....ο μύθος της Πρόκνης και της Φιλομήλας
Η Φιλομήλα ειδοποίησε την αδελφή της Πρόκνη, για τα αίσχη που έπραξε ο άνδρας της Τηρέας, υφαίνοντας σημάδια στον πέπλο της.
ὑφαίνει γὰρ πέπλον ἄγγελον καὶ τὸ δρᾶμα
πλέκει ταῖς κρόκαις, καὶ μιμεῖται τὴν γλῶτταν ἡ χείρ, καὶ Πρόκνης
τοῖς ὀφθαλμοῖς τὰ τῶν ὤτων μηνύει καὶ πρὸς αὐτὴν ἃ πέπονθε τῇ
κερκίδι λαλεῖ.
Ας δούμε όμως το μύθο από την αρχή.
Ο Πανδίονας ο Α΄, βασιλιάς των Αθηνών είχε δυό κόρες, την Πρόκνη και την Φιλομήλα,
καθώς και δύο γιους τον Ερεχθέα, που αργότερα έγινε βασιλιάς των Αθηνών
και τον Βούτη που ήταν δίδυμος με τον Ερεχθέα.
Ο Τηρέας, βασιλιάς της Θράκης, ήταν γιο του θεού Άρη και σύμφωνα με έναν μύθο κατείχε την Δαυλιά της Φωκίδας, ενώ άλλοι μυθογράφοι τον αναφέρουν ως βασιλιά των Πηγών Μεγαρίδας.
Thucydides Hist., Historiae
Τηρεῖ δὲ τῷ Πρόκνην τὴν Πανδίονος ἀπ' Ἀθηνῶν σχόντι γυναῖκα
προσήκει ὁ Τήρης οὗτος οὐδέν, οὐδὲ τῆς αὐτῆς Θρᾴκης ἐγένοντο, ἀλλ' ὁ μὲν ἐν Δαυλίᾳ τῆς Φωκίδος νῦν καλουμένης γῆς [ὁ Τηρεὺς] ᾤκει, τότε ὑπὸ Θρᾳκῶν οἰκουμένης, καὶ τὸ
ἔργον τὸ περὶ τὸν Ἴτυν αἱ γυναῖκες ἐν τῇ γῇ ταύτῃ ἔπραξαν
(πολλοῖς δὲ καὶ τῶν ποιητῶν ἐν ἀηδόνος μνήμῃ Δαυλιὰς ἡ
ὄρνις ἐπωνόμασται),
εἰκός τε καὶ τὸ κῆδος Πανδίονα ξυνάψασθαι τῆς θυγατρὸς διὰ τοσούτου ἐπ' ὠφελίᾳ τῇ πρὸς ἀλλήλους μᾶλλον ἢ διὰ πολλῶν ἡμερῶν ἐς Ὀδρύσας ὁδοῦ.
Ο Πανδίονας επειδή είχε τεράστια υποχρέωση στον Τηρέα, διότι σε δύσκολες στιγμές τον είχε βοηθήσει σε πόλεμο με γειτονικές περιοχές, του έδωσε την Πρόκνη για σύζυγο.
Ο Τηρέας παντρεύτηκε την Πρόκνη και απέκτησαν μαζί ένα γιο τον Ίτυ.
Η Πρόκνη ζούσε μαζί του για χρόνια, και όταν κάποτε επιθύμησε να δει την αδελφή της Φιλομήλα, ο Τηρέας ανέλαβε να πάει ο ίδιος να την φέρει. Πάντοτε θαύμαζε την ομορφιά και την υπέροχη φωνή της Φιλομήλας και βρήκε την ευκαιρία να την πλησιάσει, με υποχθόνιο σκοπό.
Ο Τηρέας την ποθούσε και κάπου στην ερημιά την βίασε και της έκοψε την γλώσσα, για να μην εξιστορήσει σε κανέναν τα ειδεχθή του εγκλήματα.
Μετ' ὀλίγον δὲ χρόνον ἦλθεν εἰς Τηρέα ἐπισκέ-
ψασθαι τὴν ἀδελφὴν Φιλομήλα· καὶ τῆς Πρόκνης πάλιν μετα-
πεμψαμένης αὐτὴν, καταπιστεύεται αὐτὴν ἀπειρόγαμον οὖσαν
ὁ Τηρεὺς, καὶ δραξάμενος ἐρημίας μεταξὺ τῆς ὁδοῦ, τοῦ
τρόπου τοῦ οἰκείου τετόλμηκεν ἄξιον· τὴν γὰρ τῆς γυναικὸς
ἀδελφὴν Φιλομήλαν ποθήσας, οὐ μόνον ἀποπαρθενεύει, ἀλλὰ
πρὸς τούτοις ἀφαιρεῖ αὐτῆς καὶ τὴν γλῶσσαν, ἵνα μὴ τῇ ἀδελφῇ ἐξείπῃ τὸ γεγονός.
Ο Τηρέας φυλάκισε την Φιλομήλα σε πύργο κάπου στην εξοχή και μήνυσε στον πεθερό του Πανδίονα, ότι η Φιλομήλα πέθανε και την έθαψε με όλες τις τιμές που της άρμοζαν και
συνέχισε την ζωή του με την Πρόκνη, που έκλαψε πικρά για το θάνατο της αδελφής της.
Ήρθε όμως καιρός που γιόρταζαν στη Θράκη τον Βάκχο και η υπήρχε έθιμο να στέλνουν όλοι δώρα στη βασίλισσα. Η φυλακισμένη Φιλομήλα, βρήκε τότε την ευκαιρία να ειδοποιήσει την αδελφή της, στέλνοντας της ένα δώρο.
Ύφανε έναν λευκό πέπλο και με κόκκινα σημάδια (γράμματα), μήνυσε στην αδελφή της ότι βρίσκεται ανάμεσα στους δούλους, και όλα όσα κακά της προξένησε ο Τηρέας.
ἡ δὲ ὑφήνασα ἐν πέπλῳ γράμματα διὰ τούτων ἐμήνυσε Πρόκνῃ τὰς ἰδίας συμφοράς.
( ἄλλως μὲν οὖν οὐκ ἦν μηνύσαι τῇ Πρόκνῃ τὸ τολμηθέν, τῆς ἑορτῆς δὲ ἐπελθούσης ἐν ᾗ τῇ βασιλίδι τὰς Θρᾴττας δῶρα πέμπειν νόμος ἦν πέμπει πέπλον ἡ Φιλομήλα γράμματα ἐνυφήνασα).
Όταν η Πρόκνη διάβασε το μήνυμα, έψαξε και βρήκε την αδελφή της και οι δυό αδελφές μαζί οργάνωσαν σχέδιο, για να εκδικηθούν τον Τηρέα.
Η Πρόκνη θολωμένη από όσα ξαφνικά έμαθε, δολοφόνησε το παιδί που απέκτησε με τον Τηρέα και αφού το τεμάχισε το μαγείρεψε και το παρέθεσε ως δείπνο στον αδίστακτο Τηρέα.
(καὶ μαθοῦσα τὸ πάθος ἡ Πρόκνη τὸν παῖδα τροφὴν τῷ πατρὶ παρατίθησιν)....
Μαθοῦσα τοίνυν ἡ Πρόκνη τὰ συμβάντα τῇ Φιλομήλᾳ, Ἴτυν ἀπέκτεινεν, ὃν
εἶχε παῖδα ἐκ Τηρέως, καὶ αὐτῷ παρατίθησι τὰ τοῦ παιδὸς μέλη εἰς βρῶσιν.
Ο Τηρέας αφού έφαγε, κατάλαβε τι συνέβη, όταν η Πρόκνη του έδειξε τα μέλη του παιδιού τους. Οι δυό αδελφές έφυγαν βιαστικά από το παλάτι, για να γλυτώσουν και ο Τηρέας έτρεξε και τις κυνήγησε.
Εκεί που έτρεχαν όμως οι αδελφές τις λυπήθηκαν οι θεοί και τις μεταμόρφωσαν σε πουλιά
(θεοὶ δὲ τῆς συμφορᾶς τοῦ παιδὸς οἰκτείροντες ἀμφοτέρους εἰς ὀρνίθων μεταβεβλήκασι φύσεις).
Η Φιλομήλα μεταμορφώθηκε σε χελιδόνι, γι'αυτό και έχει βραχιά, τραχιά και κακόηχη φωνή το χελιδόνι, διότι της έλειπε η γλώσσα.
Συνεχώς πετά γύρω γύρω, από φόβο για τον Τηρέα φωνάζοντας ο Τηρέας με βίασε.
Η Πρόκνη μεταμορφώθηκε σε αηδόνι, διότι θρηνούσε για το μικρό παιδί της και τον φώναζε συνεχώς ίτυ-ίτυ. Η Πρόκνη λέγεται και μελοποιός αηδών, διότι τεμάχισε τον Ίτυ και από λύπη θρηνεί το χαμό του μεταμορφωμένη σε πουλί, συνεχώς μοιρολογεί ίτυ-ίτυ.
Scholia In Euripidem,
γράφεται καὶ (θρηνεῖ) καὶ ἔξωθεν λαμβάνεται ἡ ἐπί καὶ τὸ ὡς·
ὡς ἐπὶ τοῦ Σιμόεντος ἑζομένη θρηνεῖ τὰς φονίας κοίτας ἡ ἀηδών:
(μελοποιὸς ἀηδών): λέγεται γὰρ ἡ Πρόκνη μετὰ τὸ κρεανομῆσαι Ἴτυν τὸν υἱὸν διὰ τὴν λύπην μεταβληθῆναι εἰς ὄρνιν· καὶ ἡ μὲν Πρόκνη εἰς ἀηδόνα μετεβλήθη ὡς καὶ ἡ Φιλομήλα εἰς χελιδόνα:
Scholia In Hesiodum,
(Καὶ Πρόκνη μὲν ἡ ἀηδὼν γεγονυῖα τὸν Ἴτυν ὀδύρεται· Φιλομήλα δὲ χελιδών, Τηρεὺς φησί με ἐβιάσατο).
Scholia In Hesiodum,
(ὀρθο- γόη) δὲ ἡ χελιδὼν διὰ τὸν μῦθον, ὥς φασιν οἱ παλαιοὶ
αὐτὴν διὰ τὴν λύπην ᾄδειν τὴν Φιλομήλαν οὖσαν Ἀττικήν.
Όμως και ο Τηρέας μεταμορφώθηκε σε έποπα (τσαλαπετεινό). Συνεχώς πετάει κυκλικά ρωτώντας που; που; ψάχνοντας να βρει τις δύο αδελφές.
(καὶ ἐν τῇ διώξει μετεβλήθησαν εἰς ὄρνις αἵ τε γυναῖκες καὶ ὁ Τηρεύς, χελιδόνα μὲν ἡ Φιλομήλα, ἀηδόνα δὲ ἡ Πρόκνη, λέγεται δὲ καὶ ὁ τοῦ παιδὸς γευσάμενος ἔποψ γενέσθαι).
Ο Τηρέας πήρε αυτό το όνομα, διότι έφαγε ως προσφάγι το παιδί του.
εποψάομαι=τρώω ως προσφάι
Scholia In Aristophanem,
ὁ δὲ γνοὺς, ἐδίωκεν αὐτὰς ξίφει ποῦ ποῦ φθεγγόμενος. Φιλομήλα μὲν δὴ Τηρεὺς ἦν
βοῶσα τῷ φόβῳ, Πρόκνη δὲ τὸν Ἴτυν θρηνοῦσα Ἴτυ Ἴτυ ἐλεεινῶς ἐφθέγγετο.
Ο Ευστάθιος, στα σχόλια του στην Οδύσσεια περιγράφει το μύθο διαφορετικά.
Ο Τηρέας, νυμφεύτηκε την Φιλομήλα και αργότερα βίασε την όμορφη αδελφή της Πρόκνη και έκοψε την γλώσσα της. Η Πρόκνη ύφανε τον πέπλο και περιέγραψε τα ανομήματα του Τηρέα. Η Πρόκνη για να εκδικηθεί τον Τηρέα δολοφόνησε το παιδί, το διαμέλησε, το μαγείρεψε και το παρέθεσε ως δείπνο στον Τηρέα. Μόλις ο Τηρέας τελείωσε το φαγητό του, η Πρόκνη του έδειξε τα μέλη του παιδιού του και εκείνος κυνήγησε τις δύο γυναίκες. Όλοι μεταμορφώθηκαν σε πουλιά.
Eustathius Commentarii ad Homeri Odysseam
καὶ διώκει τὰς ἀδελφὰς, τῷ παιδὶ συγκαταθύσων αὐτάς. αἱ δὲ φεύγουσι, καὶ τοὺς κρείττονας αἰτησάμεναι πτερύσσονται εἰς χελιδόνα μὲν ἡ Φιλομήλα, Πρόκνη δὲ εἰς ἀηδόνα. διὸ τραχύφωνος μέν ἐστιν ἡ χελιδὼν καὶ ἀηδὴς τὸ μέλος οἷα κολουσθεῖσα τῆς γλώττης, καὶ συχνὰ τὸν Τηρέα ὑποτραυλίζουσα κατὰ στόμα προφέρει, ἀηδὼν δὲ τὸν Ἴτυν τοῦ μέλους προβάλλεται. Τηρεὺς δὲ εἰς ἔποπα μορφωθεὶς ποῦ ἄρα εἰσὶν ἀναφωνεῖ συχνά. καὶ οὕτω μὲν οἱ τοιοῦτοι φασί. τοῖς δὲ περὶ τὸν ποιητὴν ἑτεροῖα δοκεῖ.
Ο Υγίνος αναφέρει στους μύθους του, ότι ο Τηρέας μεταμορφώθηκε σε γεράκι.
Οι κάτοικοι της Φωκίδος έλεγαν ότι τα χελιδόνια δεν φώλιαζαν πια στη Δαυλία και τα αηδόνια δεν κελαηδούσαν στην περιοχή, από φόβο στον Τηρέα.
Πολυδιάστατος ο μύθος της Πρόκνης και της Φιλομήλας.
Στο μύθο ενυπάρχουν στοιχεία που δηλώνουν μετανάστευση και κατακτήσεις.
Αυταρχικότητα και αλαζονεία του μονάρχη, θεία Δίκη, που μέσα από το φρικτό θάνατο του μικρού αθώου παιδιού, φανερώνει ότι οι υβριστικές πράξεις μας τιμωρούνται, καθώς όσα δημιουργούμε και τα θεωρούμε δικά μας, εύκολα καταστρέφονται και συχνά το τίμημα είναι ιδιαίτερα οδυνηρό.
Μέσα από μύθους που υποτίθεται ότι προσπαθούν να εξηγήσουν την ύπαρξη του φυτικού ή του ζωϊκού βασιλείου, διασώθηκαν για χιλιετίες, αξίες διαχρονικές που αν και εμείς τις διασώσουμε, θα μπορέσουν να διδαχθούν από αυτές και άλλες γενιές. Αρκεί να μπορέσουμε να τις διαδώσουμε, χωρίς ενδοιασμούς και με τα μυαλά και την καρδιά ανοικτά. Ο καθένας μπορεί να κάνει την δική του απομυθοποίηση και να είναι σίγουρος, ότι δεν θα πέσει έξω, ότι και αν σκεφτεί. Άλλωστε ότι καλύτερο μπορούν να κάνουν οι ΈΛΛΗΝΕΣ είναι να ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΝ, όπως δήλωσαν και οι Αιγύπτιοι ιερείς στο Σόλωνα.
Τα μύθια πάντα κρύβουν αλήθεια.
Η Φιλομήλα ειδοποίησε την αδελφή της Πρόκνη, για τα αίσχη που έπραξε ο άνδρας της Τηρέας, υφαίνοντας σημάδια στον πέπλο της.
ὑφαίνει γὰρ πέπλον ἄγγελον καὶ τὸ δρᾶμα
πλέκει ταῖς κρόκαις, καὶ μιμεῖται τὴν γλῶτταν ἡ χείρ, καὶ Πρόκνης
τοῖς ὀφθαλμοῖς τὰ τῶν ὤτων μηνύει καὶ πρὸς αὐτὴν ἃ πέπονθε τῇ
κερκίδι λαλεῖ.
