλουμε στο μυαλό και την καρδιά, να ομορφαίνουν την ψυχή μας, τις χαρίσαμε παντού και τις ξεχάσαμε, 
χάσαμε το νόημα τους.
 
 
Οι ιερείς της θεάς-μητέρας λεγόταν Γάλλοι, λάτρευαν τον αγαπημένο της Κυβέλης Άττι, ο οποίος ακρωτηρίασε τα γεννητικά του μέλη, για να φτάσει στη θέωση (η κίνηση αυτή δείχνει ότι για να φτάσεις σε ανώτερο πνευματικό επίπεδο, πρέπει να αποποιηθείς όλα τα υλικά αγαθά και τις σωματικές ανάγκες).
Οι ιερείς της Μεγάλης Μητέρας θεάς, ακρωτηρίαζαν τα γεννητικά τους όργανα, γύριζαν τα σπίτια και με «αγερμό» (έρανο), δέχονταν ρούχα γυναικεία που τους προσέφεραν οι κοπέλες. 



Οι ιερείς αυτοί, όταν γιόρταζαν το θάνατο του Άττι, κρατούσαν στα χέρια τους αυγά, σε πομπή με κομμένο δέντρο, θρηνούσαν το χαμό του Άττι, και στο τέλος της γιορτής έθαβαν μέσα στη γη το ομοίωμα του θνητού, που έγινε θεός, μαζί με δυο κόκκινα αυγά που ήταν οι ματωμένοι όρχεις του θεού, που αποποιήθηκε όλες τις σαρκικές ηδονές και επιθυμίες, για να γίνει ο αγαπημένος της Μητέρας Κυβέλης, το θείο δεν έχει ανάγκη φύλου
(παρόμοιοι μύθου Διόνυσου με δυο φύσεις ανδρική θηλυκή, Άδωνι, Ήλιου, Ερμαφρόδιτου).

Αργότερα, οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν τα έθιμα των Φρυγών και τιμούσαν τον Άττι με τα Ιλάρια, γιορτές όπου οι ιερείς κουβαλούσαν το δέντρο σύμβολο του Άττι και με λαμπρές τιμές και σε πομπή κουβαλούσαν μεγάλα σκαλιστά αυγά στρουθοκαμήλου.

Μετὰ δὴ τὸ σύμβολον τοῦτο, ὅτε ὁ βασιλεὺς Ἄττις ἵστησι τὴν ἀπειρίαν διὰ τῆς ἐκτομῆς, ἡμῖν τε οἱ θεοὶ κελεύουσιν ἐκτέμνειν καὶ αὐτοῖς τὴν ἐν ἡμῖν αὐτοῖς ἀπειρίαν καὶ κινεῖσθαι ἐκ τούτων, ἐπὶ δὲ τὸ ὡρισμένον καὶ ἑνοειδὲς καί, εἴπερ οἷόν τέ ἐστιν, αὐτὸ «τὸ Ἓν» ἀνατρέχειν· οὗπερ γενομένου, πάντως ἕπεσθαι χρὴ τὰ Ἱλάρια. 
Η λατρεία του Άττι ξέφυγε από τα όρια και τους πραγματικούς συμβολισμούς της, και οι ιερείς ήταν τόσο γυναικωτοί και κατέφευγαν σε τόσα όργια, και σοδομισμούς που αποτελούσαν πρόκληση, με αποτέλεσμα να χάσει η λατρεία του Άττι το ουσιαστικό της νόημα.

Ο Άττις αντιπροσωπεύει τον διπλό χαρακτήρα της φύσης, 
όπου συνυπάρχουν το αρσενικό και το θηλυκό σε μια μορφή. Το θείο δεν έχει φύλο.
Ο μύθος είναι γεμάτος συμβολισμούς.

Η ψυχή γονιμοποιεί το σώμα που είναι γεννημένο από ύλη, πέφτει σιγά-σιγά μέσα στην ύλη, φθείρεται καθώς πορεύεται το σώμα πάνω στη γη οδηγείται σε πάθη, αλλά όταν ο άνθρωπος αποκτήσει αυτοσυνείδηση, τότε σταδιακά θα οδηγήσει την ψυχή του στην κάθαρση και την πνευματικότητα, οδηγώντας την τελικά προς την τελειότητα.

Η ψυχή, που κατά την γένεση είναι καθαρή, (ο νεαρός αγνός Άττις) και αποτελεί όχημα για την κάθαρση, όταν το σώμα δεσμεύεται από ηδονές σωματικές και υλικές, η εκτομή των γεννητικών οργάνων αυτήν ακριβώς την κάθαρση συμβολίζει, για να αρχίσουμε σιγά-σιγά να κατανοούμε τα βαθύτερο νόημα των μύθων, που σα παιδιά από την μια μας προκαλούσαν θαυμασμό, επειδή όμως δεν τους κατανοούσαμε προκαλούσαν φόβο και αποτροπιασμό, όπως συμβαίνει και με πολλούς ακόμη και σήμερα, που κυρίως θέλουν να πλήξουν την αρχαιότατη πολιτισμική μας κληρονομιά, θέλοντας να παρουσιάσουν ως κτήνη τους θεούς της αρχαίας θρησκείας, και τους ήρωες της μυθολογίας και όχι σα γνώσεις καλυμμένες και συμβολισμούς.

Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, και πολλοί φιλόσοφοι σαφώς εμπνεύστηκαν από τους Ορφικούς. Ο Πρόκλος αναλύοντας και σχολιάζοντας τον Πλάτωνα και τα έργα του, αναφέρει σαφέστατα, ότι ο ΥΠΕΡΤΑΤΟΣ ΘΕΟΣ, αυτός που δημιουργεί και εξουσιάζει τα πάντα είναι ΕΝΑΣ, τον ονομάζει Δία, και σημειώνει ότι όλοι οι θεοί του δωδεκαθέου συγκεντρώνονται σε μια θεότητα, και τα ονόματα τους δηλώνουν τις επί μέρους ιδιότητες του ενός, και κάτω από το βλέμμα του κατοικούμε όλοι στη γη:

«ΑΥΤΗ ΔΕ ΖΗΝΟΣ ΚΑΙ ΕΝ ΟΜΜΑΤΙ, ΠΑΤΡΟΣ ΑΝΑΚΤΟΣ, ΝΑΙΟΥΣ’ ΑΘΑΝΑΤΟΙ ΟΙ ΘΕΟΙ, ΘΝΗΤΟΙ, Τ’ ΑΝΘΡΩΠΟΙ, ΟΣΣΑ ΤΕ ΗΝ ΓΕΓΑΩΤΑ ΚΑΙ ΥΣΤΕΡΟΝ ΟΣΣΑ ΕΜΕΛΛΕΝ»

(Σ’ αυτήν, στα μάτια του Δία, πατέρα βασιλέα, κατοικούν και οι αθάνατοι θεοί και οι θνητοί άνθρωποι, και όσα έχουν γίνει και όσα μέλλει να γίνουν).

Η γνώση ποτέ δεν ήταν για τους πολλούς, τα μυστήρια ήταν απόκρυφα, η γνώση έπρεπε να διαφυλαχτεί, τα μυστήρια επιβάλλουν μυστικότητα, το όνομα των θεών ιδιαίτερα του Διόνυσου-Δήμητρας-Κόρης, δεν πρέπει να προφέρονται, οι θεότητες είναι απρόσιτες, ανερμήνευτες, επιβάλλουν πλήρη μυστικότητα.

© Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.



Ο Νίκος Γκάτσος εμπνεύστηκε από το έθιμο του Ζαφείρη τους υπέροχους στίχους,
ο μεγάλος μας συνθέτης Χριστόδουλος Χάλαρης, τους έντυσε με υπέροχη μουσική και
η Δήμητρα Γαλάνη τους τραγούδησε με την κρυστάλλινη φωνή της.

Η Ηλακάτη επένδυσα το τραγούδι με εικόνες και σας αφιερώνω ένα video-clip, 

με το τραγούδι του Ζαφείρη, από το δίσκο Δροσουλίτες.




-->

Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.

Αυτή η εργασία χορηγείται μόνον με άδεια

Creative Commons License
Creative Commons Αναφορά προέλευσης-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο.


Κυριακή 19 Απριλίου 2009

Το έθιμο της ΑΙΩΡΑΣ (κούνιας)



Κάθε χρόνο την Κυριακή του Πάσχα, σε πολλά μέρη της Ελλάδος, στην Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη, σε πολλά άλλα μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδος, αλλά και σε πολλά νησιά, τελείται το έθιμο της αιώρας. Κάποτε τελούνταν και στις αλησμόνητες πατρίδες.
Το έθιμο διαρκούσε για πολλές μέρες συνήθως μέχρι το τέλος της άνοιξης.

Ο ένας παππούς μου, ήταν Βλάχικης καταγωγής
(από το Μοναστήρι και την Γευγελή),
και κάθε φορά που τύχαινε να βρισκόμαστε στις Σέρρες το Πάσχα,
τηρούσε το έθιμο της αιώρας.

Έδενε χονδρό σχοινί, σε ένα χονδρό κλαδί, ενός μεγάλου δέντρου ακριβώς έξω από το σπίτι του,

(το δέντρο έπρεπε να είναι θαλλοφόρο και όχι ξερό)

κατέβαζε δυο κάθετες άκρες με διχάλα φαρδιά στην άκρη τους,
ανάμεσα στη διχάλα τοποθετούσε μακρόστενη σανίδα, ντυμένη και τυλιγμένη με μια κουρελού, βεβαιωνόταν ότι ήταν σταθερή και μετά έβαζε επάνω τις κορδέλες του.

Κορδέλες χαϊδευτικά είμασταν οι εγγόνες του,
(ιδιαίτερα εγώ και οι αδελφές μου, που ζούσαμε μακριά του)

έτσι μας είχε βαπτίσει ένας στενός του φίλος και πελάτης.
Αν δεν υπήρχε δέντρο, η κούνια έπρεπε να στηθεί στα δοκάρια της εξώπορτας.

Όλα τα κορίτσια, έπρεπε να κουνηθούμε τέτοια μέρα, αλλά πάντα προηγούμασταν των αγοριών σε αυτό το έθιμο

(που μάλλον χαριστικά μετείχαν, το δρώμενο απευθυνόταν σε κορίτσια, και είχε άμεση σχέση με τη γονιμότητα).

Ο παππούς έπλεκε ένα στεφάνι με αγριολούλουδα, το τοποθετούσε στο κεφάλι μας,
έβαζε στις τσέπες μας ένα κόκκινο αυγό και μια πέτρα και έδινε την πρώτη ώθηση στην κούνια.
Καθώς μας έσπρωχνε τραγουδούσε ένα τραγουδάκι στα βλάχικα, που τόσα χρόνια μετά μου είναι δύσκολο να θυμηθώ, σημειώνω ότι η επαφή με τον παππού και την γιαγιά ήταν μόνο για λίγες μέρες κατά το Πάσχα ή τα Χριστούγεννα, και ίσως και λίγες μόνο μέρες κατά τις καλοκαιρινές διακοπές, οπότε δεν είχα μεγάλη επαφή με την βλάχικη γλώσσα, μόνο κάποια τραγουδάκια που μας τραγουδούσε, θυμάμαι αμυδρά.
Το μόνο που θυμάμαι από το τραγούδι της αιώρας είναι ότι κάθε φορά ανέφερε τα ονόματα όλων των κοριτσιών, και καθώς εμείς είμασταν ψηλά στον αέρα εκείνος φώναζε τραγουδιστά, ακαταλαβίστικες για μας προτάσεις, ανάμεσα τους διακρίναμε τα ονόματα μας.
Όταν κάποτε τον ρώτησα τι λέει το τραγούδι, είπε ότι τα ονόματα μας έπρεπε να φτάσουν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, γι’ αυτό τα φώναζε δυνατά.
{Αντίθετα το τραγούδι που τραγουδούσε η γιαγιά, ενώ είμασταν πολύ μικρότερα είναι πιο οικείο, διότι το τραγουδούσαν όλες οι γυναίκες στα μωρά, σε γλώσσα που ήταν οικεία και κατανοητή. Και ποιός δεν ξέρει το:


Κούνια – μπέλα έπεσ' η κοπέλα χτύπησε το γόνα της μέσα στην βαρέλα 
ή σε άλλη εκδοχή χτύπησε το γόνα της και φωνάζει η νόνα της (γιαγιά της),
ή κούνια μπέλα έπεσε η κοπέλα κι έσπασε τα πιάτα, λουκούμια ζαχαράτα
και πολλές άλλες εκδοχές, που τραγουδούσαν οι γιαγιάδες στα μικρά εγγόνια τους, και προσάρμοζαν τα λόγια στον χαρακτήρα του κάθε παιδιού, γι’ αυτό και το τραγουδάκι έχει πολλές εκδοχές.}


Το άνθινο στεφάνι, όπως μας έλεγε, συμβόλιζε τη ζωή μας που θα έπρεπε να είναι ανθισμένη σα τα λουλούδια.
Το κόκκινο αυγό συμβόλιζε την ζωή και την γονιμότητα, και το ελπιδοφόρο μήνυμα της αναγέννησης και ανάστασης, ενώ η πέτρα συμβόλιζε την γεμάτη υγεία ζωή, γερή σα πέτρα.
Για την πέτρα ο παππούς έλεγε, βάλτε την βαθιά στην τσέπη να σας φυλά από αρρώστιες, όπως η κούνια κουνιέται πέρα δώθε, έτσι κι οι πέτρες στα νεφρά και την ουροδόχο κύστη να σειούνται και να φεύγουν από τα νεφρά, να μην αρρωστήσετε ποτέ.
Άρα η πέτρα είχε και αποτρεπτική των ασθενειών ιδιότητα, κυρίως ασθενειών που για τις παλαιότερες εποχές ήταν ιδιαίτερα επίπονες και προκαλούσαν φόβο στους ανθρώπους, όπως η πέτρα στα νεφρά ή στην ουροδόχο κύστη.

Για το λόγο αυτό η αιώρα χρησιμοποιήθηκε από τις γυναίκες ως μέσο εφησυχασμού των μικρών παιδιών, που καθώς λικνίζονταν, χαλάρωναν και ησύχαζαν.

Χρησιμοποιήθηκε όμως και από γιατρούς της αρχαιότητας, για χαλάρωση ασθενών, που έπασχαν από διαταραχές του νευρικού συστήματος, κεφαλαλγιών, αλλά και ακόμη και για χαλαρωτικό των γυναικών κατά τις ημέρες της εμμηνορρυσίας. Σύμφωνα με αρχαίους Έλληνες γιατρούς η αιώρα επειδή δεν απαιτεί σωματικό κόπο του ασθενούς, αλλά κινεί τα σώματα, αντίστοιχα με τα γυμνάσια, αερίζει, εξεγείρει, ερεθίζει και ξυπνά, διεγείρει, το έμφυτο πάθος και την ζωηρότητα, σκορπίζει πλήθος ύλης (χημεία σώματος), τονώνει την διάθεση και την κράση του ασθενή, ερεθίζει την σωματική και πνευματική του ανάπτυξη και ικανότητα, και προκαλεί τα ικανοποιητικότερα αποτελέσματα με την λίκνιση των σωμάτων.

Χρησιμοποιούσαν διάφορα είδη αιώρων για θεραπευτικούς σκοπούς.
Υπήρχαν κλίνες αιωρούμενες, υπήρχαν φορεία, αιώρες με υπόβαθρα
(δηλαδή με βάσεις στις γωνίες τους).
Σε αυτές οι ασθενείς είτε ξάπλωναν, είτε λικνίζονταν καθιστοί, ανάλογα με την πάθηση. 

Υπήρχαν και αιώρες σε σχήμα πλοίου, κατάλληλες ιδιαίτερα για ασθενείς με βαριές ασθένειες, που δεν μπορούσαν να κρατήσουν όρθια τα σώματα τους, έτσι ανακουφιζόταν από την κακοπάθεια.  
Η αιώρα πλοίο, δηλαδή αιώρα σε σχήμα βάρκας, πλεκτή ή πάνινη, ήταν κατάλληλη για περιπτώσεις ευπαθών ασθενών, που λόγω χρόνιας κατάκλισης, άνοιγαν πληγές στο σώμα τους, καθώς και για ασθενείς με υδρωπικία, και άλλες περίεργες ασθένειες.
Η χρήση της αιώρας, μαζί με την χρήση
ελλέβορου (ηρεμιστικού φυτού), σε χρόνιες και δύσκολες παθήσεις, χάριζε σε ασθενείς με δύσκολες και χρόνιες παθήσεις ευεξία, οι ασθενείς σιγά-σιγά αναλάμβαναν, καταπραϋνόταν οι διαταραχές του πνεύματος και του σώματος, διότι εκτός των άλλων προκαλούσαν και ύπνο.
Αντίθετα σε περιπτώσεις ληθάργου ασθενών, ακόμη και όσων έπασχαν από ανορεξία, 

η χρήση της αιώρας σε ύπτια θέση
(ξαπλωμένοι οι ασθενείς) πάνω σε φορεία, 

το λίκνισμα σε αιώρα, εξαρτιόταν από το βάρος της ασθένειας.
Η διαπόντιος αιώρα, η γνωστή μας κρεμαστή κούνια, από την αρχαιότητα θεωρείται η σφοδρότατη όλων. Με τις τεράστιες μεταβολές της κίνησης της, προκαλεί τη μέγιστη ευδιαθεσία και χαλάρωση, χαρίζοντας σωματική και ψυχική ισορροπία.


ἡ δὲ διαπόντιος αἰώρα σφοδροτάτη ἐστίν,

μεταβολάς τε πλείστας καὶ μεγίστας ἐργάζεται τῆς ψυχῆς,
συμμιγὴς οὖσα ἔκ τε ῥαθυμίας καὶ φόβου καὶ κινδύνου,
ποτὲ μὲν χαιρόντων ποτὲ δὲ ἀγωνιώντων τῶν πλεόντων·

Το λίκνισμα σε αυτήν την αιώρα, οι εναλλαγές φόβου και κινδύνου, προσφέρουν ευχαρίστηση, μέσα από την φυγοπονία του λικνιζόμενου, τη νωχελικότητα, τη νωθρότητα του, δημιουργείται μια αίσθηση αμεριμνησίας, ανεμελιάς, που προκαλεί διασκέδαση και χαρίζει ευχάριστη διάθεση.
Καθώς η αιώρα λικνίζεται όλο και πιο δυνατά, διασχίζοντας τον αέρα, όλο και ψηλότερα ανάλογα με το ύψος της αιώρας, η αγωνία εναλλάσσεται με χαρά και ευχαρίστηση, έτσι εξάγονται όλες οι χρόνιες παθήσεις, ιδιαίτερα οι ψυχικές, χαρίζοντας στο σώμα ευεξία με την μετέωρη κίνηση της, ηρεμώντας και καταπραΰνοντας τις διαταραχές του ασθενούς. Λύεται η
ψυχή και τα μέλη του ασθενούς.

Έθεταν δε ως είδος αιώρας και την ιππασία, που οι θεραπευτικές της ιδιότητες, άρχισαν και πάλι να λαμβάνονται και πάλι σοβαρά υπ' όψιν, της ιατρικής κοινότητας

θετέον δὲ ἐν αἰώρας μέρει καὶ τὴν ἱππασίαν.

Σε πολλά μέρη της Ελλάδος μέχρι πριν λίγα χρόνια, στην αιώρα ανέβαιναν οι ανύπαντρες κόρες, ντυμένες με την καλή τους φορεσιά, περιποιημένες, καθώς το έθιμο της αιώρας ήταν ένας τρόπος να την δουν οι νεαροί που ήταν σε ηλικία γάμου, και η κοπέλα είχε το ελεύθερο να χαμογελάσει και να αφήσει να της μιλήσει και να την πλησιάσει όποιος ενδιαφερόταν γι’ αυτήν, ενώ σε άλλες περιπτώσεις αυτό θεωρούνταν ανήθικο για ανύπαντρη κοπέλα, αλλά και για οποιαδήποτε γυναίκα.

Η αιώρα δηλαδή υπήρξε μέσο προξενιού και νυφοπάζαρου, σε κοινωνίες με στενά και αυστηρά ήθη. Σε άλλα μέρη στην αιώρα ανέβαιναν αρραβωνιασμένα ζευγάρια, που επιτρεπόταν να ανεβαίνουν μαζί και να είναι τόσο κοντά ο ένας με τον άλλο, παρά τα αυστηρά ήθη της εποχής, που απαγόρευαν τις στενές επαφές των ανύπαντρων ζευγαριών.
Η κούνια θα έφερνε καλοτυχία στο ζευγάρι, ενώ αν το ζευγάρι ήταν νιόπαντρο, η κούνια θα έφερνε γονιμότητα.
Την εποχή της άνοιξης η κούνια που σειόταν έφερνε καλοτυχία σε όποιον κουνιόταν επάνω της, και ευφορία στο βιος του, στα χωράφια του και τα ζα του.

Στο έργο του Γεωργίου Α. Μέγα "Ελληνικαί Εορταί και Εθιμα της λαϊκής λατρείας" του 1957, αναφέρεται για το έθιμο της αιώρας:
"Οι κούνιες, τας οποίας τότε (το Πάσχα) αναρτούν από δένδρα, αποτελούν αρχαίον έθιμον: ενθυμίζουν την "αιώραν" των Αθηναίων παρθένων κατά τα Ανθεστήρια, μιαν από τας λαϊκωτέρας εορτάς, η οποία εωρτάζετο κατά τας αρχάς της ανοίξεως. 

Με τις κούνιες συνάπτονται διάφοροι σκοποί.
Εις την Αίνον "το Πάσχα οι χωρικοί κουνιούνται στην κούνια για να κάμουν πολύ σουσάμι".
Εις την Βιζύην "η κούνια πρέπ' να γιν' στο χλωρό στο δέντρο που θα βλαστήσ', όχι στο ξερό". Δεν πρόκειται λοιπόν περί απλής παιδιάς ή ψυχαγωγίας των χωρικών, αλλά περί συνηθείας όχι σπανίας εις αγροτικάς εορτάς, η οποία αρχικώς είχε πιθανώς μαγικόν χαρακτήρα, αποσκοπούσα εις την επίτευξιν ευφορίας. Κουνιούνται ενώ τραγουδούν τραγούδια της κούνιας. 

π.χ: Κουνήσετε τις όμορφες, κουνήσετε τις άσπρες, κουνήσετε τις λεμονιές που'ναι ανθούς γεμάτες".


Το έθιμο της αιώρας χάνεται στα βάθη της αρχαιότητας.
[Ἀλῆτις]· ἑορτὴ Ἀθήνησιν, ἡ νῦν Αἰώρα λεγομένη.  
Σύμφωνα με τον μύθο του κρασιού, 
ο θεός Διόνυσος μεταμορφώθηκε σε τσαμπί σταφύλι, 
πλησίασε και εξαπάτησε την όμορφη Ηριγόνη,

(έαρ+γόνος=κόρη της άνοιξης) την κόρη του Ικάριου στην Αττική
[Ἰκαρία] δῆμος τῆς Αἰγηΐδος φυλῆς ἀπὸ Ἰκαρίου τοῦ πατρὸς Ἠριγόνης
(περιοχή σημερινού Διόνυσου).


Ο Ικάριος υποδέχτηκε με πολλές τιμές τον θεό Διόνυσο, που επισκέφθηκε την περιοχή ως ξένος. Ο Διόνυσος έμεινε εντυπωσιασμένος με την φιλοξενία του Ικάριου και του εμπιστεύτηκε τα μυστικά της αμπελουργίας και του οίνου.
Ζήτησε όμως από τον Ικάριο να μην δώσει σε ξένους το ποτό.
Ο Ικάριος πάνω στον ενθουσιασμό του για την επιτυχία του πρώτου του οίνου, κέρασε τους βοσκούς της περιοχής, που μέθυσαν. Επάνω στη μέθη τους, μη γνωρίζοντας τι συνέβη, πίστεψαν ότι ο Ικάριος αποπειράθηκε να τους δηλητηριάσει, του έστησαν ενέδρα τον δολοφόνησαν και πέταξαν το άψυχο σώμα του σε πηγάδι της περιοχής.

Η Ηριγόνη και ο σκύλος της Μαίρα, μάταια περίμεναν να επιστρέψει ο Ικάριος.
Η κόρη περιπλανιόταν για μέρες στην περιοχή, ψάχνοντας τον χαμένο της πατέρα, 

αλλά κανένας Αθηναίος δεν της πρόσφερε βοήθεια.
Η Μαίρα ο αγαπημένος σκύλος του Ικάριου, πρώτη ανακάλυψε τον νεκρό Ικάριο και οδήγησε σ’ αυτόν και την Ηριγόνη.

ὁ δὲ κύων ὑποστρέψας πρὸς τὴν
Ἠριγόνην, δι' ὠρυγμοῦ ἐμήνυσεν αὐτῇ τὰ
γενόμενα....

μεθ' ἡμέραν δὲ νοήσαντες
ἔθαψαν αὐτόν. Ἠριγόνῃ δὲ τῇ θυγατρὶ τὸν πατέρα
μαστευούσῃ κύων συνήθης ὄνομα Μαῖρα, ἣ τῷ Ἰκαρίῳ
συνείπετο, τὸν νεκρὸν ἐμήνυσε· κἀκείνη κατοδυρομένη
τὸν πατέρα ἑαυτὴν ἀνήρτησε.


Η Ηριγόνη έκλαψε τον δύστυχο πατέρα της και μην αντέχοντας τον πόνο του χαμού του, κρεμάστηκε από ένα δέντρο, αφού πρώτα καταράστηκε τις κόρες των Αθηναίων, 
που δεν βοήθησαν στην εύρεση του Ικάριου.

Σύμφωνα με άλλο μύθο, ο θεός Διόνυσος, μεταμόρφωσε τον Ικάριο, 

την Ηριγόνη και την Μαίρα σε αστερισμούς και τους τοποθέτησε στον ουρανό

[(οἳ καὶ κατηστερισθέντες, Ἱκάριος μὲν Βοώτης ἐκλήθη,
Ἠριγόνη δὲ παρθένος)....ὁ δὲ κύων τὴν αὐτὴν
ὀνομασίαν ἔσχεν. Ἱστορεῖ Ἐρατοσθένης.]

και καταράστηκε τις κόρες των κόρες των Αθηναίων, κατηγορώντας τους για το χαμό του Ικάριου και της Ηριγόνης.
Από εκείνη τη στιγμή οι κόρες των Αθηναίων τρελάθηκαν, έτσι έμεναν ανύπαντρες και σιγά σιγά το γένος των Αθηναίων κινδύνευε να αφανιστεί, αφού δεν γεννιόταν παιδιά, δηλαδή νέες γενιές.

νόσου δὲ ἐν Ἀθήναις γενομένης,
κατὰ χρησμὸν Ἀθηναῖοι τόν τε
Ἱκάριον καὶ τὴν Ἠριγόνην ἐνιαυσιαίαις
ἐγέραιρον τιμαῖς.

Χρησμός ζητήθηκε από το μαντείο των Δελφών, που συμβούλεψε τους Αθηναίους να κατασκευάσουν αιώρες και μ’ αυτές να λικνίζουν τις νέες για να φύγει από πάνω τους το κακό. Οι Αθηναίοι ακολούθησαν τις συμβουλές του μαντείου.
Αιώρες στήθηκαν σε όλη την Αττική κι οι παρθένες όλες αιωρούνταν 

μέχρι να φύγει από πάνω τους η κατάρα. Η ισορροπία επανήλθε.

ἦν δὲ καὶ ἐπὶ ταῖς αἰώραις
τις ἐπ' Ἠριγόνῃ ἣν καὶ ἀλῆτιν λέγουσιν ᾠδήν.

[Ἀριστο- τέλης] γοῦν ἐν τῇ Κολοφωνίων πολιτείᾳ φησίν· “ἀπέθανε
δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Θεόδωρος ὕστερον βιαίῳ θανάτῳ. λέγεται
δὲ γενέσθαι τρυφῶν τις, ὡς ἐκ τῆς ποιήσεως δῆλόν ἐστιν·
ἔτι γὰρ καὶ νῦν αἱ γυναῖκες ᾄδουσιν αὐτοῦ μέλη περὶ τὰς
αἰώρας.”


Οι Αθηναίοι εις ανάμνησιν του γεγονότος κάθε χρόνο έστηναν αιώρες και θέσπισαν την γιορτή της αιώρας, που τελούνταν κατά τον μήνα Ανθεστηριώνα στην Αθήνα, μαζί με τις γιορτές των Χοών και των Χύτρων. 
Ο Θεόδωρος ο Κολοφώνιος έγραψε ένα ποίημα με τον τίτλο 
«Αλήτις» (περιπλανώμενη) από την περιπλάνηση της Ηριγόνης μάλλον 
και καθιερώθηκε να άδεται με συνοδεία αυλών.

ἦν δέ τι καὶ ἀλῆτις ᾆσμα ταῖς αἰώραις
προσᾳδόμενον, Θεοδώρου ποίημα τοῦ Κολοφωνίου.



Η γιορτή της αιώρας τον πρώτο καιρό γινόταν περίπου στα τέλη του καλοκαιριού 
και αρχές του φθινοπώρου, όταν τα σταφύλια είναι ικανά να δώσουν μούστο (γλεύκος).

Η γιορτή περιλάμβανε θυσίες,
[εὐδείπνοις]· θυσία τις παρὰ Ἀθηναίοις ἐπ' Ἠριγόνης...
όπως όλες οι γιορτές και δείπνα ιδιαίτερα δαπανηρά με πλούσια εδέσματα, 
για το λόγο αυτό η γιορτή της αιώρας λεγόταν και εύδειπνον.

[αἰώρα] ἑορτὴ Ἀθήνησιν, ἣν καλοῦσιν εὔδειπνον.


Η μετέωρη κίνηση της αιώρας θεωρούνταν εξαγνιστική, ο αέρας ήταν από τα σημαντικότερα μέσα καθαρμού. Η αίσθηση ελευθερίας με την άνοδο της αιώρας προς τον ουρανό, ήταν καθαρτική πράξη και οι Αθηναίοι αργότερα καθιέρωσαν εκτός αιώρας να αναρτούν στα πεύκα και στα άλλα δέντρα ομοιώματα και προσωπίδες, σύμβολα αποτρεπτικά κακού, διότι καθώς ο άνεμος περνούσε ανάμεσα τους γινόταν κάθαρση και έφερνε καλοτυχία.

Η ημέρα του εθίμου της αιώρας, ήταν αποφράδα ημέρα
(αποτρεπτική των κακών δηλαδή) και γινόταν καθαρμοί,
για κατευνασμό και λύση χρεών, οτιδήποτε που πιθανόν να 

προκαλούσε την αναστάτωση και εκδικητικότητα των νεκρών. 

Για να αποφεύγουν εκείνη τη μέρα οι Αθηναίοι το κακό, άλειφαν τις θύρες των οικιών τους με πίσσα, έκλειναν και σφράγιζαν ερμητικά τις θύρες των ναών, και οι κάτοικοι μασούσαν ράμνο, φυτό με καθαρτικές ιδιότητες, που είχε και αποτρεπτικές ιδιότητες, η δεισιδαιμονία σε όλο της το μεγαλείο.


Τα Ανθεστήρια ήταν γιορτή προς τιμήν του Διονύσου, αλλά και της Δήμητρας και Κόρης, κατά την οποία εκτός των άλλων γιόρταζαν την αρπαγή της Κόρης-Περσεφόνης από τον θεό Πλούτωνα και την κάθοδο της στον Άδη, οπότε η γη στερούνταν ανθέων (άνθη+στέρω=απογυμνώνω, αφαιρώ τα άνθη) και τότε γιορτάζονταν το μήνα Ανθεστηριώνα
(που τοποθετείται περίπου το μήνα Νοέμβριο, όταν η γη πια θα κλείσει στα σπλάχνα της τους σπόρους και θα πέσει σε λήθαργο),
ενώ γιορτάζονταν και κατά τα μέσα της χειμερινής τροπής του ήλιου, 
λίγο πριν την εαρινή ισημερία,
(περίπου στα τέλη του μήνα Φεβρουαρίου, τις 3 τελευταίες μέρες του),
οπότε γιόρταζαν την άνοδο της Κόρης στη γη οπότε άρχιζε 
η εποχή της άνοιξης και της γονιμότηταςκαι η γιορτή λεγόταν 

Ανθεσφόρια (άνθη+φέρω).


Απλώς η γιορτή μέσα στο πέρασμα των αιώνων, πέρασε πολλές μεταβάσεις και άλλοτε γιορτάζονταν το φθινόπωρο, άλλοτε την άνοιξη.

Ανθεστήρια = (Άνθη+στηρίζω=δυναμώνω, στυλώνω, ανορθώνω τα άνθη) ενώ (άνθη+στήρ=άνθος σταριού), φανερώνει καθαρά γιορτή που είναι άμεσα συνδεδεμένη με την Δήμητρα και την Κόρη, αφού το στάχυ είναι το σύμβολο της θεάς Δήμητρας που το χάρισε απλόχερα σε όλη την γη, στέλνοντας μετά την επιστροφή της Κόρης της, τον Τριπτόλεμο να διδάξει την καλλιέργεια του σε όλον τον κόσμο.

Όταν πια ο Ανθεστηριών θεωρούνταν ο δεύτερος μήνας του έτους των Αθηναίων, σε αυτόν τον μήνα γιορτάζονταν τα Ανθεστήρια ή Ανθεσφόρια μαζί με τα Πιθοίγια, τις Χόες και τη γιορτή των Χύτρων, αλλά και τα Διάσια καθώς και τα Κατ’ αγρούς Διονύσια, δηλαδή τα Μικρά Διονύσια, όπου γινόταν η μύηση για τα Μεγάλα, ανάμεσα στη χειμερινή και την εαρινή τροπή του ήλιου. 
Η γιορτή ήταν κυρίως αφιερωμένη στη νεολαία και τα μικρά παιδιά, καθώς και ο Διόνυσος ήταν θεός της γονιμότητας, η γιορτή τελούνταν μεταξύ της 11-13 Ανθεστηριώνος, τέλη δηλαδή Φεβρουαρίου.
Η γιορτή της αιώρας τελούνταν την ημέρα των Χύτρων ή των Χοών, στις γιορτές των Αθηναίων.
Στην ελληνική αποικία της Σικελίας στο Βρέττιον, γιόρταζαν την αρπαγή της Περσεφόνης, διότι εκεί πίστευαν ότι άνοιξε το χάσμα απ’ όπου ο Πλούτων άρπαξε την Περσεφόνη. 

Εκεί τα Ανθεστήρια γιορτάζονταν τον Απρίλιο-Μάιο.
Ο Πλούταρχος κι ο Στράβων  αναφέρουν, πως οι γυναίκες συνήθιζαν να συλλέγουν άνθη
τους μήνες Απρίλιο-Μάιο και με αυτά έπλεκαν στεφάνια, τα οποία έπρεπε οπωσδήποτε να είναι χειροποίητα από γυναίκες της περιοχής και ΟΧΙ ΑΓΟΡΑΣΤΑ, 

γεγονός που θεωρούνταν ΑΙΣΧΡΟ, για μια τόσο σπουδαία γιορτή.


Ακόμη και σήμερα το μαγιάτικο στεφάνι, είναι ένα από τα έθιμα αυτά της αρχαιότητας που έφτασαν μέχρι τις μέρες μας, περιμένοντας να ανακαλύψουμε την προέλευση τους που είναι πανάρχαιη, αλλά φαντάζει τόση κοντινή και τόσο οικεία.
©

Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.

Αυτή η εργασία χορηγείται μόνον με άδεια


Creative Commons License
Creative Commons Αναφορά προέλευσης-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο.




Τρίτη 14 Απριλίου 2009

Πιττωτή μια βελονιά που χάνεται στα βάθη των αιώνων




Η παραδοσιακή αυτή βελονιά που χάνεται στα βάθη των αιώνων,
επιβίωσε σε περιοχές της Ελλάδος της Μ. Ασίας και
κυρίως στο νησί της Κύπρου, όπου έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στα περίφημα κεντήματα του νησιού.

Η βελονιά γίνεται με τη βελόνα του ραψίματος και ως πρώτη ύλη χρησιμοποιείται βαμβακερή, λινή αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και τόπους ακόμη και μεταξωτή κλωστή.

Για το κέντημα πολλές κεντήτριες χρησιμοποιούν τη βοήθεια μαξιλαριού,
όταν το κέντημα είναι περίπλοκο ενώ δεν είναι απαραίτητο
σε πιο απλές μορφές, όπου η έμπειρη κεντήτρια έχει οδηγό το χέρι και το μάτι.

Στην περίπλοκη μορφή του εργόχειρου, στο κομμάτι του υφάσματος κεντιούνται θέματα από το ζωϊκό, φυτικό βασίλειο, θέματα μυθολογικά, μα πάντοτε σε αυστηρά γεωμετρικά μοτίβα.

Το όνομα της, η βελονιά το οφείλει στο γεγονός ότι οι κλωστές πλέκονται μεταξύ τους και δημιουργούν ένα υπόστρωμα για τις επόμενες βελονιές, που γι’ αυτό το λόγο ονομάστηκαν πίττες.
Έτσι οι δαντέλες που δημιουργούνται με αυτόν τον τρόπο ονομάζονται πιττωτές, κυρίως στην Κύπρο, που χρησιμοποιούνται στα Λευκαρίτικα κεντήματα, όπου πλέκονται απευθείας πάνω στο ύφασμα του κεντήματος, όπως έχω κεντήσει κι εγώ τη μαξιλαροθήκη της κόρης μου.


Δημιουργούνται πρώτα τα στυλάκια (στύλοι) ή κλώνοι και πάνω σε αυτούς στηρίζεται και δημιουργείται το κέντημα της πιπίλας, που είναι κλωστές περασμένες σε λεπτή μακριά βελόνα ραψίματος, άλλες στερεωμένες και άλλες στον αέρα.

Η μαξιλαροθήκη αυτή κεντήθηκε για την πρώτη μου κόρη,
όταν ήταν μικρό κοριτσάκι 4 ετών, και θα
άλλαζε κρεβάτι αφού μεγάλωνε πια και είχε έρθει στον κόσμο και η αδελφούλα της.
Λουλούδια αυστηρώς γεωμετρικά, σε σχήμα αστεριού, με κύκλους, τρίγωνα και τετράγωνα να εναλλάσσονται διαρκώς, δίνοντας τη χαρακτηριστική μορφή της πιττωτής.

Το μονόγραμμα Α πλαισιώνεται από ένα αζουράκι απλό που διασταυρώνεται και αυτό αυστηρά γεωμετρικά.


Η άκρη της μαξιλαροθήκης είναι κεντημένη με αζούρ, ξεφτισμένες δηλαδή κλωστές του υφάσματος, που μετά κεντιούνται με προσθήκη, βαμβακερών, λινών ή μεταξωτών κλωστών σε διάφορα σχέδια.
Το αζούρ εδώ έχει αυστηρό γεωμετρικό σχήμα που λέγεται φαναράκι, από τον ρόμβο που σχηματίζεται στο κέντρο και θύμιζε φαναράκι, που χρησιμοποιούσαν τις παλιές εποχές για να κυκλοφορούν στο δρόμο.
Κεντήθηκε σε ύφασμα χασέ ALMELO, ισπανικό δηλαδή ιδιαίτερα λεπτό, μαλακό και στιλπνό χασέ που σήμερα πια είναι δυσεύρετος.


Η χαρά της ήταν απερίγραπτη, αυτό και άλλα μαξιλάρια κεντήθηκαν για χάρη της, στρώθηκαν άπειρες φορές στο κρεβάτι της, στόλισε μ' αυτές το κρεβάτι της γιορτινά, κοιμήθηκε αγκαλιά μαζί τους και τις αγαπάει ιδιαίτερα. Τώρα για το Πάσχα έβγαλε να τα στρώσει στο κρεβάτι της, 16 χρόνια μετά την πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκαν, εκείνη έφυγε για δουλειά στο ξενοδοχείο, αλλά το κρεβάτι της το άφησε στολισμένο.
Δεν τα στρώνει συχνά, θέλει να τα κρατήσει για πολλά χρόνια, τις θυμίζουν τόσες όμορφες αναμνήσεις και στιγμές.

Δεν μου επιτρέπει να φωτογραφίζω το χώρο της, αλλά τις μαξιλαροθήκες τις φωτογράφισα σε άλλο χώρο του σπιτιού, μια και βγήκαν από τη ντουλάπα, έπρεπε νομίζω να γνωρίσουν όσες (οι) δεν ξέρουν αυτήν την πανέμορφη βελονιά και την ιστορία της.

Όσοι παρακολουθείτε αυτό το ιστολόγιο, θα έχετε καταλάβει ότι έχω σπουδάσει αρκετά χρόνια, το παραδοσιακό κέντημα που τόσο αγάπησα από παιδί, η αλήθεια είναι ότι σε δύσκολες για μένα μέρες υπήρξε διέξοδο, αλλά και μου απέφερε εισόδημα σε ακόμη πιο δύσκολες στιγμές, που τώρα πια φαντάζουν μακρινές.


Πολλά ήταν τα πτυχία και οι έπαινοι, ακόμη και χρηματικοί για εργασίες των παραδοσιακών βελονιών που τείνουν να ξεχαστούν, αλλά η χαρά της δημιουργίας και η χαρά μου όταν έβλεπα τα κεντήματα μου σε εκθέσεις παραδοσιακών εργόχειρων ήταν και είναι για μένα ο μεγαλύτερος έπαινος.

Υ.Γ κατά λάθος έβαλα φωτό με αζούρ από άλλο μαξιλάρι που είναι κεντημένο πάνω σε λινό γαλλικό, αλλά δεν πειράζει, το αζουράκι της μαξιλαροθήκης έχει ακριβώς το ίδιο σχέδιο.
Το λινό μαξιλάρι θα αναρτηθεί σε άλλη σελίδα.

Παρασκευή 10 Απριλίου 2009

Έθιμα Άνοιξης, τόσο κοντά τόσο μακρινά Άνοιξη 2ο μέρος




Ο θεός Διόνυσος κρατά αλέκτορα και αυγό, σύμβολα ψυχής και αναγέννησης Τανάγρα Βοιωτίας 350π.Χ

Σήμερα θα αναφέρω ορισμένα έθιμα, που γίνονται ακόμη και σήμερα στην Ελλάδα, τις ημέρες του Πάσχα, αλλά σαφώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με έθιμα και γιορτές της αρχαιότητας.

  Αφού λοιπόν και έλκω την καταγωγή μου από Σερραίους γονείς, δεν θα μπορούσα να μην ξεκινήσω από την ιδιαίτερη πατρίδα τους και να μιλήσω για τους
«Αδώνιδος κήπους»,
που τόσες φορές η μητέρα μου εκστατικά μου περιέγραφε όταν ήμουν μικρό παιδί.

Λίγες μέρες πριν την Μεγάλη Εβδομάδα, οι γυναίκες φύτευαν μέσα σε πήλινα βαθιά πιάτα, ή σε βυζαντινά κεραμίδια (τα κοίλα, τα βαθιά), ή σε καλαθάκια, σπόρους που φυτρώνουν γρήγορα, φακές, φασόλια, σιτάρι, ώστε μέχρι την Μεγάλη Παρασκευή ήταν έτοιμα, με πολλές πράσινες κορφές.
Την Μεγάλη Παρασκευή τοποθετούσαν την εικόνα του Σταυρωμένου, σε μια πιατέλα, την στόλιζαν γύρω-γύρω με βιολέτες και άλλα λουλούδια, οι γυναίκες και οι κοπέλες πλημμυρισμένες από κατάνυξη, και δάκρυα μοιρολογούσαν, έκλαιγαν τραγουδούσαν το πένθιμο άσμα «σήμερα μαύρος ουρανός», μύρωναν την εικόνα κάθε τόσο, έκαιγαν θυμιάματα και λαμπάδες.
Όταν το βράδυ περνούσε μπροστά από τα σπίτια η πομπή του Επιταφίου, όλες οι γυναίκες είχαν προνοήσει και βγάλει νωρίτερα, πάνω σε τραπέζι με κεντημένο τραπεζομάντιλο την πιατέλα με την στολισμένη εικόνα, αναμμένα κεριά, λιβάνι που έκαιγε στο θυμιατό, και γύρω-γύρω τα γλαστράκια με τους φυτρωμένους σπόρους τους «κήπους». Σα περνούσε η πομπή, τα μικρά κορίτσια έπαιρναν του «κήπους» και αναμμένες λαμπάδες και ακολουθούσαν μοιρολογώντας και άδοντας τα τροπάρια της θλιβερής εκείνης μέρας, συμπονώντας την Παναγιά-μητέρα για το θείο δράμα του παιδιού της.

Ο θεός ήταν άλλος, δεν ήταν ο Άδωνις πια, τι σημασία έχει το όνομα, αλλά οι ρίζες μιλούσαν, το γονίδιο θυμάται δεν ξεχνά, ακόμη και όταν ήμουν εγώ μικρή, και τύχαινε να περνώ τις διακοπές μου στις Σέρρες, η γιαγιά με παρότρυνε να φτιάξω το δικό μου κηπάκι, τα κορίτσια συναγωνιζόμασταν ποιά θα έφτιαχνε το ωραιότερο,δεν το περιφέρανε πια, τουλάχιστον στην πόλη που ζούσε η γιαγιά, σε χωριά όμως ακόμη συνέβαινε.

Την Μεγάλη Πέμπτη, οι γυναίκες βάφουν αυγά, σύμβολο ζωής, αναστάσιμο, πανάρχαιο σύμβολο αναγέννησης, βρέθηκαν αυγά μέσα σε τάφους, ακόμη και τεράστια αυγά στρουθοκαμήλου σκαλισμένα με περίσσια τέχνη.
Αγγεία και νεκρικές στήλες, όπου ο κόκορας (ο αλέκτορας, ζώο αφιερωμένο στην Περσεφόνη, την θεά της Κρίσεως) που θα λαλήσει θα ξυπνήσει τον νεκρό και το αυγό που προσφέρεται δηλώνει ότι περιμένουν την αναγέννηση (ανάσταση λέμε σήμερα) της ψυχής του αποθανόντος.

Το αυγό στην αρχαία ελληνική γραμματεία αναφέρεται ως σύμβολο δημιουργίας, συμβολίζει το σύμπαν. Το αυγό αναφέρεται σε πολλούς μύθους, από αυγό βγήκαν οι Διόσκουροι Κάστορας και Πολυδεύκης, ο ένας θνητός, ο άλλος αθάνατος, και η Ελένη.

Το αυγό συμβολίζει την ψυχή, τον Νου όπως λέει ο Πλάτων. 
Το αρχικό σχήμα της ψυχής συμβολίζεται με τον κύκλο ή με το αυγό, είναι η θεϊκή καθαρότητα και τελειότητα. 
Η ψυχή γονιμοποιεί το σώμα που είναι γεννημένο από ύλη, πέφτει σιγά-σιγά μέσα στην ύλη, φθείρεται καθώς πορεύεται το σώμα πάνω στη γη οδηγείται σε πάθη, αλλά όταν ο άνθρωπος αποκτήσει αυτοσυνείδηση, τότε σταδιακά θα οδηγήσει την ψυχή του στην κάθαρση και την πνευματικότητα, οδηγώντας την τελικά προς την τελειότητα.



προσφορά αυγού, συμβόλου αναγέννησης, λήκυθος Αθηνών 460-450π.Χ,μουσείο Getty

Τα αυγά ήταν σύμβολα στα έθιμα και των Φρυγών πανάρχαιας μακεδονικής φυλής
(Φρύγες-Βρύγες που κατοικούσαν στην περιοχή της σημερινής Ημαθίας, όπου ήταν οι περίφημοι κήποι του Μίδα, και το έδαφος ήταν τόσο γόνιμο που ακόμη και τα τριαντάφυλλα δεν είχαν τριάντα φύλλα αλλά τα διπλά, εξήντα), που μετανάστευσε στην Μ. Ασία και λάτρευε την Μητέρα θεά Κυβέλη, που ταυτίζεται με την Γαία, Ήρα, Ρέα.
Οι ιερείς της θεάς-μητέρας λεγόταν Γάλλοι, λάτρευαν τον αγαπημένο της Κυβέλης Άττι, ο οποίος ακρωτηρίασε τα γεννητικά του μέλη, για να φτάσει στη θέωση
(η κίνηση αυτή δείχνει ότι για να φτάσεις σε ανώτερο πνευματικό επίπεδο, πρέπει να αποποιηθείς όλα τα υλικά αγαθά και τις σωματικές ανάγκες).
Οι ιερείς της Μεγάλης Μητέρας θεάς, ακρωτηρίαζαν τα γεννητικά τους όργανα, γύριζαν τα σπίτια και με «αγερμό» (έρανο), δέχονταν ρούχα γυναικεία που τους προσέφεραν οι κοπέλες.


Οι ιερείς αυτοί, όταν γιόρταζαν το θάνατο του Άττι, κρατούσαν στα χέρια τους αυγά, σε πομπή με κομμένο δέντρο, θρηνούσαν το χαμό του Άττι, και στο τέλος της γιορτής έθαβαν μέσα στη γη το ομοίωμα του θεού, μαζί με δυο κόκκινα αυγά που ήταν οι ματωμένοι όρχεις του θεού, που αποποιήθηκε όλες τις σαρκικές ηδονές και επιθυμίες, για να γίνει ο αγαπημένος της Μητέρας Κυβέλης, το θείο δεν έχει ανάγκη φύλου
(παρόμοιοι μύθου Διόνυσου με δυο φύσεις ανδρική θηλυκή, Άδωνι, Ήλιου, Ερμαφρόδιτου).
Αργότερα, όταν οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν τα έθιμα των Φρυγών και τιμούσαν τον Άττι με τα Ιλάρια, γιορτές όπου οι ιερείς κουβαλούσαν το δέντρο σύμβολο του Άττι και με λαμπρές τιμές και σε πομπή κουβαλούσαν μεγάλα σκαλιστά αυγά στρουθοκαμήλου.

Μετὰ δὴ τὸ σύμβολον τοῦτο, ὅτε ὁ βασιλεὺς Ἄττις ἵστησι τὴν ἀπειρίαν
διὰ τῆς ἐκτομῆς, ἡμῖν τε οἱ θεοὶ κελεύουσιν ἐκτέμνειν καὶ
αὐτοῖς τὴν ἐν ἡμῖν αὐτοῖς ἀπειρίαν καὶ κινεῖσθαι ἐκ
τούτων, ἐπὶ δὲ τὸ ὡρισμένον καὶ ἑνοειδὲς καί, εἴπερ οἷόν
τέ ἐστιν, αὐτὸ «τὸ Ἓν» ἀνατρέχειν· οὗπερ γενομένου,
πάντως ἕπεσθαι χρὴ τὰ Ἱλάρια.

Η λατρεία του Άττι ξέφυγε από τα όρια και τους πραγματικούς συμβολισμούς της, και οι ιερείς ήταν τόσο γυναικωτοί και κατέφευγαν σε τόσα όργια, και σοδομισμούς που αποτελούσαν πρόκληση, με αποτέλεσμα να χάσει η λατρεία του Άττι το ουσιαστικό της νόημα.

Σε παρόμοιους μύθους, ο Κρόνος κόβει με δρεπάνι τα γεννητικά όργανα του πατέρα του Ουρανού, ο Δίας με τα αδέλφια του κόβουν τα γεννητικά όργανα του πατέρα Κρόνου-Χρόνου, όπου ο Κρόνος σύμφωνα με τους αρχαίους θεολόγους είναι ο Νους, ή καλύτερα η Ψυχή, που κατά την γένεση είναι καθαρή, και αποτελεί όχημα για την κάθαρση, όταν το σώμα δεσμεύεται από ηδονές σωματικές και υλικές.  Η εκτομή των γεννητικών οργάνων αυτήν ακριβώς την κάθαρση συμβολίζει,


για να αρχίσουμε σιγά-σιγά να κατανοούμε τα βαθύτερο νόημα των μύθων, που σα παιδιά από την μια μας προκαλούσαν θαυμασμό, επειδή όμως δεν τους κατανοούσαμε προκαλούσαν φόβο και αποτροπιασμό, όπως συμβαίνει και με πολλούς ακόμη και σήμερα, που κυρίως θέλουν να πλήξουν την αρχαιότατη πολιτισμική μας κληρονομιά, θέλοντας να παρουσιάσουν ως κτήνη τους θεούς της αρχαίας θρησκείας, και τους ήρωες της μυθολογίας και όχι σα γνώσεις καλυμμένες και συμβολισμούς.

Σε αυτές τις σελίδες ποτέ δεν θα προσπαθήσουμε να αποδείξουμε ποια θρησκεία ήταν ή είναι καλύτερη, οι θρησκείες πάντα αποτέλεσαν το όπιο των λαών, που στην προσπάθεια τους να εξηγήσουν το ανεξήγητο, οδηγήθηκαν να ορίζονται και να εξαρτώνται από σαμάνους, ιερείς, μαντεία, ιερά.

Σήμερα ζούμε στον αιώνα της γνώσης, τα περισσότερα από τα ερωτήματα και τα φυσικά φαινόμενα, τα εξηγούμε με την επιστήμη, η πίστη είναι τελείως ανεξάρτητη νομίζω, από θρησκείες. 
Η αποκωδικοποίηση των μύθων, βοηθά να γνωρίσουμε καλύτερα τις βάσεις του πολιτισμού μας, αν κατανοήσουμε τα βαθιά νοήματα τους θα γίνουμε σαφώς καλύτεροι άνθρωποι.

Με τον Χριστιανισμό, ο λαός δεν ξέχασε τα αρχαία του έθιμα, αλλά τα ενσωμάτωσε μέσα στην νέα θρησκεία, ο μύθος απλά άλλαξε πρόσωπα, όσοι θέλουν να πιστεύουν σε πραγματικά γεγονότα, πρόσωπα, συμβάντα, ορθά το κάνουν, αν σε αυτό βρίσκουν γαλήνη και ισορροπία.

Λαΐκή δοξασία λέει ότι όταν είπαν σε μια χωρική ότι ο Χριστός αναστήθηκε, εκείνη διστακτικά, κοίταξε τα λευκά αυγά που είχε στο καλάθι της και είπε, όσο κόκκινα είναι τα αυγά του καλαθιού μου, τόσο είναι δυνατόν να αναστήθηκε ο Κύριος.
Τα λευκά αυγά της αμέσως έγιναν κόκκινα, η χωρική πίστεψε και από τότε έμεινε το έθιμο να βάφονται κόκκινα.
Σύμφωνα με άλλο θρύλο, ή Μάρθα, η Μαρία και η Μαγδαληνή πήγαιναν να μυρώσουν τον τάφο του Ιησού, για τα τριήμερα, αλλά άγγελος κυρίου εμφανίστηκε και τους είπε ότι ο Κύριος ΑΝΕΣΤΗΘΗ, οι γυναίκες απόρησαν και είπαν ότι είδαν ότι πέθανε και τον έθαψαν και εκείνος για να να πιστέψουν, έκανε τα αυγά που κουβαλούσαν να κοκκινίσουν.

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΑ
Ο τάφος του θεού Απόλλωνα ήταν στους Δελφούς, υποτίθεται ότι ο θεός βρήκε τραγικό θάνατο, από τον δράκοντα του σκότους Πύθωνα, τα οστά εκθέτονταν στους Δελφούς.
Τρεις γυναίκες σύμφωνα με το μύθο πήγαιναν να κλάψουν 
το νεκρό θεό ΑΠΟΛΛΩΝΑ-ΗΛΙΟ στον τάφο του.



Ο θεός όμως "αναστήθηκε" και θριάμβευσε, σκοτώνοντας τον σκοτεινό ηγέτη της περιοχής Πύθωνα. Για το λόγο αυτό ο θεός γιορταζόταν αυτή ακριβώς την εποχή με γιορτές και πανηγυρικούς αγώνες, ιερείς έκοβαν με τιμές κλαδιά από το ιερό δέντρο του θεού, τη ΔΑΦΝΗ, (τυχαία;), και μέσα σε βρεγμένα πανιά τα μετέφεραν στο μαντείο του θεού στους Δελφούς, 
ακριβώς την εποχή της εαρινής ισημερίας,
όταν ο ήλιος θριαμβεύει στον ουρανό.


Κάθε χρόνο στον Παρνασσό άναβε μόνο του το ιερό πυρ του Απόλλωνος, που φώτιζε όλη την περιοχή, από εκεί οι ιερείς μετέφεραν το άσβεστο πυρ στο ναό των Δελφών.
Όχι τυχαία ο Απόλλων έχει και την προσωνυμία ΣΩΤΗΡ.

Σε πολλά μέρη της Ελλάδας γιόρταζαν την επάνοδο του θεού, στον ουρανό, κατά την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης. 

Η πρώτη ημέρα της εβδομάδας είναι αφιερωμένη στον ήλιο, 
ακόμη και σήμερα στην αγγλική γλώσσα η πρώτη ημέρα λέγεται Sunday (ημέρα του ήλιου).

Η μοναδικότητα του θεού Ήλιου, με τα πολλά ονόματα και επίθετα, ήταν αποδεκτή στους Ορφικούς, όπου ο ΥΠΕΡΤΑΤΟΣ θεός εμφανίζεται ως μια δύναμη, με διάφορες μορφές. 
Ο Ορφισμός έχει αποκτήσει την προσωνυμία της θρησκείας της ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΗΣ, 
εισάγει ιδέες για μεταθανάτια ζωή, για ψυχή, για κρίση.


Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, και πολλοί φιλόσοφοι σαφώς εμπνεύστηκαν από τους Ορφικούς. 
Ο Πρόκλος αναλύοντας και σχολιάζοντας τον Πλάτωνα και τα έργα του, αναφέρει σαφέστατα, ότι ο ΥΠΕΡΤΑΤΟΣ ΘΕΟΣ, αυτός που δημιουργεί και εξουσιάζει τα πάντα είναι ΕΝΑΣ, τον ονομάζει Δία, και σημειώνει ότι όλοι οι θεοί του δωδεκαθέου συγκεντρώνονται σε μια θεότητα, και τα ονόματα τους δηλώνουν τις επί μέρους ιδιότητες του ενός, και κάτω από το βλέμμα του κατοικούμε όλοι στη γη:

«ΑΥΤΗ ΔΕ ΖΗΝΟΣ ΚΑΙ ΕΝ ΟΜΜΑΤΙ, ΠΑΤΡΟΣ ΑΝΑΚΤΟΣ, ΝΑΙΟΥΣ’ ΑΘΑΝΑΤΟΙ ΟΙ ΘΕΟΙ, ΘΝΗΤΟΙ, Τ’ ΑΝΘΡΩΠΟΙ, ΟΣΣΑ ΤΕ ΗΝ ΓΕΓΑΩΤΑ ΚΑΙ ΥΣΤΕΡΟΝ ΟΣΣΑ ΕΜΕΛΛΕΝ» 

(Σ’ αυτήν, στα μάτια του Δία, πατέρα βασιλέα, κατοικούν και οι αθάνατοι θεοί και οι θνητοί άνθρωποι, και όσα έχουν γίνει και όσα μέλλει να γίνουν.
Την συνήθεια του ιερού πυρός κληρονόμησαν και οι Ρωμαίοι και το συντηρούσαν στα ιερά και τις εστίες των οικιών, το πυρ ανανεωνόταν κάθε άνοιξη.)

Η γνώση ποτέ δεν ήταν για τους πολλούς, τα μυστήρια ήταν απόκρυφα, η γνώση έπρεπε να διαφυλαχτεί, τα μυστήρια επιβάλλουν μυστικότητα, το όνομα των θεών ιδιαίτερα του 
Διόνυσου-Δήμητρας-Κόρης, δεν πρέπει να προφέρονται, οι θεότητες είναι απρόσιτες, ανερμήνευτες, επιβάλλουν πλήρη μυστικότητα, κάτι που τηρείται μέχρι σήμερα στο μυστήριο της μετάληψης, όταν όλοι οι πιστοί πρέπει να κατεβάσουν χαμηλά το κεφάλι, «τας κεφαλάς ημών τω Κυρίω κλίνομεν»
ώστε να μην βλέπουν, η θύρα του ιερού κλείνει και «τα σα εκ των σων» η ιερή μετάληψη, παρασκευάζεται με πλήρη σιγή, μυστικότητα και εκστατικότητα, από οίνο και άρτο, ακριβώς όπως στα Ελευσίνια μυστήρια, όπου οι πιστοί μεταλάμβαναν το σώμα και το αίμα του Διόνυσου 
και οι μύστες αναγνωριζόταν με τη φράση:

«εκ τυμπάνου βέβρωκα,
Εκ κυμβάλου πέπωκα,
Γέγονα μυστικός»

Διότι κατά τα μυστήρια έπιναν νερό από πηγές,
(με κύμβαλο, πλατύ αγγείο, αλλά και όργανο του θιάσου του Διονύσου), για να καθαρθούν και εσωτερικά και έτρωγαν τη μυστική τροφή,
"το σώμα του θεού", επάνω σε τύμπανα.

Όσοι προσέρχονταν στα Μικρά και Μεγάλα Ελευσίνια από περιέργεια και μόνο, δεν γινόταν δεκτοί από τους ιεροφάντες, ούτε όσοι σκεφτόταν πως θα κερδίσουν κάτι εμπλεκόμενοι στα μυστήρια, ούτε όσοι δεν είχαν καθαρά τα χέρια τους (συνείδηση), αλλά και όσοι δεν είχαν γλώσσα και καταγωγή ελληνική, διότι ο θείος Λόγος δεν θα γινόταν κατανοητός και δεν θα ήταν δυνατόν να τους αγγίξει.

Σε πολλά μέρη της Ελλάδας ακόμη και σήμερα συνηθίζεται,
ιδιαίτερα στην Κρήτη, όταν επιστρέφουν το βράδυ από την εκκλησία μετά την λειτουργία της ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ, οι πιστοί στο δρόμο να είναι σιωπηλοί, κρατάνε τις λαμπάδες χωρίς να επιτρέπεται να μιλήσουν σε κανένα, επιβάλλεται να τηρούν απόλυτη σιγή και μυστικότητα του μυστηρίου, στο οποίο έλαβαν μέρος, ακριβώς όπως στα Ελευσίνια Μυστήρια.

Η πασχαλινή λαμπάδα συμβολίζει το ΑΙΩΝΙΟ ΦΩΣ του ΗΛΙΟΥ-ΘΕΟΥ, είναι ο θρίαμβος του φωτός που κατανίκησε το σκότος.
Για το λόγο αυτό οι ιερείς την ημέρα της ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ φορούν χαρούμενα χρώματα, το λευκό, το χρυσό και το γαλάζιο του ουρανού.

Τα πάντα στολίζονται με το σύμβολο της δόξας τη ΔΑΦΝΗ, του θεού του φωτός Απόλλωνα.

Η αέναη πορεία του θεού – ήλιου σε κάθε εποχή και λαό, αποκτά νέο όνομα, η ουσία όμως είναι πάντα η ίδια η ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ.

Το πορφυρό χρώμα συμβόλιζε την
ΑΝΑΣΤΑΣΗ του ΙΕΡΟΥ ΠΥΡΟΣ-ΗΛΙΟΥ,
που κάθε άνοιξη σκορπάει ζωή, στο δικό μας τουλάχιστον ημισφαίριο.

Τα αυγά βάφονται κόκκινα διότι συμβολίζουν το αίμα του Χριστού, που έβαψε κόκκινη τη γη, στο Γολγοθά.

Ο Αδαμάντιος Κοραής στο έργο του «ΑΤΑΚΤΑ», υποστηρίζει ότι το κόκκινο χρώμα των αυγών συμβολίζει το αίμα των αμνών, που σύμφωνα με οδηγία που έλαβαν οι Εβραίοι από άγγελο Κυρίου, έβαψαν τις πόρτες των σπιτιών τους για να αποφύγουν την
«υπό εξολοθρευτικού Αγγέλου φθοράν».

Το έθιμο όμως, συμπληρώνω, μελετώντας τόσα χρόνια την αρχαία ελληνική γραμματεία και τους θεολόγους της αρχαίας θρησκείας, μας οδηγεί και στην λατρεία της ηλιακής θεότητας του Ώρου, θεού του φωτός, που κομματιάστηκε από τον Τυφώνα,
(όπως ο Βάκχος-Διόνυσος από τους Τιτάνες),
όπου κατά τις γιορτές του πυρός-Ήλιου, σημείωναν τις θύρες των οικιών με πορφυρό (κόκκινο χρώμα), ακριβώς όπως «ο άγγελος της αγάπης του Θεού», συμβούλεψε τους Εβραίους, στη δική τους ιστορία.

Στη θρησκεία του Ώρου των Αιγυπτίων οι ιερείς με τις άκρες των δακτύλων τους αποσπούν τις ευεργετικές ακτίνες (φλόγες) του ήλιου, στα άδυτα των ναών του θεού.

Μια πέτρα πράσινη έλαμπε μόνο τη νύχτα στην Τύρο στο ναό του
Ηρακλή Μελκάρθε, που φαινόταν και από μακριά.
Το γεγονός προκαλούσε το σεβασμό και το δέος όλων των πιστών.

Στο ναό της Μητέρας θεάς των Συρίων που ταυτίζεται με την ΉΡΑ, στην πόλη Κάδυτη (σημερινά Ιεροσόλυμα), όπου ο μύθος θέλει να βρίσκεται και ο τάφος του
ΗΡΑΚΛΗ-ΗΛΙΟΥ, τότε γινόταν και επίδειξη των οστών του,
σήμερα μια άλλη μεγάλη θρησκεία του κόσμου, λαμβάνει χώρα.

Στο ναό της Συρίας θεάς, που ήταν στολισμένος με απέραντο πλούτο και πολύτιμα πετράδια, ακτινοβολούσε μια κόκκινη πέτρα που έλαμπε μόνο το βράδυ, από μόνη της, στο ιερό, στην ίδια θέση περίπου ένα άλλο μεγάλο θαύμα σήμερα συνταράσσει πιστούς που συρρέουν από όλα τα μήκη και πλάτη της γης.
Ο Ορθόδοξος Πατριάτρης, μπαίνει μέσα στον
Πανάγιο-Τάφο, κρατώντας 33 κεριά, που συμβολίζουν τα χρόνια του Ιησού, ο ναός ολόκληρος αλλά και ο Τάφος πλημμυρίζουν από το
ΙΛΑΡΟ ΦΩΣ της δόξας, του Ήλιου της Δικαιοσύνης.

Το ΦΩΣ θριαμβεύει και σε αυτή την θρησκεία.

Σε ένα άλλο μέρος του πλανήτη στην Περσία, όπου βασίλευε ένας Έλληνας βασιλιάς, ο Περσέας, απέσπασε το ΑΙΩΝΙΟ ΠΥΡ από τον ουρανό, το παρέδωσε στους Μάγους ιερείς και με αυτό το «άσβεστο πυρ» άναβαν και συντηρούσαν το ιερό πυρ των ναών.
Ο συνειδητός άνθρωπος σε όλες τις εποχές, με την πνευματικότητα του, προσπαθεί να ανυψώσει την ψυχή του, να την τελειοποιήσει, προσπαθεί να την κάνει ΑΘΑΝΑΤΗ, προσπαθεί να εξομοιωθεί με τον θεό του, όποιος και αν είναι αυτός, σε όποια εποχή ή τόπο ζει.

Δεν υπάρχει ΑΝΑΣΤΑΣΗ δίχως ΘΑΝΑΤΟ.

Ας μην ξεχνούμε και η Δήμητρα, την Άνοιξη, υποδέχεται στην αγκαλιά της την κόρη της Περσεφόνη, που ο Πλούτωνας φυλά για τρεις μήνες στο σκοτεινό του βασίλειο.
Οι ελπίδες της μάνας Δήμητρας έσβησαν, τα πάντα πάνω στον κόσμο κοιμήθηκαν, αλλά ο Δίας πατέρας όρισε ότι η Κόρη θα ανέβαινε στη γη για 8 μήνες, και μόνο το χειμώνα θα κοιμόταν στην αγκαλιά του Άδη, ο θάνατος έδινε την θέση του στην
ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ-ΑΝΑΣΤΑΣΗ.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.....

© ηλακάτη

Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της δημιουργού, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.
Αυτή η εργασία χορηγείται μόνον με άδεια

Creative Commons License
Αυτό το εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά προέλευσης-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο.


για περισσότερες γνώσεις και πληροφορίες αξίζει να παρακολουθήσετε τα ντοκυμαντέρ της καθηγήτριας μου Ευγενίας Κούκουρα, που έξι χρόνια τώρα, την ακολουθώ όπως τα καράβια το φάρο, οι γνώσεις της είναι αστείρευτες και τις χαρίζει απλόχερα σε μια προσπάθεια για τη διάδοση και κατανόηση του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και της ιστορίας του ελληνισμού.
Ανάλογες με το θέμα ταινίες είναι το:

νούμερο 32-αναστάσεις, μεταστάσεις
36-μικρά ελευσίνια
19-μίδας, γόρδιος δεσμός
11-mars, Μάρτιος

στην ΕΓΝΑΤΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