ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ-ΠΥΑΝΕΨΙΩΝ-ΥΠΕΡΒΕΡΕΤΑΙΟΣ

Ο μήνας Πυανεψιών ήταν ο τέταρτος μήνας των Αθηναίων,

κι ήταν ο μήνας των πυάνων, δηλαδή των κυάμων και όλων των καρπών που έβρασαν μέσα σε χύτρα προς τιμήν του θεού Απόλλωνα.

Οι Μακεδόνες είχαν το μήνα αυτό ως τελευταίο στο ημερολόγιο τους,

αργότερα επικράτησε να είναι ο πρώτος μήνας του ημερολογίου τους.

Ο τελευταίος μήνας των Μακεδόνων ο Υπερβερεταίος,

ταυτίζεται κατά ένα μέρος του με τον σημερινό Οκτώβριο μήνα,

για το λόγο αυτό αποκαλούνταν και

ως πρώτος στο ημερολόγιο τους από τους μεταγενέστερους.

[Οι αρχαίοι Έλληνες μετρούσαν τους μήνες βάσει

ενός σεληνο-ηλιακού συστήματος, που αντιστοιχούν

στα μέσα ενός εκάστου των σημερινών

π.χ ο πρώτος μήνας για τους Αθηναίους 

ο Εκατομβαιών αντιστοιχούσε στα μέσα του σημερινού μηνός Ιουλίου

ως τα μέσα  του μηνός Αυγούστου.

Χώριζαν το έτος σε 12 μήνες των 29-30 ημερών

που εναλλάσσονταν κανονικά.

Τις  προκύπτουσες διαφορές του ηλιακού έτους (365,5 ημέρες)

τις διόρθωναν με την προσθήκη τριών εμβόλιμων μηνών,

στο τρίτο, πέμπτο και όγδοο έτος κάθε οκταετίας.]

Η διαφορά αυτή της μέτρησης των ημερών,  

φέρει τον μήνα άλλοτε ως πρώτο και άλλοτε ως τελευταίο 

στο ημερολόγιο των Μακεδόνων.

Όταν ήθελαν να τονίσουν ότι κάποιος ήταν υπέργηρος,

ή ότι κάτι ήταν παλιό έλεγαν πως είναι «Ὑπερβερεταῖο»,

διότι ο μήνας αρχικά, ήταν ο τελευταίος

στο ημερολόγιο των Μακεδόνων.

Ὑπερβερεταῖος: κατὰ Μακεδόνας, ὄνομα μηνός.

ὁ Ὀκτώβριος. καὶ παροιμία·

«Ὑπερβερεταῖος,» ἐπὶ τῶν ὑπερχρονίων εἴρηται·

παρὰ γὰρ Μακεδόσιν ὁ τελευταῖος μὴν τοῦ ἐνιαυτοῦ

Ὑπερβερεταῖος ἀνεγράφη.

Για τους αρχαίους Ρωμαίους ο μήνας Οκτώβριος,  

αρχικώς ονομαζόταν «Σεμεντίλιος»

από τη λέξη σπόρος, όπως διέσωσε η ιστορία τους,

καθώς ήταν μήνας του οργώματος και της σποράς και

της πρώτης διόγκωσης των καρπών, κάτω από το χώμα,

με τη βοήθεια της υγρασίας.
Σεμεντίλιος ὁ Ὀκτώβριος ἀπὸ τοῦ σπόρου,

ὡς ἡ παλαιότης παραδέδωκεν.

Αργότερα ο μήνας ονομάστηκε Ὀκτώβριος,

διότι ήταν ο όγδοος στη σειρά μήνας

στο πρώτο ημερολόγιο των Ρωμαίων,

(octo-ver = οκτώ-έαρ, άνοιξη, όγδοος από την άνοιξη)

όταν ο Μάρτιος ήταν ο πρώτος μήνας στο ημερολόγιο τους,

που σηματοδοτούσε και την αρχή της άνοιξης.