Ας δούμε όμως το μύθο από την αρχή.
Ο Πανδίονας ο Α΄, βασιλιάς των Αθηνών είχε δυό κόρες, την Πρόκνη και την Φιλομήλα,
καθώς και δύο γιους τον Ερεχθέα, που αργότερα έγινε βασιλιάς των Αθηνών
και τον Βούτη που ήταν δίδυμος με τον Ερεχθέα.
Ο Τηρέας, βασιλιάς της Θράκης, ήταν γιο του θεού Άρη και σύμφωνα με έναν μύθο κατείχε την Δαυλιά της Φωκίδας, ενώ άλλοι μυθογράφοι τον αναφέρουν ως βασιλιά των Πηγών Μεγαρίδας.
Thucydides Hist., Historiae
Τηρεῖ δὲ τῷ Πρόκνην τὴν Πανδίονος ἀπ' Ἀθηνῶν σχόντι γυναῖκα
προσήκει ὁ Τήρης οὗτος οὐδέν, οὐδὲ τῆς αὐτῆς Θρᾴκης ἐγένοντο, ἀλλ' ὁ μὲν ἐν Δαυλίᾳ τῆς Φωκίδος νῦν καλουμένης γῆς [ὁ Τηρεὺς] ᾤκει, τότε ὑπὸ Θρᾳκῶν οἰκουμένης, καὶ τὸ
ἔργον τὸ περὶ τὸν Ἴτυν αἱ γυναῖκες ἐν τῇ γῇ ταύτῃ ἔπραξαν
(πολλοῖς δὲ καὶ τῶν ποιητῶν ἐν ἀηδόνος μνήμῃ Δαυλιὰς ἡ
ὄρνις ἐπωνόμασται),
εἰκός τε καὶ τὸ κῆδος Πανδίονα ξυνάψασθαι τῆς θυγατρὸς διὰ τοσούτου ἐπ' ὠφελίᾳ τῇ πρὸς ἀλλήλους μᾶλλον ἢ διὰ πολλῶν ἡμερῶν ἐς Ὀδρύσας ὁδοῦ.
Ο Πανδίονας επειδή είχε τεράστια υποχρέωση στον Τηρέα, διότι σε δύσκολες στιγμές τον είχε βοηθήσει σε πόλεμο με γειτονικές περιοχές, του έδωσε την Πρόκνη για σύζυγο.
Ο Τηρέας παντρεύτηκε την Πρόκνη και απέκτησαν μαζί ένα γιο τον Ίτυ.
Η Πρόκνη ζούσε μαζί του για χρόνια, και όταν κάποτε επιθύμησε να δει την αδελφή της Φιλομήλα, ο Τηρέας ανέλαβε να πάει ο ίδιος να την φέρει. Πάντοτε θαύμαζε την ομορφιά και την υπέροχη φωνή της Φιλομήλας και βρήκε την ευκαιρία να την πλησιάσει, με υποχθόνιο σκοπό.
Ο Τηρέας την ποθούσε και κάπου στην ερημιά την βίασε και της έκοψε την γλώσσα, για να μην εξιστορήσει σε κανέναν τα ειδεχθή του εγκλήματα.
Μετ' ὀλίγον δὲ χρόνον ἦλθεν εἰς Τηρέα ἐπισκέ-
ψασθαι τὴν ἀδελφὴν Φιλομήλα· καὶ τῆς Πρόκνης πάλιν μετα-
πεμψαμένης αὐτὴν, καταπιστεύεται αὐτὴν ἀπειρόγαμον οὖσαν
ὁ Τηρεὺς, καὶ δραξάμενος ἐρημίας μεταξὺ τῆς ὁδοῦ, τοῦ
τρόπου τοῦ οἰκείου τετόλμηκεν ἄξιον· τὴν γὰρ τῆς γυναικὸς
ἀδελφὴν Φιλομήλαν ποθήσας, οὐ μόνον ἀποπαρθενεύει, ἀλλὰ
πρὸς τούτοις ἀφαιρεῖ αὐτῆς καὶ τὴν γλῶσσαν, ἵνα μὴ τῇ ἀδελφῇ ἐξείπῃ τὸ γεγονός.
Ο Τηρέας φυλάκισε την Φιλομήλα σε πύργο κάπου στην εξοχή και μήνυσε στον πεθερό του Πανδίονα, ότι η Φιλομήλα πέθανε και την έθαψε με όλες τις τιμές που της άρμοζαν και
συνέχισε την ζωή του με την Πρόκνη, που έκλαψε πικρά για το θάνατο της αδελφής της.
Ήρθε όμως καιρός που γιόρταζαν στη Θράκη τον Βάκχο και η υπήρχε έθιμο να στέλνουν όλοι δώρα στη βασίλισσα. Η φυλακισμένη Φιλομήλα, βρήκε τότε την ευκαιρία να ειδοποιήσει την αδελφή της, στέλνοντας της ένα δώρο.
Ύφανε έναν λευκό πέπλο και με κόκκινα σημάδια (γράμματα), μήνυσε στην αδελφή της ότι βρίσκεται ανάμεσα στους δούλους, και όλα όσα κακά της προξένησε ο Τηρέας.
ἡ δὲ ὑφήνασα ἐν πέπλῳ γράμματα διὰ τούτων ἐμήνυσε Πρόκνῃ τὰς ἰδίας συμφοράς.
( ἄλλως μὲν οὖν οὐκ ἦν μηνύσαι τῇ Πρόκνῃ τὸ τολμηθέν, τῆς ἑορτῆς δὲ ἐπελθούσης ἐν ᾗ τῇ βασιλίδι τὰς Θρᾴττας δῶρα πέμπειν νόμος ἦν πέμπει πέπλον ἡ Φιλομήλα γράμματα ἐνυφήνασα).
Όταν η Πρόκνη διάβασε το μήνυμα, έψαξε και βρήκε την αδελφή της και οι δυό αδελφές μαζί οργάνωσαν σχέδιο, για να εκδικηθούν τον Τηρέα.
Η Πρόκνη θολωμένη από όσα ξαφνικά έμαθε, δολοφόνησε το παιδί που απέκτησε με τον Τηρέα και αφού το τεμάχισε το μαγείρεψε και το παρέθεσε ως δείπνο στον αδίστακτο Τηρέα.
(καὶ μαθοῦσα τὸ πάθος ἡ Πρόκνη τὸν παῖδα τροφὴν τῷ πατρὶ παρατίθησιν)....
Μαθοῦσα τοίνυν ἡ Πρόκνη τὰ συμβάντα τῇ Φιλομήλᾳ, Ἴτυν ἀπέκτεινεν, ὃν
εἶχε παῖδα ἐκ Τηρέως, καὶ αὐτῷ παρατίθησι τὰ τοῦ παιδὸς μέλη εἰς βρῶσιν.
Ο Τηρέας αφού έφαγε, κατάλαβε τι συνέβη, όταν η Πρόκνη του έδειξε τα μέλη του παιδιού τους. Οι δυό αδελφές έφυγαν βιαστικά από το παλάτι, για να γλυτώσουν και ο Τηρέας έτρεξε και τις κυνήγησε.
Εκεί που έτρεχαν όμως οι αδελφές τις λυπήθηκαν οι θεοί και τις μεταμόρφωσαν σε πουλιά
(θεοὶ δὲ τῆς συμφορᾶς τοῦ παιδὸς οἰκτείροντες ἀμφοτέρους εἰς ὀρνίθων μεταβεβλήκασι φύσεις).
Η Φιλομήλα μεταμορφώθηκε σε χελιδόνι, γι'αυτό και έχει βραχιά, τραχιά και κακόηχη φωνή το χελιδόνι, διότι της έλειπε η γλώσσα.
Συνεχώς πετά γύρω γύρω, από φόβο για τον Τηρέα φωνάζοντας ο Τηρέας με βίασε.
Η Πρόκνη μεταμορφώθηκε σε αηδόνι, διότι θρηνούσε για το μικρό παιδί της και τον φώναζε συνεχώς ίτυ-ίτυ. Η Πρόκνη λέγεται και μελοποιός αηδών, διότι τεμάχισε τον Ίτυ και από λύπη θρηνεί το χαμό του μεταμορφωμένη σε πουλί, συνεχώς μοιρολογεί ίτυ-ίτυ.
Scholia In Euripidem,
γράφεται καὶ (θρηνεῖ) καὶ ἔξωθεν λαμβάνεται ἡ ἐπί καὶ τὸ ὡς·
ὡς ἐπὶ τοῦ Σιμόεντος ἑζομένη θρηνεῖ τὰς φονίας κοίτας ἡ ἀηδών:
(μελοποιὸς ἀηδών): λέγεται γὰρ ἡ Πρόκνη μετὰ τὸ κρεανομῆσαι Ἴτυν τὸν υἱὸν διὰ τὴν λύπην μεταβληθῆναι εἰς ὄρνιν· καὶ ἡ μὲν Πρόκνη εἰς ἀηδόνα μετεβλήθη ὡς καὶ ἡ Φιλομήλα εἰς χελιδόνα:
Scholia In Hesiodum,
(Καὶ Πρόκνη μὲν ἡ ἀηδὼν γεγονυῖα τὸν Ἴτυν ὀδύρεται· Φιλομήλα δὲ χελιδών, Τηρεὺς φησί με ἐβιάσατο).
Scholia In Hesiodum,
(ὀρθο- γόη) δὲ ἡ χελιδὼν διὰ τὸν μῦθον, ὥς φασιν οἱ παλαιοὶ
αὐτὴν διὰ τὴν λύπην ᾄδειν τὴν Φιλομήλαν οὖσαν Ἀττικήν.
Όμως και ο Τηρέας μεταμορφώθηκε σε έποπα (τσαλαπετεινό). Συνεχώς πετάει κυκλικά ρωτώντας που; που; ψάχνοντας να βρει τις δύο αδελφές.
(καὶ ἐν τῇ διώξει μετεβλήθησαν εἰς ὄρνις αἵ τε γυναῖκες καὶ ὁ Τηρεύς, χελιδόνα μὲν ἡ Φιλομήλα, ἀηδόνα δὲ ἡ Πρόκνη, λέγεται δὲ καὶ ὁ τοῦ παιδὸς γευσάμενος ἔποψ γενέσθαι).
Ο Τηρέας πήρε αυτό το όνομα, διότι έφαγε ως προσφάγι το παιδί του.
εποψάομαι=τρώω ως προσφάι
Scholia In Aristophanem,
ὁ δὲ γνοὺς, ἐδίωκεν αὐτὰς ξίφει ποῦ ποῦ φθεγγόμενος. Φιλομήλα μὲν δὴ Τηρεὺς ἦν
βοῶσα τῷ φόβῳ, Πρόκνη δὲ τὸν Ἴτυν θρηνοῦσα Ἴτυ Ἴτυ ἐλεεινῶς ἐφθέγγετο.
Ο Ευστάθιος, στα σχόλια του στην Οδύσσεια περιγράφει το μύθο διαφορετικά.
Ο Τηρέας, νυμφεύτηκε την Φιλομήλα και αργότερα βίασε την όμορφη αδελφή της Πρόκνη και έκοψε την γλώσσα της. Η Πρόκνη ύφανε τον πέπλο και περιέγραψε τα ανομήματα του Τηρέα. Η Πρόκνη για να εκδικηθεί τον Τηρέα δολοφόνησε το παιδί, το διαμέλησε, το μαγείρεψε και το παρέθεσε ως δείπνο στον Τηρέα. Μόλις ο Τηρέας τελείωσε το φαγητό του, η Πρόκνη του έδειξε τα μέλη του παιδιού του και εκείνος κυνήγησε τις δύο γυναίκες. Όλοι μεταμορφώθηκαν σε πουλιά.
Eustathius Commentarii ad Homeri Odysseam
καὶ διώκει τὰς ἀδελφὰς, τῷ παιδὶ συγκαταθύσων αὐτάς. αἱ δὲ φεύγουσι, καὶ τοὺς κρείττονας αἰτησάμεναι πτερύσσονται εἰς χελιδόνα μὲν ἡ Φιλομήλα, Πρόκνη δὲ εἰς ἀηδόνα. διὸ τραχύφωνος μέν ἐστιν ἡ χελιδὼν καὶ ἀηδὴς τὸ μέλος οἷα κολουσθεῖσα τῆς γλώττης, καὶ συχνὰ τὸν Τηρέα ὑποτραυλίζουσα κατὰ στόμα προφέρει, ἀηδὼν δὲ τὸν Ἴτυν τοῦ μέλους προβάλλεται. Τηρεὺς δὲ εἰς ἔποπα μορφωθεὶς ποῦ ἄρα εἰσὶν ἀναφωνεῖ συχνά. καὶ οὕτω μὲν οἱ τοιοῦτοι φασί. τοῖς δὲ περὶ τὸν ποιητὴν ἑτεροῖα δοκεῖ.
Ο Υγίνος αναφέρει στους μύθους του, ότι ο Τηρέας μεταμορφώθηκε σε γεράκι.
Οι κάτοικοι της Φωκίδος έλεγαν ότι τα χελιδόνια δεν φώλιαζαν πια στη Δαυλία και τα αηδόνια δεν κελαηδούσαν στην περιοχή, από φόβο στον Τηρέα.
Πολυδιάστατος ο μύθος της Πρόκνης και της Φιλομήλας.
Στο μύθο ενυπάρχουν στοιχεία που δηλώνουν μετανάστευση και κατακτήσεις.
Αυταρχικότητα και αλαζονεία του μονάρχη, θεία Δίκη, που μέσα από το φρικτό θάνατο του μικρού αθώου παιδιού, φανερώνει ότι οι υβριστικές πράξεις μας τιμωρούνται, καθώς όσα δημιουργούμε και τα θεωρούμε δικά μας, εύκολα καταστρέφονται και συχνά το τίμημα είναι ιδιαίτερα οδυνηρό.
Μέσα από μύθους που υποτίθεται ότι προσπαθούν να εξηγήσουν την ύπαρξη του φυτικού ή του ζωϊκού βασιλείου, διασώθηκαν για χιλιετίες, αξίες διαχρονικές που αν και εμείς τις διασώσουμε, θα μπορέσουν να διδαχθούν από αυτές και άλλες γενιές. Αρκεί να μπορέσουμε να τις διαδώσουμε, χωρίς ενδοιασμούς και με τα μυαλά και την καρδιά ανοικτά. Ο καθένας μπορεί να κάνει την δική του απομυθοποίηση και να είναι σίγουρος, ότι δεν θα πέσει έξω, ότι και αν σκεφτεί. Άλλωστε ότι καλύτερο μπορούν να κάνουν οι ΈΛΛΗΝΕΣ είναι να ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΝ, όπως δήλωσαν και οι Αιγύπτιοι ιερείς στο Σόλωνα.
Τα μύθια πάντα κρύβουν αλήθεια.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Thucydides Hist., Historiae Β 29'
- Demosthenes Orat., Epitaphius Section 28, line 6
- (Pseudo-Apollodorus Myth., Bibliotheca)
- Απολλόδωρος Γ
- Στράβων Θ 3, 13
- (Pausanias Perieg., Graeciae descriptio)
- Libanius Rhet., Soph., Progymnasmata
- Νόννος Διονυσιακά
- Eustathius Commentarii ad Homeri Odysseam
- Zenobius Sophista (Paroemiogr.), Epitome collectionum
- Scholia In Aristophanem
- Achilles Tatius Scr. Erot.,
- Anthologia Graeca,
- Οβίδιος Μεταμορφώσεις VI
- Υγίνου Μύθοι (45)
- Scholia In Hesiodum, Scholia in opera et dies
- (scholia vetera partim Procli et recentiora partim Moschopuli, Tzetzae et Joannis Galeni)
Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.
Creative Commons Αναφορά προέλευσης-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου