Πολλές φορές αναρωτιόμαστε, τι ήταν το παλλάδιο,
που υπήρχε στους ναούς της Θεάς Αθηνάς,
αλλά πουθενά δεν διαβάζουμε όλη την ιστορία
συγκεντρωμένη, ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε
γιατί είχε τόση μεγάλη σημασία και αξία, ώστε να
θεωρείται σύμβολο ευτυχίας, ένα μικρό ξύλινο ειδώλιο,
(Παλλάδιον, εὐτυχίας θρυλλούμενον σύμβολον)βρέτας όπως λεγόταν στην αρχαιότητα.
Ακόμη και καθηγητές μπερδεύουν τη Θεά Νίκη με
το Παλλάδιο της Θεάς Αθηνάς, διότι δεν
γνωρίζουν με λεπτομέρειες την ιστορία του.
Πρώτη φορά που ακούσαμε για το παλλάδιο,
ήταν προφανώς στο σχολείο, εκτός,
από ορισμένους από εμάς, λάτρεις της μυθολογίας
από μικρά παιδιά, που ίσως είχαμε ακούσει
ιστορίες από κάποιους μεγαλύτερους, ή επειδή
διαβάσαμε κάτι, σε κάποιο βιβλίο μυθολογίας.
Η ιστορία του παλλάδιου, ακουγόταν σε μύθους
σχετικούς με τη θεά Αθηνά, ή για την άλωση
της Τροίας. Όλοι μας θυμόμαστε το χρησμό που
δόθηκε στους Αχαιούς και έλεγε, ότι το Ίλιον
θα καταληφθεί, μόνο αν κλαπεί από το
ναό της Αθηνάς, το παλλάδιο.
Ολόκληρη την ιστορία όμως λίγοι από εμάς την
γνωρίζαμε ολόκληρη και με κατανοητή σειρά.
Η αγάπη μου για την ελληνική μυθολογία και
τις αλληγορίες της, με οδήγησαν να φτιάξω μια
σχετικά περιληπτική ιστορία ώστε όλοι όσοι
ενδιαφέρεστε να μάθετε σχεδόν ολόκληρο το μύθο,
διότι αν έπρεπε να αναφέρουμε όλους τους
μύθους γύρω από αυτό θα θέλαμε βιβλίο.
Σε λίγες γραμμές, θα δούμε την ιστορία από την
αρχή, για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε γιατί,
είχε τόσο μεγάλη σημασία, για τις πόλεις,
ώστε να θέλουν να το έχουν στην κατοχή τους.
Η ιστορία του Παλλαδίου, αρχίζει με την ανατροφή
της παρθένας θεάς Αθηνάς. Η Θεά Αθηνά όπως λέει
ο μύθος, γεννήθηκε όταν ο Δίας, κατάπιε την Μήτιδα,
τη θεά της γνώσης, όταν φοβήθηκε πως κινδυνεύει
ο θρόνος του από τα παιδιά που θα αποκτούσε μαζί της.
Η Μήτις ήταν η πιο σοφή και συνετή από όλους τους θεούς.
Ήταν μια από τις Ωκεανίδες Νύμφες, που είχαν
αναλάβει την ανατροφή του μικρού Δία, όταν η
μητέρα του Ρέα, τον έκρυψε στο Ιδαίο άντρο,
ώστε να μην τον φάει ο πατέρας του Κρόνος,
όπως είχε κάνει με τα υπόλοιπα παιδιά του.
Η Μήτις βοήθησε να μεγαλώσει ο Δίας και ήταν
εκείνη που στάθηκε αρωγός (βοηθός) του, ώστε
να νικήσει τον πατέρα του Κρόνο. Του έδωσε
ένα μαγικό βότανο, που μόλις το κατάπιε ο Κρόνος,
αναγκάστηκε να ξεράσει από το στομάχι του
όσα παιδιά του είχε καταπιεί.
Φυσικό ήταν ο Δίας να ερωτευτεί μια τόσο
σοφή και συνετή γυναίκα, οπότε αποφάσισε να
την κάνει και πρώτη σύζυγο του.
Η γιαγιά του η Γαία και ο παππούς του
ο Ουρανός όμως, τον ενημέρωσαν ότι η
βασιλεία του θα κινδύνευε από την κόρη και
το γιό που θα αποκτούσε μαζί της.
Η γιαγιά του η Γαία του έδωσε ένα βοτάνι
που όποιος το έτρωγε γινόταν μικρός.
Ο Δίας ξεγέλασε την Μήτιδα δίνοντας της
το βοτάνι, λέγοντας πως τρώγοντας το θα
γεννούσε γερά παιδιά. Μόλις εκείνη το κατάπιε
και μίκραινε, ο Δίας την κατάπιε για να
γλυτώσει από αυτήν και τους απογόνους της.
Αλλά από εκείνη την μέρα ο Δίας άρχισε να
έχει φοβερό πονοκέφαλο. Ο Δίας ζήτησε από τον
Ήφαιστο να τον χτυπήσει με τον πέλεκυ (τσεκούρι),
στο κεφάλι, διότι δεν άντεχε το βάρος που είχε.
Όταν ο Ήφαιστος υπάκουσε, ξεπετάχτηκε μέσα
από το κεφάλι του πατέρα της, πάνοπλη η
γαλανομάτα (γλαυκώπις)θεά Αθηνά και
ονομάστηκε Παλλάδα διότι πάλλονταν το δόρυ της.
Ο Πλάτωνας στο έργο του Κρατύλος, που μιλά
για την ετυμολογία των λέξεων, υποστηρίζει
ότι το όνομα Αθηνά προέρχεται από το Ηθονόην,
ή « ἁ θεονόα », στον δωρικό τύπο της λέξης,
δηλαδή τον νου και την διάνοια του Θεού.
Έτσι την ονόμασαν « Ἀθηνάαν » και
θεωρείται η θεά της σοφίας.
Ἀθηνᾶν αὐτὸν νοῦν τε καὶ διάνοιαν πεποιηκέναι,
ἔτι δὲ μειζόνως λέγων θεοῦ νόησιν ὡσπερεὶ λέγει
ὅτι « ἁ θεονόα » ἐστὶν αὕτη, ....
καὶ τὸ ἰῶτα καὶ τὸ σῖγμα ἀφελών....
Ἴσως δὲ οὐδὲ ταύτῃ, ἀλλ᾽ ὡς τὰ θεῖα νοούσης αὐτῆς
διαφερόντως τῶν ἄλλων « Θεονόην » ἐκάλεσεν.
Οὐδὲν δὲ ἀπέχει καὶ τὴν ἐν τῷ ἤθει νόησιν ὡς οὖσαν
τὴν θεὸν ταύτην « Ἠθονόην » μὲν βούλεσθαι προσειπεῖν·
παραγαγὼν δὲ ἢ αὐτὸς ἤ τινες ὕστερον ἐπὶ τὸ
κάλλιον ὡς ᾤοντο, « Ἀθηνάαν » ἐκάλεσαν.
Την ανατροφή της θεάς σύμφωνα με έναν μύθο,
ο Δίας την ανέθεσε στο θαλάσσιο θεό Τρίτωνα,
κάπου στη Λιβύη, εκεί που και σήμερα ακόμη
λέγεται Τριτωνίδα η περιοχή.
Ο Τρίτωνας ανέθρεψε την Αθηνά, παρέα με την
συνομήλικη με την θεά κόρη του την Παλλάδα.
Τα δύο κορίτσια μεγάλωναν μαζί και ασκούντο
στην πολεμική τέχνη. Κάποτε σε μια μεταξύ
τους φιλονικία, ο Δίας φοβήκηκε ότι η
Παλλάδα θα έβλαπτε την Αθηνά και την
σκέπασε με την αιγίδα του. Η Παλλάδα
ξαφνιάστηκε όταν είδε ξαφνικά μπροστά της
την θεϊκή ασπίδα, και έτσι δόθηκε η
ευκαιρία στην Αθηνά να πλήξει με το
ακόντιο της την Παλλάδα. Δυστυχώς το
χτύπημα ήταν θανάσιμο και η Παλλάδα
έχασε τη ζωή της. Η Αθηνά ήταν απαρηγόρητη
από τη θλίψη για το χαμό της καλής της φίλης.
Περίλυπη για τον απρόσμενο θάνατο της Παλλάδας,
κατασκεύασε ένα ξύλινο ομοίωμα της φίλης της,
σκέπασε το στέρνο του αγάλματος με την
θεϊκή αιγίδα το τοποθέτησε και το τιμούσε
δίπλα στον πατέρα της Δία. Άλλος μύθος λέει ότι
το Παλλάδιο το έπλασε ο Ήφαιστος από τα οστά
του Πέλοπος και η Αθηνά το φύλαγε μέσα
σε ναό αφιερωμένο στην ίδια.
φασὶν Ἥφαιστον ἐκ τῶν ὀστῶν Πέλοπος
πεποιηκέναι τὸ Παλλάδιον.Θα δούμε τώρα το γενεαλογικό δέντρο των Τρώων,
που αποδεικνύει και την ελληνική τους καταγωγή.
Έτσι θα αντιληφθούμε ότι ο Τρωϊκός πόλεμος,
ήταν και εμφύλιος πόλεμος.
Η Ωκεανίδα Ηλέκτρα, η κόρη του Άτλαντα, και
ο Δίας γέννησαν τον Δάρδανο και τον Ιασίωνα.
Ο Διονύσιος ο Αλικαρνασεύς υποστηρίζει ότι
πατρίδα του Δαρδάνου, ήταν η Αρκαδία, όπου
μαζί με τον αδελφό του Ιασίωνα βασίλεψαν μετά
τον θάνατο του παππού τους του Άτλαντα.
Ο Δάρδανος είχε παντρευτεί την Χρύση
(κόρη του Πάλλαντα) και είχε αποκτήσει
δυο γιους, τον Ιδαίο και τον Δείμα.
Την εποχή εκείνη όμως έγινε ένας από τους
μεγαλύτερους κατακλυσμός, γνωστός και ως
κατακλυσμός του Δαρδάνου, διότι έγινε την
εποχή που εκείνος βασίλευε. Ο Δάρδανος
και η οικογένεια του επέζησαν του φοβερού
εκείνου κατακλυσμού και για να καταφέρουν να
επιβιώσουν στα λιγοστά εδάφη που υπήρχαν μετά
τον κατακλυσμό, έφυγαν ψάχνοντας για εύφορη γη.
Ο Δείμας ο ένας από τους γιούς του, έμεινε στην
Αρκαδία, ενώ ο Δάρδανος μαζί με τον αδελφό του
Ιασίωνα έφυγαν στα βορειοανατολικά και πήγαν
να αποικήσουν την Σαμοθράκη. Εκεί ο Ιασίων
ερωτεύτηκε τη θεά Δήμητρα και στην προσπάθεια
του να την βιάσει κατακεραυνοβολήθηκε από
τον θεό Δία. Λυπημένος για τον θάνατο του
αδελφού του, αλλά και επειδή έψαχνε πιο εύφορη
γη ο Δάρδανος πέρασε στα απέναντι παράλια στην
Μικρά Ασία, κοντά στην περιοχή της Αβύδου.
(Άλλος μύθος λέει ότι ο Δάρδανος, πήγε πρώτα
στην Κρήτη και από εκεί πήγε στη Μ. Ασία,
ενώ άλλος μύθος θέλει τον Τεύκρο να μεταβαίνει
από την Κρήτη στην Μ. Ασία
και να διαδέχεται το Δάρδανο.)
Ενώ άλλος μύθος αναφέρει ότι ο Δάρδανος πήρε το Παλλάδιο,
από το ναό της Αθηνάς και μαζί με τον αδελφό του Ιασίωνα,
έφτασε στην Σαμοθράκη, όπου τους φιλοξένησε ο Κάδμος ο γιός του Αγήνορος
(που πολλοί θέλουν να πιστεύουν πως ήταν Φοινικικής καταγωγής, αλλά σε άλλο σημείο θα αποδείξουμε τι καταγωγή είχαν και οι Φοίνικες),
μαζί με την γυναίκα του Τηλεφάη (Τηλέφασα). Όταν η Τηλεφάη πέθανε, ο Κάδμος παντρεύτηκε την Αρμονία και έστειλε τον Δάρδανο και τους υπηκόους του στον Τεύκρο, (τον Τρώα) που βασίλευε στην Ασία. Ο Τεύκρος αναγνώρισε τον Δάρδανο και τον πάντρεψε με την κόρη του και το άφησε το βασίλειο του, μετά τον θάνατο του.
... ἐκ τοῦ νεὼ τῆς Ἀθηνᾶς τὸ παλλάδιον ἀράμενος
ἀφίκετο εἰς Σαμοθρᾴκην μετὰ Ἁρμονίας καὶ Ἰασίωνος
[ἑνὸς] τῶν ἀδελφῶν, κἀκεῖ διάγοντα Κάδμος
ὁ Ἀγήνορος ἐφιλοποιήσατο, καὶ ἀποθανούσης Τηλεφάης
γαμεῖ τὴν Ἁρμονίαν ὁ Κάδμος καὶ ἀποστέλλει τὸν Δάρδανον
εἰς τὴν Ἀσίαν μετὰ τῶν ἑταίρων πρὸς Τεῦκρον τὸν Τρῶα·
ὁ δὲ Τεῦκρος ἀναγνωρίσας τὸν Δάρδανον δίδωσιν αὐτῷ τὴν
θυγατέρα Βάτειαν καὶ ἀποθνήσκων τὴν βασιλείαν.
Στην περιοχή εκείνη βασίλευε ο Τεύκρος ο γιος του ποταμού Σκάμανδρου και την νύμφης Ιδαίας,
για το λόγο αυτό η περιοχή εκείνη λεγόταν Τευκρίς, και οι κάτοικοι της Τεύκροι.
([Δάρδανος,] πόλις Τρωάδος, ἡ πρότερον [Τευκρίς.])Ο βασιλιάς Τεύκρος υποδέχτηκε τον Δάρδανο του παραχώρησε
κάποια κομμάτια γης και του έδωσε ως σύζυγο την κόρη του τη Βάτεια.
Όταν πέθανε ο Τεύκρος η περιοχή ονομάστηκε Δαρδανία,
εφόσον ο Δάρδανος κληρονόμησε το βασίλειο του πεθερού του.
....ᾤκισε Δάρδανον καὶ Δαρδανίαν τὴν χώραν ὠνόμασεν,
ἣ Τευκρίς πρότερον ἐκαλεῖτο”. αὕτη καὶ Δαρδανία.
καὶ Δαρδανική καὶ Δαρδάνιοι καὶ Δαρδανίδαι καὶ [Δάρδανοι].Εκεί ο Δάρδανος γέννησε άλλα δυό παιδιά τον
Ίλο και τον Εριχθόνιο. Ο Ίλος δεν απέκτησε παιδιά.
Ο Εριχθόνιος διαδέχτηκε τον πατέρα του στη βασιλεία, παντρεύτηκε
την Αστυόχη του Σιμόεντος και γέννησε μαζί της γιο τον Τρώα.
Όταν ήρθε η σειρά του Τρώα στην βασιλεία, ονόμασε την περιοχή Τροία. Ο Τρώας πήρε για σύζυγο την Καλλιρόη, την κόρη του Σκάμανδρου, (του ποτάμιου θεού) και γέννησε μαζί της την Κλεοπάτρα και τρία αγόρια, τον Ίλο, τον Ασσάρακο και τον Γανυμήδη. Τον Γανυμήδη τον άρπαξε ο Δίας μεταμορφωμένος σε αετό και τον διόρισε οινοχόο των θεών στον Όλυμπο.
Ο Ίλος ο ένας γιος του Τρώα, εγγονός του Εριχθόνιου, παντρεύτηκε την Ευρυδίκη την κόρη του Αδράστου, και γέννησε την Θεμίστη (που παντεύτηκε τον Κάπυ), και τον Λαομέδοντα.
Ο Ίλος θεωρείται ο γενάρχης του Πριάμου, του θρυλικού βασιλιά της Τροίας,
αλλά παράλληλα θεωρείται και γενάρχης του Αινεία του ιδρυτή της Ρώμης,
που αργότερα θα γινόταν ονομαστή κοσμοκράτειρα.
(Ίσως η αίγλη της να οφείλεται στο Παλλάδιο το οποίο κατέληξε εκεί, σύμφωνα με μύθο.)
Ο Ίλος κληρονόμησε το βασίλειο της Τροίας, στην πόλη που έκτισε, το Ίλιον,
έδωσε το δικό του όνομα, ή το όνομα του Ήλιου, (ηλιακή θεότητα) διότι εκεί εμφανίστηκε ένα περίεργο φαινόμενο.
Ο μύθος για την ίδρυση της πόλης έχει ως εξής:
Ο βασιλιάς της Φρυγίας, διοργάνωσε αγώνες πάλης και στους αγώνες έλαβε μέρος ο Ίλος και κέρδισε. Έπαθλο των αγώνων ήταν 100 δούλοι (50 άνδρες, 50 γυναίκες).
Χρησμός που είχε δοθεί στο βασιλιά της Φρυγίας, όριζε μαζί με το έπαθλο των αγώνων να παραδώσει στον νικητή και μια ποικίλλη (παρδαλή) αγελάδα.
Το ζώο σύμφωνα με το χρησμό έπρεπε να περιπλανηθεί ελεύθερα μόνο του και ο Ίλος έπρεπε να ιδρύσει πόλη στο σημείο που το ζώο θα σταματούσε και θα καθόταν. Η αγελάδα ακολούθησε το δρόμο βόρεια της Φρυγίας και στάθηκε στο "λόφο της Άτιδος", στην Πεσινούντα. Στο σημείο εκείνο σύμφωνα με το μύθο ο Δίας πέταξε την Άτι (αδικία) όταν την γκρέμισε από τον Όλυμπο.
Στο σημείο εκείνο λοιπόν ο Ίλος έκτισε την πόλη του, λίγα χιλιόμετρα μόνο, νοτιότερα από την πόλη που είχε κτίσει ο προπάππους του Δάρδανος. Ως ευσεβής που ήταν ζήτησε από το θεό Δία να του φανερώσει ένα σημάδι, ώστε να είναι σίγουρος πως διάλεξε το σωστό σημείο και ότι ο Ίλος είναι άξιος ηγέτης της περιοχής. Αμέσως μια λάμψη φάνηκε στον ουρανό, και ένα φωτεινό αντικείμενο έπεσε έξω από την σκηνή του Ίλου. Ήταν ένα ξύλινο ειδώλιο (βρέτας).
....Καὶ τοῦ διοπετοῦς,” τοῦ ναοῦ τοῦ Διός·
ἤτοι τοῦ στρογγυλοειδοῦς· ἢ μᾶλλον ὅπερ
καὶ ἀληθές ἐστι, διοπετὲς καλεῖ τὸ ἄγαλμα
τῆς Ἀρτέμιδος, ἤτοι τὸ Παλλάδιον·
ὅπερ ἄνωθεν ἐκ τοῦ Διὸς διαθήλασθαι
ᾤοντο, καὶ οὐκ ἐξ ἀνθρώπων.
....καὶ τὸ Παλλάδιον δὲ τῆς Ἀθηνᾶς τοιοῦτο
ἦν, τρίπηχυ ξύλινον ἐξ οὐρανοῦ καταπεσὸν
ἐν Πεσινοῦντι τῆς Φρυγίας,....
τὸν τόπον φασὶ κληθῆναι.
[Παλλάδιον]: Παλλάδια ἐκάλουν,
τὰ βαλλόμενα εἰς γῆν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ
ἀγάλματα· πάλλειν γὰρ τὸ βάλλειν.
Το άγαλμα είχε τρεις πήχεις ύψος (1,386 μ.), τα πόδια του ήταν ενωμένα, φορούσε ανδρικά ρούχα, και πίλο (περικεφαλαία από μαλλιά) και στέμματα, (στεφάνι και ειρεσιώνη), ενώ στο δεξί χερί κρατούσε δόρυ και στο αριστερό κρατούσε ηλακάτη και άτρακτο (ρόκα και αδράχτι).
....Φασὶ δὲ τὸ ἐν Τροίᾳ Παλλάδιον διοπετὲς
μὲν εἶναι, ἤγουν ἐξ ἀέρος ἄνωθεν οὐρανόθεν
πεσόν, ἀνδρὸς δὲ δορὰν ἠμφιέσθαι στέμμα τε
ἔχειν καὶ ἠλακάτην, ἐν δὲ τῇ κεφαλῇ πῖλον
καὶ δόρυ ἐν τῇ δεξιᾷ.
....φασὶ τὸ διοπετὲς †ἀνδρὸς† δορὰν ἠμφιέσθαι,
ἔχειν δὲ στέμματα καὶ ἠλακάτην, ἐν δὲ
τῇ κεφαλῇ πόλιν κἀν τῇ δεξιᾷ δόρυ.
Ήταν το Παλλάδιο της θεάς Αθηνάς, η ιστορία του οποίου περιγράφηκε παραπάνω.
Το Παλλάδιο το έριξε ο Δίας στη χώρα του Ίλου και όρισε ότι πρέπει να κατασκευάσει ναό, αφιερωμένο στη θεά Αθηνά και να τιμά το ειδώλιο (Παλλάδιο).
Από τη στιγμή που το Παλλάδιο θα έμπαινε στο ναό, δεν έπρεπε να το δει και να το ακουμπήσει κανείς, παρά μόνο οι ιέρειες της θεάς, ούτε καν ο ίδιος ο Ίλος που το βρήκε.
Το Παλλάδιο θα προφύλασσε την πόλη από κάθε εισβολή, κάνοντας την απόρθητη.
....ὃ ἔλεγον εἶναι τετελεσμένον εἰς νίκην, φυλάττοντα τὴν πόλινΚάποτε έτυχε να πάρει φωτιά η πόλη και καιγόταν και ο ναός.
Ο Ίλος πάνω στον πανικό του, να σώσει το Παλλάδιο όρμησε μέσα στον φλεγόμενο ναό, εκείνο όμως τον τύφλωσε. Μόνο μετά από πολλές ικεσίες του Ίλου, προς την θεά Αθηνά, έπεισε την θεά ότι η πράξη δεν είχε σκοπιπόμητα, αλλά ό,τι έπραξε το έπραξε για να προφυλάξει το Παλλάδιο από την φωτιά. Η Αθηνά έδειξε κατανόηση και ο Ίλος ξαναβρήκε το φως του.
ΕΝ ΙΛΙΩΙ τοῦ ναοῦ τῆς Ἀθηνᾶς ἐμπρησθέντος
προσδραμὼν Ἶλος τὸ διοπετὲς ἥρπασε παλλάδιον
καὶ ἐτυφλώθη· οὐ γὰρ ἐξῆν ὑπ' ἀνδρὸς βλέπεσθαι·
ὕστερον δ' ἐξιλασάμενος ἀνέβλεψεν·Άλλος μύθος αναφέρει ότι το Παλλάδιο ήταν ξύλινο ζώδιο (είτε ζώο, είτε ζωδιακό σημείο) που δόθηκε στο βασιλιά, από τον φιλόσοφο, μαθηματικό και μύστη Άσιο, όταν κτιζόταν η πόλη, γι' αυτό και η χώρα ενώ πρώτα λεγόταν Ήπειρος ονομάστηκε Ασία, προς τιμήν του.
Παλλάδιον:> τοῦτο ἦν ζῴδιον μικρὸν ξύλινον, ὃ ἔλεγον εἶναι
τετελεσμένον, φυλάττον τὴν βασιλείαν τῆς Τροίας· ἐδόθη δὲ Τρωῒ τῷ
βασιλεῖ κτίζοντι τὴν πόλιν ὑπὸ Ἀσίου τινὸς φιλοσόφου καὶ τελεστοῦ·
διὸ δὴ εἰς τιμὴν Ἀσίου τὴν ὑπ' αὐτοῦ βασιλευομένην χώραν πρότερον
Ἤπειρον λεγομένην Ἀσίαν ἐκάλεσεν.
....οὐκ ἐξ οὐρανοῦ λέγει πεσεῖν τὸ Παλλάδιον,
Ἄσιον δέ τινα φιλόσοφον μαθηματικὸν τοῦτο
ποιῆσαι ὡροσκοπίᾳ καλλίστῃ εἰς τὸ ἀπόρθητον
εἶναι τὴν πόλιν ἐκείνην, ἔνθα ἂν τοῦτο μένῃ
πεφυλαγμένον καὶ ἄσυλον, χαρίσασθαι
δὲ τοιοῦτο τῷ Τρωὶ Παλλάδιον...
....Καὶ τὸ Παλλάδιον δὲ τῆς Ἀθηνᾶς τοιοῦτον ἦν
τρίπηχυ, ξύλινον, ἐξ οὐρανοῦ καταπεσόν, ὥς φασιν,
ἐν Πεσινοῦντι τῆς Φρυγίας,.....
ἐκεῖ πεσεῖν ἐν τῇ συμβολῇ τοῦ πολέμου, ὁπότε διὰ
τὴν ἁρπαγὴν Γανυμήδους ἐμάχοντο Τάνταλος ὁ
ἐραστὴς Γανυμήδους καὶ Ἴλιος (Ἶλος) ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ.
Άλλος μύθος αναφέρει ότι το Παλλάδιο έπεσε στη γη, όταν πολεμούσαν ο Τάνταλος και ο Ίλος για την αρπαγή του Γανυμήδη, που ήταν αδελφός του Ίλου.
Το παλλάδιο έμεινε φυλαγμένο στο ναό της Αθηνάς στο Ίλιον, για αρκετές γενιές, έως ότου οι Αχαιοί εξεστράτευσαν στην Τροία, για να πάρουν πίσω την ωραία Ελένη. Δέκα χρόνια πολιορκούσαν την πόλη του Ιλίου, αλλά ήταν αδύνατον να λυγίσουν οι Τρώες. Οι Αχαιοί ζήτησαν χρησμό και ο χρησμός έλεγε ότι η Τροία θα μείνει απόρθητη, έως ότου κάποιος αφαιρέσει το παλλάδιο, από το ναό.
Χρησμός που είχε δοθεί από τον Αντήνορα έλεγε ότι όσο είναι κρυμμένο το παλλάδιο σε άβατο τόπο δεν κινδύνευε η βασιλεία των Τρώων. Για το λόγο αυτό κάποιοι μύθοι λένε ότι κατασκευάστηκαν αντίγραφα της εικόνας, ώστε να μην κινδυνεύσει το αυθεντικό Παλλάδιο, διότι οι Τρώες ήξεραν ότι οι Αχαιοί θα προσπαθούσαν κάποια στιγμή να το κλέψουν.
.....δέ φησιν ὑπὸ Διὸς δοθῆναι Δαρδάνῳ Παλλάδιον ἓν
καὶ εἶναι τοῦτο ἐν Ἰλίῳ τέως ἡ πόλις ἡλίσκετο κε-
κρυμμένον ἐν ἀβάτῳ· εἰκόνα δ' ἐκείνου κατεσκευα-
σμένην ὡς μηδὲν τῆς ἀρχετύπου διαφέρειν ἀπάτης τῶν
ἐπιβουλευόντων ἕνεκεν ἐν φανερῷ τεθῆναι καὶ αὐτὴν
Ἀχαιοὺς ἐπιβουλεύσαντας λαβεῖν.
....χρησμὸς γὰρ ἦν δοθεὶς τοῖς Ἕλλησι μὴ ἂν ἄλλως
κρατῆσαι τῆς Τροίας, εἰ μὴ τὸ παλλάδιον τὸ ἐν Τροίᾳ κλαπῇ.
....ἐποίησαν δὲ τοῦτο οἱ Δαναοί, ἐπειδὴ ἐδόθη
αὐτοῖς χρησμὸς ὅτι Οὐ δυνατὸν ὑμᾶς παραλαβεῖν
τὴν Τροίην, εἰ μὴ τὸ Παλλάδιον ἀφέλησθε.
....τοῦτο Διομήδης καὶ Ὀδυσσεύς, ὅτε τὴν πρεσβείαν
ἐποιήσαντο πρὸς Πρίαμον, ἐκ τοῦ ἱεροῦ ἐσύλησαν,
προδεδωκυίας αὐτὸ Θεανοῦς τῆς τοῦ Ἀντήνορος γυναικός,
ἱερείας τυγχανούσης καὶ φυλαττούσης αὐτό·
ἦσαν γὰρ ἀπὸ χρησμοῦ καὶ Ἀντήνορος μαθόντες, ὅτι
ἕως οὗ μενεῖ τὸ παλλάδιον ἐν τῇ Τροίᾳ, ἀσάλευτος
ἔσται ἡ βασιλεία τῶν Φρυγῶν.
Όποιος θα είχε το παλλάδιο θα είχε και τη νίκη. Την κλοπή αναλαμβάνουν να πραγματοποιήσουν δύο από τους πιο ανδρειωμένους Έλληνες. Ο Οδυσσέας και ο Διομήδης. Ο Όμηρος γράφει ότι πήγαν ως πρεσβευτές στον Πρίαμο και έτσι βρήκαν την ευκαιρία να συλήσουν το ναό. Ο Διομήδης πάτησε στους ώμους του Οδυσσέα, αλλά δεν έδωσε το χέρι του να τραβήξει πάνω στο τείχος τον Οδυσσέα, αλλά κρατώντας το παλλάδιο γύρισε την πλάτη στον Οδυσσέα. Θεϊκή δύναμη έκανε το παλλάδιο να κουνηθεί και το μυαλό του Οδυσσέα θόλωσε και προσπάθησε να σκοτώσει τον Διομήδη και να πάει εκείνος το ειδώλιο στους Αχαιούς.
....Στέλλονται οὖν ἐπὶ τῇ κλοπῇ τοῦ Παλλαδίου
Διομήδης καὶ Ὀδυσσεύς, καὶ ἀναβαίνει ἐπὶ τὸ τεῖχος
Διομήδης, ἐπιβὰς τῶν ὤμων Ὀδυσσέως· ὁ δὲ οὐκ
ἀνελκύσας Ὀδυσσέα καίτοι τὰς χεῖρας ὀρέγοντα, ᾔει
τὴν ἐπὶ τὸ Παλλάδιον, καὶ ἀφελόμενος αὐτὸ πρὸς
Ὀδυσσέα ἔχων ὑπέστρεφε.
....Κινηθέντος δὲ τοῦ Παλλαδίου κατά τινα δαίμονα,
γνοὺς Ὀδυσσεὺς αὐτὸ ἐκεῖνο εἶναι καὶ κατόπιν γεγονὼς
σπᾶται τὸ ξίφος, ἐκεῖνον μὲν ἀνελεῖν βουληθείς, αὐ-
τὸς δ' Ἀχαιοῖς τὸ Παλλάδιον κομίζειν.
Παραλλαγή του μύθου θέλει τους ήρωες να φτάνουν στο ναό χρησιμοποιώντας τις υδρορροές.
...ὅτι [διὰ] τὸ παλλάδιον δι' ὑδρορρόας
εἰσῆλθον [οἱ] περὶ τὸν ὈδυσσέαΜια εκδοχή του μύθου λέει, ότι το παλλάδιο έφτασε στην Ελλάδα, με την άφιξη του Οδυσσέα. Αργότερα ο Οδυσσέας το πήγε στην πατρίδα της γυναίκας του Πηνελόπης και έκτισε ναό της Αθηνάς και το αφιέρωσε σ' αυτήν.
Τόσο μεγάλη δύναμη πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες ότι είχαν τα Παλλάδια, που ακόμη και όσα από αυτά ήταν αγοραστά αναλάμβαναν να τα χρυσώσουν, ως αφιερώματα στη θεά, σε περίοδο πολεμικών εκστρατειών, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να εξευμενίσουν τη θεά, ώστε να τους προφυλάσσει από τους κινδύνους της μάχης.
Έθιμο που κράτησαν οι Έλληνες μέχρι τις μέρες μας, όταν αφιερώνουν επάργυρα, χρυσά, αργυρά καντήλια, εικόνες και άλλα ιερατικά αντικείμενα, ως αφιερώματα σε μονές και εκκλησίες, κάθε φορά που ζητούν χάρη από το θεό ή από κάποιον άγιο.
Αλλά και οι Λατίνοι έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το Παλλάδιο του Ιλίου. Όπως είπαμε θεωρούσαν ότι ο Δάρδανος ήταν και δικός τους προπάτορας. Η αληθινή σχέση, είναι ότι και οι Λατίνοι, ιδιαίτερα των νοτίων παραλίων της Ιταλίας και της Σικελίας, είχαν ελληνική καταγωγή, ξεχασμένη ίσως μετά από αιώνες μετά την πρώτη αποίκηση κατοίκων της Πελοποννήσου κυρίως, περιοχών της Ιταλίας και Σικελίας.
Έτσι οι Λατίνοι θεωρούσαν ως πρόγονο τους τον Δάρδανο, επειδή είχαν σχέση με τη γενιά του Ασσάρακου (αδελφού του Ίλου) που γέννησε τον Κάπυ. Παιδί του Κάπυ ήταν ο Αγχίσης που τον ερωτεύτηκε η θεά Αφροδίτη και μέσα στα βαθιά φαράγγια της Ίδης (βουνού Φρυγίας), γέννησε μαζί του τον Αινεία, που από αυτόν κυρίως έλκουν την καταγωγή τους οι Λατίνοι.
Η ιστορία των λατινικών πόλεων βρίθει από μύθους για το παλλάδιο του Ιλίου. Λένε πως τελικά μέσω του Διομήδη, το παλλάδιο δόθηκε στον Αινεία και έφτασε στην Ιταλία, όπου κτίστηκαν πολλές πόλεις και ναοί, ως άβατοι ναοί όπου υποτίθεται ότι φυλαγόταν. Από την ίδρυση της Ρώμης, μέχρι τις περισσότερες νότιες κυρίως πόλεις της Ιταλίας, το παλλάδιο ήταν ο κύριος πόθος όλων. Θρύλοι θέλουν μέχρι και τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο να θάβει στην αγορά ένα παλλάδιο ως φυλακτό της πόλης για ευημερία.
Οι Λατίνοι διηγούνται μύθους παρόμοιους με την τύφλωση του Ίλου, για όσους τυχαία ήρθαν σε επαφή με το παλλάδιο.
Παραθέτω ένα απόσπασμα, όπου ένας επίσημος άνδρας Ρωμαίος τυφλώθηκε καθώς άρπαξε το παλλάδιο από το τέμενος της Εστίας που είχε αρπάξει φωτιά. Για την πυρκαγιά τον ειδοποίησαν κόρακες που χτυπούσαν δυνατά τα φτερά τους. Θεώρησε ότι ο οιωνός ήταν κακός και επέστρεψε στη Ρώμη, όπου είδε το τέμενος να καίγεται. Όπως και ο Ίλος μετά από ικεσίες ξαναβρήκε το φως του.
Ἀντύλος ἀνὴρ τῶν ἐπισήμων, πορευόμενος εἰς
τὸ προάστειον, ὑπὸ κοράκων ἐπεσχέθη
παιόντων ταῖς πτέρυξι. Φοβηθεὶς δὲ τὸν οἰωνὸν, εἰς
Ῥώμην ὑπέστρεψεν. Ἰδὼν δὲ τὸ τέμενος τῆς Ἑστίας
καιόμενον, καὶ τὸ Παλλάδιον ἁρπάσας, ἐτυφλώθη·
ὕστερον δ' ἀνέβλεψεν ἐξιλασάμενος·
Το Παλλάδιο για χιλιάδες χρόνια ήταν σύμβολο ευτυχίας και επιτυχίας, για όσες περιοχές είχαν την τύχη να το έχουν στην κατοχή τους. Σύμβολο πολεμικό, αλλά και ειρηνικό. Το δόρυ και η αντρική περιβολή του, θωρακισμένη από την θεϊκή ασπίδα ήταν σύμβολα που έδειχναν το πόσο ετοιμοπόλεμη έπρεπε να είναι η περιοχή. Η ηλακάτη και το αδράχτι, ηλιακά σύμβολα κατά τον Πλάτωνα, δηλώνουν την αέναη κίνηση του ήλιου και γενικά του σύμπαντος, που όπως η ηλακάτη και το αδράχτι συνεργάζονται ώστε να αποδώσουν αρμονικό αποτέλεσμα, έτσι και η ανώτερη δύναμη που κινεί τα πάντα, θέτει τα πάντα σε αρμονία. Η ηλακάτη και το αδράχτι όμως για τον απλό λαό δηλώνουν την ειρήνη, όπου με τα σύνεργα αυτά περνούν ξέγνοιαστα οι μέρες. Οι συμβολισμοί άπειροι.
Καθένας από μας μπορεί να αποδεχθεί ή όχι τις αλληγορίες. Γεγονός είναι ότι δεν έχουμε ασχοληθεί όσο θα έπρεπε με την ιστορία και γιατί όχι με την μυθολογία μας που είναι συγκαλυμμένες αλήθειες και γνώσεις, που δεν έπρεπε να γνωρίζουν οι πολλοί, αλλά οι λίγοι. Σήμερα που οι γνώσεις μας είναι σχετικά πολλές, οι μύθοι γίνονται ευκολότερα αντιληπτοί και κατανοητοί. Χρέος μας είναι να τους ανακαλύψουμε και να κρατήσουμε βαθιά ένωση με το παρελθόν μας, που είναι οι ρίζες ενός αξιοθαύμαστου πολιτισμού που τον ζηλεύει όλος ο κόσμος και εμείς αγνοούμε τόσα γι' αυτόν.
Σε άλλη σελίδα θα δούμε την ιστορία του θρυλικού βασιλιά Πριάμου, που εξαγοράστηκε από την δουλεία, για ένα χρυσό μαντήλι.
Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.
Αυτό το εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά προέλευσης-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο.
