Πιττωτή μια βελονιά που χάνεται στα βάθη των αιώνων

Η παραδοσιακή αυτή βελονιά που χάνεται στα βάθη των αιώνων,
επιβίωσε σε περιοχές της Ελλάδος της Μ. Ασίας και
κυρίως στο νησί της Κύπρου, όπου έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στα περίφημα κεντήματα του νησιού.

Η βελονιά γίνεται με τη βελόνα του ραψίματος και ως πρώτη ύλη χρησιμοποιείται βαμβακερή, λινή αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και τόπους ακόμη και μεταξωτή κλωστή.

Για το κέντημα πολλές κεντήτριες χρησιμοποιούν τη βοήθεια μαξιλαριού,
όταν το κέντημα είναι περίπλοκο ενώ δεν είναι απαραίτητο
σε πιο απλές μορφές, όπου η έμπειρη κεντήτρια έχει οδηγό το χέρι και το μάτι.

Στην περίπλοκη μορφή του εργόχειρου, στο κομμάτι του υφάσματος κεντιούνται θέματα από το ζωϊκό, φυτικό βασίλειο, θέματα μυθολογικά, μα πάντοτε σε αυστηρά γεωμετρικά μοτίβα.

Το όνομα της, η βελονιά το οφείλει στο γεγονός ότι οι κλωστές πλέκονται μεταξύ τους και δημιουργούν ένα υπόστρωμα για τις επόμενες βελονιές, που γι’ αυτό το λόγο ονομάστηκαν πίττες.
Έτσι οι δαντέλες που δημιουργούνται με αυτόν τον τρόπο ονομάζονται πιττωτές, κυρίως στην Κύπρο, που χρησιμοποιούνται στα Λευκαρίτικα κεντήματα, όπου πλέκονται απευθείας πάνω στο ύφασμα του κεντήματος, όπως έχω κεντήσει κι εγώ τη μαξιλαροθήκη της κόρης μου.

Δημιουργούνται πρώτα τα στυλάκια (στύλοι) ή κλώνοι και πάνω σε αυτούς στηρίζεται και δημιουργείται το κέντημα της πιπίλας, που είναι κλωστές περασμένες σε λεπτή μακριά βελόνα ραψίματος, άλλες στερεωμένες και άλλες στον αέρα.

Η μαξιλαροθήκη αυτή κεντήθηκε για την πρώτη μου κόρη,
όταν ήταν μικρό κοριτσάκι 4 ετών, και θα
άλλαζε κρεβάτι αφού μεγάλωνε πια και είχε έρθει στον κόσμο και η αδελφούλα της.
Λουλούδια αυστηρώς γεωμετρικά, σε σχήμα αστεριού, με κύκλους, τρίγωνα και τετράγωνα να εναλλάσσονται διαρκώς, δίνοντας τη χαρακτηριστική μορφή της πιττωτής.

Το μονόγραμμα Α πλαισιώνεται από ένα αζουράκι απλό που διασταυρώνεται και αυτό αυστηρά γεωμετρικά.

Η άκρη της μαξιλαροθήκης είναι κεντημένη με αζούρ, ξεφτισμένες δηλαδή κλωστές του υφάσματος, που μετά κεντιούνται με προσθήκη, βαμβακερών, λινών ή μεταξωτών κλωστών σε διάφορα σχέδια.
Το αζούρ εδώ έχει αυστηρό γεωμετρικό σχήμα που λέγεται φαναράκι, από τον ρόμβο που σχηματίζεται στο κέντρο και θύμιζε φαναράκι, που χρησιμοποιούσαν τις παλιές εποχές για να κυκλοφορούν στο δρόμο.
Κεντήθηκε σε ύφασμα χασέ ALMELO, ισπανικό δηλαδή ιδιαίτερα λεπτό, μαλακό και στιλπνό χασέ που σήμερα πια είναι δυσεύρετος.

Η χαρά της ήταν απερίγραπτη, αυτό και άλλα μαξιλάρια κεντήθηκαν για χάρη της, στρώθηκαν άπειρες φορές στο κρεβάτι της, στόλισε μ' αυτές το κρεβάτι της γιορτινά, κοιμήθηκε αγκαλιά μαζί τους και τις αγαπάει ιδιαίτερα. Τώρα για το Πάσχα έβγαλε να τα στρώσει στο κρεβάτι της, 16 χρόνια μετά την πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκαν, εκείνη έφυγε για δουλειά στο ξενοδοχείο, αλλά το κρεβάτι της το άφησε στολισμένο.
Δεν τα στρώνει συχνά, θέλει να τα κρατήσει για πολλά χρόνια, τις θυμίζουν τόσες όμορφες αναμνήσεις και στιγμές.

Δεν μου επιτρέπει να φωτογραφίζω το χώρο της, αλλά τις μαξιλαροθήκες τις φωτογράφισα σε άλλο χώρο του σπιτιού, μια και βγήκαν από τη ντουλάπα, έπρεπε νομίζω να γνωρίσουν όσες (οι) δεν ξέρουν αυτήν την πανέμορφη βελονιά και την ιστορία της.

Όσοι παρακολουθείτε αυτό το ιστολόγιο, θα έχετε καταλάβει ότι έχω σπουδάσει αρκετά χρόνια, το παραδοσιακό κέντημα που τόσο αγάπησα από παιδί, η αλήθεια είναι ότι σε δύσκολες για μένα μέρες υπήρξε διέξοδο, αλλά και μου απέφερε εισόδημα σε ακόμη πιο δύσκολες στιγμές, που τώρα πια φαντάζουν μακρινές.

Πολλά ήταν τα πτυχία και οι έπαινοι, ακόμη και χρηματικοί για εργασίες των παραδοσιακών βελονιών που τείνουν να ξεχαστούν, αλλά η χαρά της δημιουργίας και η χαρά μου όταν έβλεπα τα κεντήματα μου σε εκθέσεις παραδοσιακών εργόχειρων ήταν και είναι για μένα ο μεγαλύτερος έπαινος.

Υ.Γ κατά λάθος έβαλα φωτό με αζούρ από άλλο μαξιλάρι που είναι κεντημένο πάνω σε λινό γαλλικό, αλλά δεν πειράζει, το αζουράκι της μαξιλαροθήκης έχει ακριβώς το ίδιο σχέδιο.

Το λινό μαξιλάρι θα αναρτηθεί σε άλλη σελίδα.