μαρτάκι, οι δίχρωμες κλωστές του Μάρτη

Μάρτης-κρόκη δὲ καὶ στήμων καὶ   τὰ ἄλλα περιάμματα

Στα μυστήρια οι μύστες των αρχαίων  τελετουργιών, φορούσαν στο δεξί πόδι τους, αλλά και στο δεξί χέρι, πλεγμένες κλωστές χρυσές,  κροκί

(στο χρώμα του κρόκου, του φυτού) ή πορφυρές, ίσως διότι ο κρόκος βοηθούσε στους καθαρμούς. (κρόκη-το υφάδι, κρόκος το φυτό)

(Κροκοῦν): οἱ μύσται ὡς φασὶ κρόκη τὴν δεξιὰν χεῖρα
 καὶ τὸν πόδα ἀναδοῦνται· καὶ λέγεται τοῦτο κροκοῦν· 

οἱ δὲ ὅτι ἐνίοτε κρόκωι καθαίρονται.

Αλλού αναφέρεται πως ο κροκούν φοριόταν στο δεξί χέρι και στο αριστερό πόδι.

(Κροκοῦν): οἱ μύσται κρόκῃ καταδοῦνται τὴν δεξιὰν
 χεῖρα καὶ τὸν ἀριστερὸν πόδα, καὶ τοῦτο λέγεται κροκοῦν.

Σε άλλη περίπτωση αναφέρεται ότι τα περιάμματα,

δηλαδή τα φυλακτά-χαϊμαλιά,  οι γυναίκες τα φορούσαν 

δένοντας τα στον τράχηλο (λαιμό), στα χέρια και τα πόδια κι ήταν βαμμένες κλωστές

(Περιάμματα). τὰ κατὰ τοὺς τραχήλους καὶ
 τὰς χεῖρας καὶ τοὺς πόδας βεβαμμένα κλώσματα, ἅτινα αἱ γυναῖκες περιάπτουσι.

 Ήταν κλωστές που κυρίως προφύλασσαν τους ζωντανούς από τον κόσμο των νεκρών, καθώς σε όλα τα μυστήρια παράλληλα με τις γιορτές της φύσης υπήρχε κι η βαθύτερη έννοια του καθαρμού των ψυχών, για να περάσουν σε άλλο επίπεδο οι μυημένοι στα μυστήρια.

                                         Ο μακεδονικός τάφος Λύσωνος & Καλλικλέους

                          4 γενεές Μακεδόνων θάφτηκαν στον ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΤΑΦΟ ΤΩΝ ΛΕΥΚΑΔΙΩΝ

                                 ΜΕ ΤΟΝ ΑΙΩΝΙΟ ΣΤΟΛΙΣΜΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΤΑ ΣΚΟΤΑΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΚΟΣΜΟΥ

Στις γιορτές των ψυχών που γινόταν αυτήν την εποχή, κύκλωναν τους τάφους με χρυσοκόκκινες (κροκί) κλωστές για να χωρίζουν τον Κάτω-κόσμο των ψυχών κι οι ψυχές να εγκλωβίζονται και να μην περιφέρονται ελεύθερες στον κόσμο των ζωντανών.

Ζωγραφιστή νεκρική Στήλη Κλεωνύμου στη Βεργίνα

Οι Λάρες ήταν οι καλές οι ιλαρές ψυχές που ήταν φιλικές προς τους ζωντανούς και φύλαγαν τον κόσμο εποπτεύοντας από ψηλά.

Αντιθέτως τα Λεμούρια ήταν κακόβουλες ψυχές που επέστρεφαν για να βασανίσουν και να ταλαιπωρήσουν είτε αυτούς που τις έβλαψαν, είτε τους απογόνους αυτών.

Έτσι για να εξευμενίσουν αυτές τις ψυχές,  είχαν θεσπίσει γιορτές οι αρχαίοι.

 Μια από τις γιορτές γινόταν από τις 18 έως τις 21 Φεβρουαρίου στη σημερινή Μικρά Ασία στην περιοχή της αρχαίας Λυδίας.

Εκεί ο Ηρακλής κι οι απόγονοι του, θέσπισαν Μειλίχιες γιορτές προς εξορκισμό των φασμάτων (φαντασμάτων-ψυχών), προσφέροντας άνθινα στεφάνια, στολίζοντας τους τάφους με ρόδα και ία (βιολέτες). 

 Πρόσφεραν διάφορους σπόρους, όπως φασόλια, κουκιά, ξερό στάρι, αλεύρι, ψωμί βουτηγμένο σε κρασί κλπ.

Τα Λεμούρια μάζευαν τους κόκκους κι έτσι τα κρατούσαν απασχολημένα, μήπως και ξεχάσουν να βλάψουν τους ζωντανούς.

Χτυπούσαν χάλκινα αντικείμενα, ώστε να φύγουν μακριά οι σκιές των προγόνων.

Οι μελιτούτες, πίτες με μέλι, δηλαδή μελομακάρονα

(τροφή των μακάρων με μέλι που ήταν το απαραίτητο υλικό για το πέρασμα στον άλλο κόσμο) ήταν διαρκώς πάνω στο τραπέζι του σπιτιού, αν ξεφύγει καμιά ψυχή, να την τραβήξει το αγαπημένο της μέλι, να την απασχολήσει όσο γίνεται περισσότερο.

Οι άρχοντες αντάλλασσαν τα ρούχα τους με τους δούλους, φορούσαν προσωπεία, δηλαδή μάσκες, σε μια αέναη προσπάθεια να μπερδέψουν τις κακές ψυχές που ήταν βλαβερές  

«φαῦλα δαιμόνια».

TragicComicMasksHadriansVillamosaic

Οι κλωστές λοιπόν του Μάρτη είναι ένα προφυλακτικό μέσο, 

που διαχωρίζει τον κόσμο των νεκρών και των ζωντανών.

Ζωγραφιστή νεκρική Στήλη Κλεωνύμου

Βρέθηκε στην επίχωση της Μεγάλης Τούμπας. Αναγράφονται τα ονόματα τεσσάρων (4) γενεών από την ίδια οικογένεια. Κλεώνυμος Ακύλου - ΄Αδυμος Κλεωνύμου - Πευκόλαος Αδύμου - Κρινώ Αδύμου. Η φωτογραφία από το βιβλίο: 

Βεργίνα, Περιδιαβάζοντας τον αρχαιολογικό χώρο, σελίδα 16. Στέλλα Δρούγου, Χριστίνα Σαατσόγλου-Παλιαδέλη. Υπουργείο Πολιτισμού, Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων. 3^η έκδοση 2001.

Οι γιορτές πάντοτε είχαν ως βάση τις αλλαγές της φύσης.

Έτσι έμεινε οι κλωστές να συμβολίζουν τις  αλλαγές του ηλιοστασίου, τις τροπές του ήλιου.

 Λευκή σα χιόνι, το χιόνι που αφού σκεπάσει και παγώσει τη γη με τους καρπούς που κυοφορεί στα σωθικά της, θα θυμίζει το θάνατο, αλλά θα λιώσει και θα φέρει πλούτο και παραγωγικότητα.

Κόκκινη, που συμβολίζει τη ζωή.

 Με το πρώτο πουλί της άνοιξης, το χελιδόνι ή τον πελαργό οι κλωστές θα κρεμαστούν σε δέντρο, το δέντρο της ζωής που έχει τις ρίζες του στον Κάτω-κόσμο.

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος στηλιτεύει κάθε προφυλακτικό των δαιμόνων μέσο και στην επιστολή προς Κορινθίους διαβάζουμε:

Τί ἄν τις εἴποι τὰ περίαπτα καὶ τοὺς κώδωνας

τοὺς τῆς χειρὸς ἐξηρτημένους καὶ τὸν κόκκινον στή-

μονα, καὶ τὰ ἄλλα τὰ πολλῆς ἀνοίας γέμοντα, δέον

μηδὲν ἕτερον τῷ παιδὶ περιτιθέναι, ἀλλ' ἢ τὴν ἀπὸ

τοῦ σταυροῦ φυλακήν; Νῦν δὲ οὗτος μὲν καταπε-

φρόνηται ὁ τὴν οἰκουμένην ἐπιστρέψας ἅπασαν, καὶ

χαλεπὴν δοὺς τῷ διαβόλῳ πληγὴν, καὶ πᾶσαν αὐτοῦ

καταστρέψας τὴν δύναμιν· κρόκη δὲ καὶ στήμων καὶ   

τὰ ἄλλα περιάμματα τὰ τοιαῦτα τοῦ παιδίου ἐμ-

πιστεύονται τὴν ἀσφάλειαν

Έτσι λέει, κόκκινες κλωστές όπως τα μαρτάκια, κουδουνάκια κι οποιοδήποτε άλλο χαϊμαλί (περίαμμα) είναι περιττά, δίνοντας ως λύση το σταυρό ως προφυλακτικό μέσο. Ο σταυρός και μόνο αυτός πληγώνει το διάβολο και κάθε δύναμη του.

Καὶ ἵνα καὶ ἑτέρωθεν πάλιν ὑπομιμνήσκωνται, ὃ πολλοὶ

πολλάκις ποιοῦσιν, ὡς ἐπιλανθανόμενοι λίνῳ ἢ κρόκῃ τὸν
δάκτυλον ἀποδεσμοῦντες, τοῦτο ὁ Θεὸς ὥσπερ παιδίοις
ἐκέλευσε ποιεῖν, κλῶσμα ὑακίνθινον ἐπὶ τῶν ἱματίων
περὶ τὴν ᾤαν τὴν περὶ τοὺς πόδας ἀποῤῥάπτεσθαι, ἵνα
προσέχοντες ἀναμιμνήσκωνται τῶν ἐντολῶν· καὶ
ἐκαλεῖτο κράσπεδα. 

Και όπως και παρακάτω πάλι υπενθυμίζονται, αυτά που πολλοί λανθασμένα πιστεύουν ότι η λινή ή υφαντή κορδέλα δεμένη σφικτά στο δάκτυλο, μια υακίνθινη κλωστή πάνω στα ρούχα, ή περασμένη στην ούγια βαμμένη γύρω από τα πόδια, ραμένη στον ποδόγυρο, εκείνα όλα που προσδοκούν να τους προφυλάξουν και καλούνται κράσπεδα (ούγια)……

Τα ίδια τονίζει κι ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος

“Ὁσίου Ἐφραίμ τοῦ Σύρου ἔργα, vol. 4”,

Το περιβόλι της Παναγίας, 1992. Page 89, line 7
Οὐαὶ τοῖς τὰ περίεργα ποιοῦσι, γοητείας καὶ μαντείας καὶ
παιδοφθορίας καὶ περίαπτα, βάμματα καὶ πέταλα,  

ἅπερ ὀνομάζουσι φυλακτά, τῇ δὲ ἀληθείᾳ ὄντα φθορὰ καὶ ἀπώλεια ψυχῆς καὶ σώματος.

(Βάμμα το ζουμί, αλλά και το χρώμα)

Κείμενα-επιμέλεια
Ματσιαρόκου Χρυσούλα

Ευχαριστώ από καρδιάς την καθηγήτρια μου
Κούκουρα Ευγενία για την πολύτιμη βοήθεια.
Αυτή μου έμαθε να επιμένω στις λεπτομέρειες, πάντοτε υπάρχει ως φωτεινή οδηγός, 
"ο φωτεινός μου παντογνώστης" σε θέματα ιστορίας και μυθολογίας.....
τα λόγια είναι περιττά για όσους τη γνωρίζουμε.

Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.

ΜΑΡΤΙΟΣ ένα εκπαιδευτικό ντοκυμαντέρ της

 Ευγενίας Κούκουρα στην ΕΓΝΑΤΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ 

Εκπομπή 11η - Mars – Μάρτιος