Όταν αργότερα ο Ιανουάριος πήρε την πρωτιά,

ο Οκτώβριος μετατέθηκε στη δέκατη θέση,

δίχως να αλλάξει το όνομα του.

….καὶ γὰρ οὕτω καὶ παρ' ἡμῖν, εἰ πρῶτος ὁ Μάρτιος ἀριθμηθείη,
ὄγδοος ὁ Ὀκτώβριος εὑρίσκεται….

Σύμφωνα με τις καλένδες των Ρωμαίων οι ιερείς δεν έδιναν σημασία στα όνειρα που έβλεπαν οι άνθρωποι κατά τον μήνα αυτόν, καθώς πίστευαν πως λόγω της υγρασίας, ακόμη και η φαντασία των ανθρώπων φούντωνε (ανυψωνόταν).

Κατά το μήνα αυτό, οι αρχαίοι Έλληνες και αργότερα κι οι Ρωμαίοι θεωρούσαν πως ήταν η καταλληλότερη εποχή να τρώνε πράσα, προς αποφυγήν της αρθρίτιδας.

Ο Οκτώβριος είναι μήνας οργώματος και σποράς.

Παρατηρώντας τη δύναμη των σπόρων που με τη βοήθεια της υγρασίας και του ήλιου φουσκώνουν, ονόμασαν Κόρη τη σπερματούχο δύναμη, την Κόρη της θεάς Δήμητρας.

Ο Πλούτων ο ήλιος του κάτω κόσμου, άρπαξε την Περσεφόνη - που την αναζητούσε η μητέρα της Δήμητρα - και την πήγε στο σκοτεινό του βασίλειο, στην Αίτνα της Σικελίας, όπου σύμφωνα με το μύθο φυτεύτηκε

και το πρώτο σπέρμα σίτου.

Κόρη μὲν ἡ δύναμις ἡ σπερματοῦχος, 

Πλούτων δὲ ὁ ὑπὸ γῆν ἥλιος,

ὃς ἁρπάζειν λέγεται τὴν Κόρην, ἣν ζητεῖ ἡ Δημήτηρ

κρυπτομένην ὑπὸ γῆς. ἐν Αἴτνῃ δὲ τῆς Σικελίας τὴν  

ἁρπαγὴν μυθολογοῦσι τῆς Κόρης· ἐκεῖ γὰρ λέγεται

πρῶτον σίτου σπέρμα καταβληθῆναι.

Οι Αιγύπτιοι τον μήνα τον έλεγαν Φαοφί.

Ὀκτώβριος· Φαοφί.

Άλλα ονόματα του μηνός

ΠΥΑΝΕΨΙΩΝ ΑΤΤΙΚΗ

ΠΥΑΝΟΨΙΩΝ Μίλητος

ΑΠΕΛΛΑΙΟΣ Σπάρτη, Μακεδονία, Λαμία

ΥΠΕΡΒΕΡΕΤΑΙΟΣ Μακεδονία

ΑΓΝΑΙΩΝ Μαγνησία

ΑΘΑΝΑΙΟΣ Αιτωλία

ΑΛΦΙΟΙΟΣ Ήλιδα

ΑΠΑΤΟΥΡΙΩΝ Δήλος

ΔΑΜΑΤΡΙΟΣ Βοιωτία

ΕΡΜΑΙΟΣ Επίδαυρος

ΗΡΑΙΟΣ Δελφοί

ΘΕΜΙΣΤΙΟΣ Θεσσαλία

ΘΕΣΜΟΦΟΡΙΟΣ Ρόδος

ΙΜΑΛΙΟΣ Κρήτη

ΚΥΑΝΟΨΙΩΝ Εύβοια, Σάμος, Τήνος;

ΚΡΟΝΙΩΝ Αμοργός

ΜΑΛΟΦΟΡΙΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΜΗΤΡΩΟΣ Βιθυνία

ΠΑΝΕΜΟΣ Σελεύκεια 

Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.

Creative Commons Αναφορά προέλευσης-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο.